مقدمه :
از منظر علم جامعه شناسی، دوران کودکی یک پدیده نیست؛ بلکه یک مفهوماست. در واقع پیش از آنکه وجود خارجی داشته باشد، تصویری است که در ذهن مردم جوامع مختلف شکل می بندد. دوران کودکی نه یک مفهوم ثابت که مفهومی متغییر است؛ یعنی با توجه به تجربیات مردم هر جامعه و ویژگی های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی آن جامعه، در ذهن جمعی مردم شکل گرفته و تبلور پیدا می کند. به همین دلیل است که سن دوران کودکی، طول زمانی آن و توقعات و تصورات نسبت به آن در جوامع مختلف متفاوت است. تصوری که ما از دوران کودکی انسان داریم. با تمام جوانبش با تصوری که در دیگر جوامع نسبت به دوران کودکی وجود دارد، بسیار متفاوت است، که این تفاوت تنها مختص جوامع مختلف نمی باشد حتی با گذر زمان نیز فرق هایی به وجود می آید.
با توجه به معنای جامعه شناختی« لفظ کودک را بر کسی می توان اطلاق کرد که و ظیفه اجتماعی بر دوش ندارد و کودک تا زمانی کودک است که موظف نیست.»
رشد سطح اقتصادی جوامع و به کارگیری ابزار جدید تولید که عملاً نیاز به نیروی کار انسانی را کاهش می دهد، موجب می شود که کودکان دیرتر از گذشته وارد بازار کار و قواعد بزرگسالانه آن شوند؛ به عبارت دیگر دیرتر موظف به انجام وظایف اجتماعی می شوند و در نتیجه می توانند کودکی کنند. معنای این سخن به رسمیت شناختن دوران کودکی توسط جامعه ای است که کودک در آن زندگی می کند. حال جوامع مختلف با توجه به شرایط و به خصوص سطح رشد اقتصادی ویژه خود، این دوران را در شکلهای مختلف و با طول زمانی متفاوت می پذیرند.
بنا به گفته ها، «مفهوم کودکی یک ابداع اجتماعیو خاص دوران مدرن است و از سابقه ای طولانی برخوردار نیست. تا پیش از بروز رشد اقتصادی و پیدایش انقلاب صنعتی در اروپا، این مفهوم به شکل امروزین آن ابداع نشده بود» رشد روحی و جسمی کودک این زاده اشرف مخلوقات در پی روندی آهنسته و پیوسته ممکن می شود. که در اینجا سعی می کنم به مراحل رشد به صورت اختصار بپردازیم.
به امید این امید که تا حدی هرچند کم و مختصر موفق شوم که اندکی وارد دنیای پیچیده کودکی شوم.
اجتماعی شدن و دور زندگی
در میان موجودات زنده که امکان اینکه صاحب فرزند شوند فرزندهای انسانهای دارای کمترین قدرت و بیشترین وابستگی می باشند و می بایست توسط بزرگترهایشان مراقبت و حمایت شوند. می توان گفت که کودک انسان حداقل در چهار یا پنج سال اول زندگی نمی تواند بدون کمک زنده بماند.
«اجتماعی شدن فرایندی ست که طی آن کودک ناتوان به تدریج به شخصی خودآگاه، دانا و ورزیده در شیوه های فرهنگی که در آن متولد گردیده است تبدیل می شود.» اجتماعی شدن نوعی برنامه ریزی فرهنگی نیست که در آن کودک تأثیراتی را که با آنها برخورد می کند به طور انفعالی جذب نماید. حتی کودک نوزاد نیازها یا خواسته هایی دارد که بر رفتار کسانی که مسئول مراقبت از او هستند تأثیر می گذارد.
«اجتماعی شدن نسل های مختلف را به یکدیگر پیوند می دهد» به عنوان مثال تولد یک کودک زندگی افرادی را که مسئولیت پرورش او را بر عهده دارند تغییر می دهد. و در نتیجه می دهد. و در نتیجه خود آنها نیز فرایندهای یادگیری جدیدی را تجربه می کنند. اگرچه فرایند یادگیری فرهنگی در دوران بچگی و اوایل کودکی شدیدتر از دوره های بعدی ست، یادگیری و سازگاری در سراسر دوره های زندگی ادامه می یابد. که البته اهمیت دوران کودکی در رشد و اجتماعی شدن بیشتر از دیگر دوران زندگی انسانهاست که با پی بردن به این موضوع امروزه جوامع با سرمایه گذاری بر روی آموزش کودکان سعی به بالا بردن سطح فرهنگ در اجتماع دارند.
اگر کودکان به گونه ای فارغ از نفوذ و تأثیر بزرگترها پرورش می یافتند چگونه بودند؟ پاسخ گویی این سئوال از طریق آزمون و آزمایش امکان پذیر نمی باشد چونکه هیچ فرد انسانی نمی تواند بعنوان آزمایشی کودکی را به دور از تأثیرات انسانی بپرود. اما موارد شناخته شده ای در دنیا موجود هستند که کودکانی سالهای ابتدای حیات خود را دور از ارتباط انسانی گذارانده اند؛ از جمله پسرک وحشی آویرون وی موجود عجیبی بود که در 9 ژانویه سال 1800 م از جنگلی نزدیک یکی از روستاهای فرانسه بیرون آمد که با معاینات پزشکی ثابت شد که او پسربچه ای حدود یازده یا دوازده ساله است که البته ظاهرش به حیوان نزدیکتر بود تا به انسان و حتی رفتارهایش نیز جوانی بودند مانند آن که به جای صحبت کردن از اصواتی همچون جیغ استفاده می نمود. از پوشیدن لباس دوری می کرد و اعمالی از این قبیل که با اینکه تلاش های جدی برای تبدیل او از حیوان به انسان به عمل آمد ولی فقط تا اندازه ای توانست خود را با آن آموزش ها وفق دهد و هیچگاه نتوانست بیش از چند کلمه بیاموزد و بالاخره در سال 1828 در سن حدود چهل سالگی از دنیا رفت.
و از این نمونه ها باز هم می توان در جوامع مختلف یافت.
دانلود پروژه اجتماعی شدن کودک