از آنجا که کودکان کم‌توان ذهنی تفاوت بسیاری با کودکان عادی دارند، تعامل آنها با خانواده و محیط اطرافشان در مقایسه با تعامل یک کودک عادی با خانواده و محیط اطرافش تفاوت اساسی دارد. بنابراین در هر جامعه‌ای وجود مراکز حمایتی، آموزشی و توانبخشی برای آموزش این کودکان بهتنهایی کافی نیست و ضروری است در کنار این مراکز، فضاهایی نیز برای آموزش خانواده‌های این کودکان وجود داشته باشد تا با برگزاری کلاس‌های آموزشی، سطح آگاهی و دانش آنها نیز بالا برود.
آنچه قبل از هر چیز والدین و دیگر اعضای خانواده کودکان کم‌توان ذهنی باید بدانند این است که هیچ‌گاه از داشتن چنین فردی در جمع خانواده خود اندوهگین نباشند و حضور وی را بپذیرند. نکته دوم این است که انتظارات خود را از کودک کم‌توان ذهنی در حد توان و ظرفیت او کاهش دهند که این کار می‌تواند در قالب واگذار کردن کارهای ساده و قابل انجام به او محقق شود. در واقع هدف از این کارها این است که این کودکان به واسطه مشکلی که دارند از محیطهای طبیعی و اجتماعی خود جدا نشوند، ضمن این که پرهیز از تنبیه و تحقیر آنها نکته‌ای کلیدی است که همواره باید مدنظر باشد.
کودکان کم توان ذهنی چون به لحاظ رشد شناختی در مراحل اولیه قرار دارند و تا پایان سالهای ابتدایی و گاهی تا نوجوانی در مرحله عینی قرار دارند ـ آنها فقط از طریق لمس تجربیات و فقط از طریق دیدن پدیده‌ها آنها را تجربه می‌کنند و می‌آموزند ـ بنابراین بهترین شیوه برای آموزش مهارت‌ها به این افراد روش رفتار ملموس است. در این روش والدین باید رفتار مورد نظر را ابتدا خود انجام داده و به شکلی ساده و با حوصله‌ای بسیار زیاد به کودکانشان توضیح دهند. البته این روش زمانی اثر بخشی بالایی دارد که والدین چندین و چندبار آن را تکرار و بارها با کودک خود تمرین کنند.
این تکرار و تمرین نیز باید گام به گام باشد و در هر مرحله والدین باید رفتار کودک را تحلیل و بتدریج توانایی‌ها و رفتارهای نامناسب او را شناسایی کنند. تحلیل رفتارهای کودک به والدین کمک می‌کند تا بهترین شیوه را برای مهارت آموزی به کودک خود پیدا کنند. از این رو تهیه یک جدول زمان‌بندی که زمان آغاز آموزش و همچنین تعداد تمرین‌ها در آن قید شده بسیار ضروری است چون با اتکا به آن مشخص خواهد شد که کودک پس از چه آموزش‌هایی و پس از چند بار تلاش و تمرین توانسته یک مهارت را بیاموزد.
فراموش نکنیم که اگر پس از آموزش چندین باره مهارتهای اجتماعی به فرزندمان، نشانه‌ای از پیشرفت و بروز توانایی‌ها در او ندیدیم، ناامید نشویم بلکه باید با تغییر شیوه آموزش و با افزایش تمرین‌ها به نتیجه دلخواه نزدیک شویم.
این کودکان همانند سایر انسانها نیاز به توجه، محبت و رفتار مناسب و انسانی دارند ولی برخی از همنوعان تنها به دلیل معلولیتی که آنان نقشی در آن نداشته اند، به این موارد بی توجه اند و گاه هم با رفتار ترحم آمیر بر رنج آنان می فزایند.
پای صحبتها و درد دلهای آنان و خانواده هایشان که می نشینی متوجه می شوی که توان تکلم ندارند ولی انتظار شنیده شدن دارند، چشم بینا ندارند ولی انتظار دیده شدن دارند و دست سالم ندارند اما انتظار دستگیری دارند.
