مقدمه:
پرورش فضایل اخلاقی یکی از مهمترین اهداف والای رسالت پیامبران خدا بوده است تا انسان در مسیر کمال، که علت غایی آفرینش است، قرار گیرد و پیامبر عظیم الشأن اسلام (ص) با اشاره به فلسفه بعثت خویش در حدیث معروف: «انما بُعُثَت لأتمم مکارم الاخلاق» بدان تصریح فرموده اند. فلاسفه و اندیشمندان حتی پیروان مکتبهای مادی نیز هر یک با بینش و اهداف خاص خود از تربیت و اخلاق سخن گفته و اصول و روش هایی را برای آن ارائه داده اند، که این خود بیانگر اهمیت و سرنوشت ساز بودن این مسأله برای انسان، در هر شرایط و همه جوامع است.
امروزه به دلیل غرق شدن انسان در امور مادی کمتر به این مسأله مهم پرداخته می شود و در بیشتر جوامع دور شدن از بحثهای اخلاقی و نپرداختن به تربیت و تهذیب فساد، قتل، غارت، نیرنگ و نظایر اینها را اشاعه می دهد دانشمندان غربی در آثار خود به این واقعیت اشاره کرده اند.
اخـلاق و تربیـت اسـلامی، با ویژگی خاص و بعد تعالی خود تضمین کننده ی سعادت انسانها در همه ی عـصرها و ره توشـه ی همه ی ره پویان راه کمال است و فراگیری علمی و تخلق عملی به آن، با شیوه ی منطقی و در چهارچوب برنامه های آموزشی و تربیتی، امری ضروری و لازم است.
جایگاه تربیت و اخلاق در اسلام:
هرگاه بدین حقیقت بنگریم که خلقت انسان به منظور تکامل و رشد معنوی اوست و هدف از بعثت انبیاء، به ویژه رسالت خاتم پیامبران (ص)، تکمیل فضایل اخلاقی و فراهم کردن تجهیزات این رشد و کمال است، جایگاه تربیت و اخلاق و مقصد نهایی آن مبرهن می گردد. در این دیدگاه شخصیت اخلاقی عنصر اساسی و جوهره اصلی وجود انسان را تشکیل می دهد که هدف شرایع و برنامه های انسان سازی است. از این رو تربیت اخلاقی در نظر و عمل در صدر تعالیم و تکالیف دینی و در کنار عقاید و شرایع قرار دارد و روایات از جایگاه بلند اخلاق و تربیت سخن گفته است.
تربیت و اخلاق در اسلام - 10 ص ورد