پایان نامه ی بررسی و شناخت عوامل مؤثر در گرایش نوجوانان به فرهنگ بیگانه بین دانش آموزان دختر و پسر دوره دبیرستان. doc

اختصاصی از یاری فایل پایان نامه ی بررسی و شناخت عوامل مؤثر در گرایش نوجوانان به فرهنگ بیگانه بین دانش آموزان دختر و پسر دوره دبیرستان. doc دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

نوع فایل: word

قابل ویرایش 80 صفحه

پایان نامه جهت اخذ درجه لیسانس دررشته روان شناسی بالینی

چکیده:

گرایش به فرهنگ بیگانه ، اکنون به عنوان یک معضل اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، در آمده است. تحقیقات نشان داده اند که در این گرایش عوامل متعددی نقش دارند.

تحقیق حاضر به منظور بررسی عوامل گرایش نوجوانان دبیرستانهای شهر تهران به فرهنگ بیگانه انجام شده است. برای اجرای این تحقیق، ابتدا بر اساس روش لیکرت  ، مقیاسی  به منظور سنجش نگرش به فرهنگ بیگانه ساخته شد، سپس براساس مطالعات نظری، پرسشنامه عوامل تهیه گردید. پرسشنامه و مقیاس مزبور، همزمان بر روی 400 نفر از دانش آموزان دختر و پسر دبیرستانهای شهر تهران اجرا شد. پس از جمع آوری یافته ها و تجزیه و تحلیل آنها، بطور خلاصه نتایج زیربدست آمد:

جنسیت در نگرش نوجوانان دختر و پسر به فرهنگ بیگانه اثر ندارد. وضعیت اعتقادی نوجوانان وخانواده ی آنها و شیوه ی تربیتی، در نگرش آنان به فرهنگ بیگانه مؤثر است. رسانه های گروهی در نگرش پسران بی تاثیر، ولی در دختران اثر دارد. چگونگی گذران اوقات فراغت ، وضع اقتصادی خانواده، در نگرش دختران به فرهنگ بیگانه مؤثر ولی در پسران بی تاثیر است. سن در نگرش نوجوانان مؤثر نیست. موقعیت محلی دبیرستانهای نواحی مختلف، در نگرش دانش آموزان دختر به فرهنگ بیگانه تاثیر دارد، اما در نگرش پسران، بی اثر است.

نتایج پژوهش حاضر، عوامل تربیتی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی را بر نگرش نوجوانان به فرهنگ بیگانه تایید می‎کند.

مقدمه:

«خروج از فرهنگ بدآموز غربی و نفوذ و جایگزین فرهنگ آموزنده اسلامی- ملی و انقلاب فرهنگی در تمام زمینه ها و درسطح کشور، آنچنان محتاج تلاش و کوشش است که برای تحقق آن سالیان دراز باید زحمت کشید و با نفوذ عمیق و ریشه دار غرب مبارزه کرد»

(امام خمینی (ره)، صحیفه نور، 19/9/63)

فرهنگ محصول پیشرفته و پیچیده عقل وذهن انسان فرآورده نیروی خلاقیت و آفرینندگی و «تفکر انتزاعی» و ادراک  و یادگیری است  فرهنگ کلید ارتباط عمیق و ثمربخش و حیات آفرین هم ه آدمیان ، همه علماء و دانشمندان همه مخترعان و همه مختصصان و همگان و همگان است برای برقراری ارتباط با زندگی، جامعه ، با والدین، فرزند، همسر، با دوست، با استاد و معلم و مربی، با هستی ، با دیگران حتی خود. لذا اگر فرهنگ حذف شود و اگر هرکس از فرهنگ و تحلی فرهنگی، محروم شود همانند گل و گیاهی خواهد بود که از نور آفتاب و آب به عنوان مایه حیات دور مانده است. گل و گیاه بدون آب و روشنایی، یعنی هیچ، یعنی تهیه شده از خود مساله ی گرایش به فرهنگ بیگانه امروزه افکار عده زیادی را در کشورهای مختلف جهان به خود مشغول کرده است. و هم اکنون در بعضی از کشورها به عنوان یک معضل فرهنگی، اجتماعی و سیاسی، در آمده است. دانشمندان علوم روان شناسی و ترتبیتی و علوم اجتماعی، رهبران جوامع، والدین، بیان و معلمان، هر کدام از جهتی علاقمند به شناخت علت ها و عامل های ایجاد کننده این مساله هستند. در کشور ما سابقه این مساله به گذشته اهی بسیار دور بر میگردد. ولی شدت مساله ی گرایش به فرهنگ بیگانه به آغاز مشروطیت و تاسیس دار الفنون و موسسات دیگر غربی برمی گردد.

پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ، استکبار جهانی به سرکردگی امریکا،  مبارزات جدی و سازمان یافته خود را به اشکال گوناگون، از قبیل محاصره اقتصادی جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و نیز حمله و هجوم تمام عیار فرهنگی، بر علیه انقلاب اسلامی و ارزشهای معنوی آن آغاز کرده است، و ثمره این شبیخون فرهنگی را در احیای فرنگی مآبی، گرایش به ارزشهای غیراسلامی و غیرمعنوی و … در بین افراد جامعه اسلامیمان، شاهد هستیم.

بنابراین، در برخورد با مساله ی گرایش به فرهنگ بیگانه، علمای روان شناسی تربیتی و اجتماعی باید از راه حلهای مناسب و سازنده ای را به منظور پیشگیری و ایمن سازی ارائه نمایند، و به تدریج فرهنگ اسلامی - ملی را جانشین فرهنگ بیگانه کرده، از صدمات آن بر قشر فعال و آسیب پذیر جامعه، یعنی نوجوانان و جوانان جلوگیری کنند زیرا از جمله پیامدهای گرایش به فرهنگ بیگانه ، فاجعه غربزدگی و بی هویتی نوجوانان است که در جوامع شرقی به صورت های مختلف در قرنهای اخیر، بروز و ظهور کرده است.

بنابراین قبل از هر چیز باید دامنه تحقیقات و مطالعات در این زمینه، افزایش یابد، زیرا با کمال تاسف باید گفته شود که تحقیق در این زمینه سابقه چندانی ندارد، و علی رغم اهمیت مساله، فعالیتهایی که در این رابطه قبل از انقلاب انجام شده است، هر چند ظاهران علمی اند ولی ترجمه کتابهای غربی بوده و راه حلهای جوامع غربی را دارند و یا متناسب بافت فرهنگی اجتماعی زمان طاغوت می باشند.

پس از انقلاب اسلامی نیز، کمتر تحقیق جامعی درباره مسایل و مشکلات نوجوانان و جوانان مخصوصاً در بعد فکری و فرهنگی انجام گرفته است. و حال آکه مساله گرایش به فرهنگ بیگانه و تهاجم فرهنگی، اکنون بعد سیاسی نیز پیدا کرده است، و تا آنجا که ما به تحقیقات انجام شده دست یافته ایم، تا کنون سه تحقیق در این زمینه انجام شده است محدود بودن تعداد پژوهشها موید آنست که باید تحقیقهای متعددی در این زمینه صورت گیرد، تحقییق حاضر نیز در راستای این منظور انجام شده است.

بیان مساله:

مادر عصر انقلاب ارتباطات قرار داریم ، عصری که در آن «دهکده جهانی  مک لوهان » ، تحقق یافته است.  امروزه برخلاف گذشته، وقتی حادثه ای اتفاق می افتد، انعکاس و حوزه انتشار آن به محل وقوع حادثه محدود نیست. بلکه فراگیر و جهانی است و نتایج «دهکده جهانی» کوچک شدن دنیا و پیدایش تعلق جهانی داده های خبری و حوزه انتشار و پیدایش همسایگی در بین ملتها، مانند همسایه های دیوار به دیوار است. به علت تماس مستقیم و غیرمستقیم افراد جوامهع مختلف انسانها به سادگی در برابر الگوهای فرهنگی مختلف قرار می گیرند.