شاید عده ای فکر کنند کودکان استثنایی به دلیل مشکلات و معلولیت های مختلف توان انجام کاری را ندارند و به همین دلیل با آنان با ترحم برخورد می کنند، اما تلاش و اراده بالای آنان در انجام فعالیت و امور مختلف حتی می تواند برای انسانهای سالم درس آموز باشد.
مادر یک دانش آموز استثنایی اراکی که دارای یک دختر 14 ساله با مشکل جسمی - حرکتی است گفت: فرزند من به لحاظ هوشی مشکلی ندارد و در مدرسه عادی تحصیل می کند، اما دانش آموزان عادی و برخی از معلمان رفتار مناسبی با او ندارند.
زهرا کدخدایی افزود: هیچ کدام از دانش آموزان عادی حاضر به دوستی با فرزند من نیستند و این امر در روحیه وی بسیار تاثیرگذار بوده است.
مادر این دانش آموز استثنایی ادامه داد: نگاه ترحم آمیز جامعه به این افراد از دیگر مسایلی است که رنج افراد استثنایی به ویژه افراد دارای مشکلات جسمی حرکتی را دوچندان می کند.
کدخدایی اظهار کرد: در مدارس به مساله مناسب سازی فضای آموزشی توجه نشده و خانواده ها برای انتخاب مدرسه باید مشقت های فراوانی را تحمل کنند که یا مدرسه همکف و بدون پله پیدا کنند و یا مجبور باشند هر روز چندین طبقه فرزند خود را به دوش گرفته و به کلاس درس برسانند.
وی گفت: در فضای شهری نیز به مناسب سازی برای افراد معلول توجهی نشده و والدین مجبور هستند برای عبور از بلوار یا فضاهای دیگر ویلچر فرزندان را بغل کنند که این امر نیز در ضربه زدن به سلامت اعضای خانواده تاثیرگذار است.
مادر این دانش آموز اضافه کرد: فرزند من به دلیل مشکلات جسمی و حرکتی، مدام پوشک می شود و هر ماه بیش از پنج میلیون ریال تنها هزنیه تهیه پوشک و سوند او می شود.
کدخدایی بیان کرد: بهزیستی حمایت های لازم را از این قشر ندارد و از ابتدای سال تاکنون تنها یک بسته پوشک در اختیار ما قرار داده اند در حالی که مصرف پوشک او هر سه یا چهار روز یک بسته است.
وی اظهار کرد: ماهانه نیز 520 هزار ریال مستمری از طریق بهزیستی دریافت می کنم که این میزان به هیچ عنوان کفاف هزینه های او را نمی دهد.
مادر این دانش آموز استثنایی اراکی افزود: فرزند من دارای مشکلات سرع و بیماری کلیه نیز هست که در طول سال باید چندین بار ام آر آی و سونوگرافی انجام دهم و مسوولان بهداشت و درمان نیز در نوبت دهی در بیمارستان های دولتی همکاری لازم را ندارند و مجبورم در این راستا هزینه های گزافی را به بخش خصوصی پرداخت کنم.
کدخدایی گفت: مسوولان باید افراد استثنایی را ببینند زیرا آنان نیز انسان هستند و از حقوق اجتماعی برخوردارند.
وی بیان کرد: مسوولان و خیران یک مجتمع چند منظوره ویژه افراد استثنایی ایجاد کنند تا هم مشکلات این قشر و هم آلام خانواده هایشان کمتر شود.
این مادر اظهار کرد: جامعه و مسوولان هیچ حمایتی از افراد استثنایی ندارند و تنها دغدغه من این است که پس از مرگم سرنوشت این دختر چه می شود.
کدخدایی گفت: افراد استثنایی از توانایی و استعدادهای بالایی برخوردارند که باید شکوفا و مورد حمایت ویژه قرار گیرد برای نمونه فرزند من در بخش هنری در رشته کیف دوزی از تبحر و توانایی بالایی برخوردار است.
مادر یک دانش آموز پسر کم شنوای اراکی نیز گفت: فرزند من 11 ساله و مادرزادی دارای مشکل شنوایی است.
فاطمه کاویانی فر افزود: در این مدت سه بار فرزندم مورد جراحی از ناحیه گوش قرار گرفته و با وجود داشتن بیمه تامین اجتماعی هر بار هزینه ای بین20 تا 30 میلیون ریال بابت جراحی پرداخت کرده ایم.
وی بیان کرد: فرزندم به دلیل این مشکل مجبور به استفاده از سمعک است و سمعک او در سال باید چندین بار قالب گیری، کنترل و تعویض شود که این امر نیز هزینه های زیادی در پی دارد.
مادر این دانش آموز کم شنوا گفت: با وجود مراجعه زیاد به بهزیستی استان مرکزی و شهرستان اراک تاکنون هیچ نوع حمایت و خدماتی از این نهاد دریافت نکرده ام.
کاویانی فر گفت: تغییر نگاه جامعه به افراد نابینا، کم بینا، ناشنوا، کم شنوا، جسمی- حرکتی و مشکلات ذهنی نیازمند فرهنگ سازی گسترده است که باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.
یک معلم دانش آموزان کم توان ذهنی اراکی گفت: بیشتر دانش آموزان استثنایی از خانواده های ضعیف و طبقه پایین جامعه هستند.
ندا منصوری افزود: دانش آموزان کم توان ذهنی از جمله دانش آموزان استثنایی هستند که علاوه بر آموزش در مدرسه در خانه نیز نیاز به آموزش های مختلف از جمله رفتارهای اجتماعی دارند و بیشتر والدین این دانش آموزان افراد بی سواد و یا کم سواد هستند و به همین دلیل بسیاری از مسائل خانواده ها نیز بر دوش معلمان است و این آموزش ها در کنار آموزش های تحصیلی فشار زیادی به معلم وراد می کند.
وی ادامه داد: سطح هوشی دانش آموزان استثنایی با یکدیگر یکسان نیست و به دلیل کمبود نیرو، امکانات و فضا، دانش آموزان با بهره های هوشی مختلف در یک کلاس قرار می گیرند و معلم مجبور است ساعت تدریس را برای برقراری عدالت بین تعداد دانش آموزان به طور مساوی تقسیم کند و آنها را به صورت انفرادی آموزش دهد.
منصوری اظهار کرد: این امر نیز با مشکلات مختلفی همراه است زیرا زمانی که معلم یک دانش آموز را آموزش می دهد بقیه دانش آموزان مشغول فعالیت های دیگر می شوند و کنترل آنها بسیار سخت و دشوار است.
وی گفت: بیشتر دانش آموزان استثنایی به دلیل مشکلاتی که دارند یک تا دو ساعت اول کلاس آموزش پذیرند و بقیه اوقات فضای مدرسه برای آنها به حالت مکانی نگهدارنده تبدیل می شود و این کار نیز انرژی زیادی از معلمان می گیرد.
معلم دانش آموزان کم توان ذهنی اراکی اضافه کرد: بیشتر خانواده های دارای فرزندان استثنایی به دلیل سختی و مشکلات فراوان نگهداری این افراد، با مشکلات افسردگی و ناراحتی روحی روانی مواجهند.
منصوری بیان کرد: مشکلات دانش آموزان پسر به مراتب از دانش آموزان دختر بیشتر است و به دلیل کمبود نیروی متخصص بیشتر معلمان دانش آموزان استثنایی پسر، زن هستند که این مهم باید مورد توجه جدی قرار گیرد.
وی گفت: دانش آموزان کم توان ذهنی به دلیل مشکلات هوشی یک پایه تحصیلی را دو تا سه ساله می گذرانند، ممکن است یک دانش آموز پسر در پایه ششم تحصیل کند اما سن او 16 یا 17 ساله باشد و این دانش آموزان بلوغ زود رس نیز دارند که آموزش و اداره کردن آنها توسط معلمان زن بسیار مشکل است و باید تلاش شود از معلمان مرد بهره گرفته شود.
این معلم اراکی ادامه داد: معلمان دانش آموزان استثنایی در کار تنها با خدا معامله کرده اند و هر کسی توان ارتباط برقرار کردن و آموزش دادن به این قشر را ندارد و ای کاش یک روز مسوولان چند لحظه ای در کلاس درس این دانش آموزان حاضر می شدند تا مشکلات آنها و خانواده هایشان را لمس کنند.
منصوری بیان کرد: معلم دانش آموزان استثنایی انرژی فراوانی برای آموزش دادن به آنان صرف می کند اما این قشر پس از پایان تحصیلات هیچ حمایتی نمی شوند و من احساس می کنم با این کار زحمت معلمان بیهوده هدر می رود.
وی گفت: آگاهی های جامعه نسبت به دانش آموزان استثنایی به ویژه افراد کم توان ذهنی بسیار پایین است و این امر ضربه های زیادی را به خانواده های آنان به ویژه مادران این افراد می زند.
معلم دانش آموزان کم توان ذهنی اراکی افزود: حمایت محیطی و اجتماعی از خانواده ها و افراد استثنایی امری ضروری است که باید مورد توجه جدی قرار گیرد.
منصوری اظهار کرد: هزینه هایی که خانواده ها برای نگهداری فرزندان استثنایی صرف می کنند بسیار سرسام آور است و بهزیستی نیز از این خانواده ها حمایت های لازم را ندارد.
وی گفت: دانش آموزان استثنایی بسته به نوع معلولیت و مشکلات خود نیاز به وسایل و امکانات مخصوص آموزشی دارند اما به دلیل کمبود امکانات این افراد رنج های زیادی را متحمل می شود و این رنج ها در روحیه معلمان نیز تاثیر زیادی می گذارد.
این معلم ادامه داد: دانش آموزان استثنایی انسان هایی با کوله باری از مشکلات رنگارنگ هستند که جامعه و مسوولان تاکنون این کوله بار را از دوش آنان برنداشته اند.
منصوری بیان کرد: بسیاری از دانش آموزان کم توان ذهنی به دلیل مشکلاتی که دارند از پوشک استفاده می کنند یا مدام آب دهانشان می ریزد همین امر باعث ایجاد یک فضای نامطبوع در کلاس می شود و باید برای کلاس های درس این دانش آموزان سیستم های تهویه مناسب به کار گرفته شود.
وی گفت: یکی دیگر از مهمترین مشکلات دانش آموزان استثنایی نبود امکانات کمک آموزشی است که توجه به این مهم نیز ضروری است.
این معلم دانش آموزان کم توان ذهنی اضافه کرد: مسوولان باید نگاه خاصی به این قشر داشته باشند و فضاهای تفریحی، آموزشی و حرفه ای ویژه ای برای آنها ایجاد کنند زیرا این دانش آموزان پس از مدرسه جایی در جامعه ندارند و به دلیل مشکلات فرهنگی و نگاه بد جامعه، خانواده ها مجبور به نگهداری مدام آنها در منزل هستند.
منصوری اظهار کرد: مناسب سازی نشدن فضای آموزشی در مدارس و شهر از دیگر مشکلاتی است که رنج افراد استثنایی و خانواده های آنان را بیشتر می کند.
کارشناس آموزش استثنایی استان مرکزی نیز گفت: آسیب دیدگان شنوایی، بینایی، کم توان ذهنی، چند معلولیتی (اختلالات رفتاری طیف اوتیسم) جامعه هدف آموزش کودکان و دانش آموزان استثنایی است.
ابوالقاسم حسن خانی افزود: افزایش آمار دانش آموزان اوتیسم در این استان که سال گذشته به 35 نفر رسید نگران کننده است.
وی بیان کرد: آموزش برای دانش آموزان دارای اختلالات یادگیری در چهار دوره آمادگی، ابتدایی، متوسطه پیش حرفه ای و متوسطه حرفه ای برگزار می شود.
کارشناس آموزش استثنایی استان مرکزی ادامه داد: آموزش های آمادگی از بدو تولد نوزادان دارای مشکل تا سن دوسالگی برای والدین این قشر در قالب مشاوره ارایه می شود و برای نوزدان نیز خدمات توانبخشی انجام می شود.
حسن خانی گفت: از دو تا چهارسالگی کودک در هفته یک روز در مراکز آموزش و پرورش استثنایی حضور پیدا می کند و خدمات و مشاوره های لازم در این مدت به کودک و والدین ارایه می شود و از چهار تا 6 سالگی آموزش ها برای حضور کودک در مدارس ابتدایی است.
وی اظهار کرد: این کودکان به مدت 6 سال در مدارس ابتدایی حضور پیدا می کنند و پس از آن وارد مدارس پیش حرفه ای می شوند و آموزش یک حرفه را به صورت تخصصی فرا می گیرند.
کارشناس آموزش استثنایی استان مرکزی اضافه کرد: دانش آموزان نابینا، ناشنوا و جسمی و حرکتی که دارای هوش عادی باشند می توانند وارد مدارس عادی شده و آموزش های تلفیقی را فرا گیرند و در این راستا یک معلم رابط نیز به این دانش آموزان خدمات توانبخشی و آموزش های لازم این گروه را ارایه می دهد.
حسن خانی بیان کرد: حضور این دانش آموزان در مدارس عادی نقش موثری در از بین رفتن احساس نقص در آنان دارد و توجه به این امر به عنوان یکی از سیاست های مهم دولت باید مورد توجه جدی قرار گیرد زیرا تجربه نشان داده نتایج آموزشی مدارس تلفیقی به مراتب بهتر از مدارس استثنایی است.
کارشناس آموزش استثنایی استان مرکزی بیان کرد: در بخش آموزش تلفیقی و حضور دانش آموزان کم بینا، نابینا، ناشنوا، کم شنوا و جسمی حرکتی با هوش معمولی در مدارس عادی، مشکلاتی در این استان وجود دارد که رفع آنها نیازمند فرهنگ سازی گسترده است.
حسن خانی اظهار کرد: این دیدگاه و حضور این قشر در مدارس عادی هنوز به صورت کامل پذیرفته نشده و بیشتر مدیران و معلمان معتقدند که این دانش آموزان باید در مدارس استثنایی تحصیل کنند و آن دسته از مدیران و معلمانی که این دانش آموزان را می پذیرند نیز اطلاعات و شناخت کافی نسبت به این قشر ندارند.
کارشناس آموزش استثنایی استان مرکزی افزود: بسیاری از والدین دانش آموزان عادی نیز نسبت به حضور دانش آموزان نابینا، کم بینا، ناشنوا، کم شنوا و جسمی و حرکتی با هوش عادی اعتراض دارند که در این رابطه باید فرهنگ سازی های لازم انجام شود، زیار این دانش آموزان از توانمندی های بالایی برخوردارند و حرف برای گفتن بسیار دارند.
وی، یکی از مهمترین مشکلات کودکان و دانش آموزان استثنایی این استان را مناسب نبودن فضای مدارس و شهری عنوان کرد.
کارشناس آموزش استثنایی استان مرکزی ادامه داد: برخی از دانش آموزان نیز دارای اختلالات یادگیری هستند یعنی تنها در یک درس با مشکل مواجه هستند و سایر دروس را عادی فرا می گیرند.
حسن خانی گفت: در استان مرکزی هفت مرکز اختلالات یادگیری وجود دارد که از این تعداد 2 مرکز در اراک و سایر مراکز در ساوه، شازند، محلات، خمین و دلیجان قرار دارند و اداره آموزش و پرورش استثنایی این استان به دنبال ایجاد این مرکز در شهرستان های فرمهین، کمیجان و زرندیه نیز هست.
وی تاکید کرد: دانش آموزان استثنایی از شان انسانی برخوردارند و احترام آنها در همه امور امری ضروری است.
مدیر مدرسه استثنایی پیش حرفه ای نصر اراک نیز گفت: انسان، موجود بسیار شگفت انگیزی است و صرف یک معلولیت برای او محدودیت نمی آورد.
نورالله عرب افزود: انسان به ویژه افراد معلول، توانایی های خاصی برای جایگزین کردن حسی به جای حس دیگر دارد به طوری که معلمان استثنایی این امر را به وضوح می بینند که دانش آموزان نابینا با گوش خود می شنوند و هم می بینند، دانش آموزان ناشنوا با چشم خود می بینند و هم می شنوند و دانش آموزان کم توان ذهنی از استعدادهای ویژه ای برخوردارند.
وی ادامه داد: شباهت این دانش آموزان به افراد عادی بیشتر از تفاوت آنها است اما متاسفانه در جامعه به تفاوت های این قشر بیشتر نگاه می شود.
عرب اظهار کرد: اگر نگرش جامعه نسبت به دانش آموزان استثنایی به سمت شباهت ها گرایش پیدا کند بسیاری از مشکلات این قشر کاهش می یابد.
وی ادامه داد: خانواده ها و والدینی که دارای فرزندان استثنایی هستند باید انرژی زیادی را صرف این افراد کنند و معلمان این دانش آموزان نیز باید انرژی مضاعف تر از معلمان عادی داشته باشند.
مدیر مدرسه استثنایی پیش حرفه ای نصر اراک اضافه کرد: والدین و معلمان استثنایی باید صبر و تحمل زیادی را در نگهداری و کار کردن با افراد استثنایی داشته باشند.
عرب گفت: یکی از مهمترین مشکلات دانش آموزان استثنایی در مدارس هزینه ایاب و ذهاب است که در بسیاری موارد مانعی برای تحصیل این قشر می شود، زیرا بیشتر خانواده های دارای فرزندان استثنایی از اقشار محروم و نیازمند جامعه هستند که به دلیل معدود بودن مدارس استثنایی مجبور به فرستادن فرزندان خود به مدارسی با بعد مسافت طولانی هستند.
مدیر مدرسه استثنایی پیش حرفه ای نصر اراک افزود: تا سه سال گذشته هزینه ایاب و ذهاب این دانش آموزان توسط دولت پرداخت می شد اما هم اکنون بخشی از این هزینه ها از خانواده ها اخذ می شود که این امر به چالشی برای این خانواده ها تبدیل شده است.
رییس آموزش و پرورش استثنایی استان مرکزی نیز گفت: دانش آموزان استثنایی از جمله قشرهای متعلق به این جامعه هستند که باید از تمام حقوق و مزایای قانونی بهره مند شوند.
محمد عسگری افزود: این دانش آموزان با مشکلات مختلفی مواجهند که رفع آنها نگاه ویژه مسوولان را طلب می کند.
وی بیان کرد: نبود فضای آموزشی مناسب با شرایط دانش آموزان استثنایی، کمبود نیروی انسانی متخصص و کمبود تجهیزات توانبخشی، بخشی از مشکلات این قشر است.
رییس آموزش و پرورش استثنایی استان مرکزی ادامه داد: برای انجام امور مربوط به توانبخشی باید از دانش آموختگان دانشگاه علوم پزشکی بهره برد زیرا این رشته در دانشگاه پردیس فرهنگیان وجود ندارد.
عسگری اظهار کرد: دانش آموختگان دانشگاه علوم پزشکی باید برای پایان دوره و اخذ مدرک، 2 سال طرح را در مراکز وابسته به علوم پزشکی، بهزیستی و یا آموزش و پرورش استثنایی بگذرانند، اما به دلیل اینکه وضعیت جذب نیرو در مراکز وابسته به دانشگاه علوم پزشکی و بهزیستی بهتر از آموزش و پرورش استثنایی است، گرایش به این سو کمتر است.
وی مشکلات اقتصادی خانواده های دانش آموزان استثنایی را یادآور شد و اضافه کرد: بسیاری از این افراد به دلیل مشکلات اقتصادی خانواده و نداشتن توان پرداخت هزینه سرویس، از ادامه تحصیل بازمانده اند
.
عسگری گفت: 25 درصد از نیروهای متخصص آموزش و پرورش استثنایی این استان تا سال 97 بازنشسته می شوند و در دانشگاه پردیس فرهنگیان جذب دانشجو برای دانش آموزان استثنایی وجود ندارد که این امر باید مورد بازنگری و توجه ویژه قرار گیرد.
وی اظهار کرد: بسیاری از دانش آموزان استثنایی این استان از جمله دانش آموزان نابینا، کم بینا، ناشنوا و جسمی حرکتی از هوش عادی برخوردارند و می توانند در مدارس عادی تحصیل کنند، اما بیشتر مدارس عادی و معلمان این مدارس همکاری های لازم را با این دانش آموزان ندارند و برخوردهای نامناسب با این قشر و خانواده های آنان باعث می شود که در مدارس استثنایی تحصیل کنند.
عسگری گفت: سیاست دولت بر این است که تا جای ممکن دانش آموزان دارای هوش معمولی در مدارس عادی تحصیل کنند و توجه به این مهم امری ضروری است.
وی یادآور شد: دانش آموزان استثنایی استان مرکزی تنها یک فضای ورزشی دارند که آن نیز توسط یک خیر احداث شده و در این فضا هم به استاندارد سازی و مناسب سازی های لازم برای این قشر توجه نشده است.
رییس آموزش و پرورش استثنایی استان مرکزی، از مسوولان خواست نگاه ویژه به کودکان و دانش آموزان استثنایی داشته باشند و در عمل برای بهبود وضعیت این قشر گام های موثری بردارند.
31مرکز استثنایی در استان مرکزی وجود دارد که از این تعداد هفت مرکز مربوط به اختلالات یادگیری است.
یکهزار و 240 دانش آموز استان مرکزی در مدارس استثنایی تحصیل می کنند که از این تعداد نیز 138 دانش آموز آموزش های تلفیقی فرا می گیرند.
از مجموع دانش آموزان استثنایی استان مرکزی 66 نفر آسیب دیده شنوایی، 16 نفر آسیب دیده بینایی، 900 نفر کم توان ذهنی، 85 نفر چند معلولیتی، 138 نفر تلفیقی(دارای مشکل یادگیری در یک درس) و 35 نفر اوتیسم ( اختلالات رفتاری) هستند.
کودکان کم توان ذهنی وتعاریف آن
عریف 1983 عقب‌ماندگی ذهنی
تعریفی که مورد توجه اکثر متخصصین قرار گرفته است، تعریف انجمن عقب‌ماندگی ذهنی آمریکا(AAMR) می‌باشد. بنا به نظر این انجمن، عقب‌ماندگی ذهنی به کنش هوش عمومی که به‌طور معنی‌دار یا قابل ملاحظه‌ای کمتر از حد متوسط عمل کرده، با نقایصی در رفتار سازشی توام بوده و در دوران رشد و تحول پدید آمده است، گفته می‌شود.
این تعریف شامل سه مفهوم است:
مفهوم اول: پایین بودن کنش هوش عمومی در حد معنی‌دار یا قابل ملاحظه: از این نظر، هر کودکی که بر اساس انجام آزمون‌های هوشی استاندارد شده، هوشبهرش حداقل دو انحراف معیار[2] کمتر از متوسط باشد، عقب‌مانده ذهنی محسوب می‌شود.
مفهوم دوم: رفتار سازشی: اشاره دارد به توانایی فرد در عملکرد مستقل فردی(اتکا به خود)، مسئولیت‌پذیری اجتماعی(توانایی برقراری ارتباط موثر با محیط) متناسب با گروه سنی و فرهنگ جامعه خود، تسلط بر اعمال حسی – حرکتی، کسب مهارت لازم در فعالیتهای پیش‌تحصیلی و تحصیلی، انجام مهارتهای مربوط به خانه و زندگی روزانه، استقلال حرفه‌ای و استقلال عملی در سنین مختلف.
مفهوم سوم: دوران رشد و تحول: اشاره دارد به اهمیت سالهای حساس رشد و تحول از بدو تولد تا 18 سالگی. زیرا برخی از عقب‌ماندگی‌های ذهنی ارثی احتمالا در سنین خاصی از مراحل رشد بروز می‌کند. لذا این ویژگی که عقب‌ماندگی ذهنی تا 18 سالگی آشکار می‌شود از یکسو بیانگر انجام تکلیف مناسب با رشد سنی است و از سوی دیگر جنبه قراردادی دارد و به قصد تفکیک عقب‌ماندگی ذهنی از اختلالات تخریبی مغز که در بزرگسالی آغاز می‌شود به‌کار می‌آیند.
بنابراین از نشانه‌های عقب‌ماندگی ذهنی، یکی ضعف و کمبود بر کنش هوش عمومی طبق آزمون‌های استاندارد شده و دیگری اختلال در رفتار سازشی می‌باشد.
تعریف 1992 یا چند زمینه‌ای عقب‌ماندگی ذهنی
طبق نظام AAMR آخرین تعریف عقب‌ماندگی ذهنی عبارت است از: محدودیتهای اساسی در کنش هوش عمومی
بررسی و تحقیق-آموزش کودکان کم توان در خانواده- در 65 صفحه-docx