در عصر امواج، فرهنگ ها و ارزشها، به جای حمل به وسیله کتابها و نشریات سوار بر امواج در اختیار بشر قرار می گیرند. امواجی که بدون وقفه   وبدون هیچ اذنی مرزهای جغرافیایی و کشوری و خانوادگی را در هم می شکنند و به درون زندگی انسانها وارد می‎شوند و بسته بودن مرزهای کشور، و دربهای منازل مانع و رادعی برای ورود به درون و اندرون خانه ها محسوب نمی‎شود.

(نامه فرهنگ شماره 1-1369) و (رفیع، 1373)

مک لوهان می گوید:

« این تلویزیون است … این رادیو است … که ماره به دوران  قبیله نشینی باز می گرداند.  یک قبیله بزرگ جهانی … آنها بار دیگر تمام مرزها را تغییر داده اند این دهکده جهانی من است»

(رشید پور، 1352، ص 135)

پیش بینی مک لوهان جالب است زیرا او در زمانی از دهکده جهانی صحبت کرده است که هنوز ماهواره  وجود نداشته است.

در عصر انقلاب ارتباطات و حاکمیت ماهواره قدرتهای برتر اقتصادی و تکنولوژی فرهنگ خود را به سراسر دنیا انتقال می دهند. « در حال حاضر آرایش کلی ارتباطات در سطح جهانی و وسایل تکنولوژیکی توزیع کننده این اطلاعات با خود ارزشها و آداب و رسوم و نهادهای فرهنگ مسلط غربی را توزیع می کننند».

(نامه فرهنگ شماره 1، 1369، ص 12)

و چون یکی از راههای حصول الگوهای رفتاری، یادگیری مشاهده ای است و نیز یکی از ویژگیهای مهم نوجوانان، الگوجویی است، نقش الگوهای ارائه شده از اهمیت ویژه ای برخوردار می‎شود و در شخصیت و فرهنگ نوجوانان و جوانان تاثیرات مهمی می گذارد.

حال اگر فرهنگ و الگوهای فرهنگی ارائه شده، توسط امواج ماهواره ای رادیویی و تلویزیونی، با ارزشها و الگوهای فرهنگ خودی تضاد داشته باشند و در جامعه نیز خلاء فرهنگی وجو داشته باشد و ارزشهای حاکم بر جامعه نیز با ارزشهای اسلامی - ملی، هماهنگی نداشته باشند، این عوامل موجب تعارض  و سردرگمی افراد جامعه به ویژه نوجوانان و جوانان گشته، زمینه فرهنگ پذیری  و تحول فرهنگی  و گرایش به فرهنگ بیگانه و غربگرایی  فراهم گشته که در صورت تشدید آن، به بیگانگی  از خود و غربزدگی  منجر می گردد.

فهرست مطالب:

چکیده    

تشکر و قدر دانی   

تقدیم      

فصل اول: مقدمه   

1-1- بیان مساله   

2-1-  اهداف تحقیق           

3-1- اهمیت مساله

4-1- تعاریف اصلاحات مهم

5-1- تعریف عملیاتی اصلاحات        

6-1- خلاصه       

فصل دوم: پیشینه تحقیق      

پیشگفتار

1- تعریف، ابعاد و اجزای نگرش       

2- مقایسه بین نگرش و مفاهیم مشابه   

3- تاریخچه گرایش به فرهنگ بیگانه در کشورهای اسلامی            

3-1- دوره غربگرایی در کشورهای اسلامی      

الف- دوره غربگرایی در ترکیه          

ب- دوره غربگرایی و غربزدگی در مصر         

ج- دوره غربگرایی در ایران

4- دوره غربزدگی

الف- دوره غربزدگی در ترکیه           

ب- دوره غربزدگی در ایران (رضا شاه، محمدرضا شاه) و اقدامات آنها           

5- دوره نهضت بازگشت به خویشتن   

نهضت بازگشت به اسلام در بعضی از کشورهای اسلامی  

نهضت بازگشت به اسلام در ترکیه     

نهضت بازگشت به اسلام در ایران      

آثار و پیامدهای گرایش به فرهنگ بیگانه          

ریشه ها و زمینه های گرایش به فرهنگ بیگانه  

نیازها و ویژگیهای نوجوانا    

ویژگیهای نوجوانان            

تاثیرات محیط اجتماعی در رشد و شخصیت       

تاثیر دوستان و همسالان بر رفتار نوجوانان        

دانلود مقاله شناخت و بررسی شیوه دعوت رسول اکرم (ص) بر اساس حکمت ، موعظه حسنه و مجادله احسن

اختصاصی از یاری فایل دانلود مقاله شناخت و بررسی شیوه دعوت رسول اکرم (ص) بر اساس حکمت ، موعظه حسنه و مجادله احسن دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

«مقدمه»
اَلحَمُدللِه الذَّی هَدانا لِهذا وَ ما کُنا لِنَهتَدی لَولا اَن هَدانا اَللهُ (ستایش خدای را که ما را بدین [راه] هدایت نمود ، و اگر خدا ما را راهبری نمی کرد ما خود هدایت نمی یافتیم).
حمد و سپاس خدای را که به عنوان خالق «ماسوی الله» هر موجودی را در راه سعادت خودش تا نهایت کمالش راهنمایی کرده و فرموده : «رَبُنّا الَذی اَعطی کُلَ شَیءٍ خَلقه ثُمَّ هَدی».(پرودگار ما کسی است که هر چیزی را خلقتی که در خور اوست داده ، سپس آن را هدایت فرموده است).و هیچ موجودی را از قائده به کمال رسیدن مستثنی نکرده و انسان را که اشرف مخلوقات دانسته ، کمال و سعادت عظمی عنایت فرموده و به سوی آن هدایت کرده است.و عقل را راهنما به سوی کمال و منشا شکوه و سربلندی انسان قرار داده است.
اما از آنجایی که سعادت و کمال انسان منحصر به سعادت مادی نمی باشد ، بلکه جهان معنا هر دو جهان را شامل می گردد به همین خاطر خداوند متعال اول عقل آفرینش یعنی حضرت محمد (ص) را به عنوان نبوت برگزید و او را به بندگانش حجت قرار داد : «حُجَهُ اَللهِ عَلَی العِبادِ النَبِّیُ و الحُجَه فیما بَینَ العِبادِ وَ بَینَ اَللهِ اَلعَقلُ» .(حجت خداوند بر بندگان پیامبر است و حجت میان بندگان و خدا عقل است).و آن حضرت را خلیفه خود بر روی زمین قرار داد تا راهنما و هدایت گر خلق به سوی او باشد و ایشان بشارت دهنده و ترساننده نیکان و بدان قرار داد تا حجت را بر مردم تمام گرداند.
«رُسُلاً مُبَشرینَ وَ مُنذرینَ لِئَلا یَکونَ لِلناسِ عَلَی اللهِ حُجَه بَعدَ الرُسُلِ وَ کانَ اَللهُ عَزیزاً حَکیماً» .(پیامبرانی که بشارت گر و هشدار دهنده بودند، تا برای مردم ، پس از (فرستادن) پیامبران ، در مقابل خدا (بهانه) و حجتی نباشد و خداوند توانا و حکیم است.)
بنابراین همچنان که بدون نبوت غافله بشریت به هدفی که از آفرینش او در نظر بوده است نمی رسد، تبیین احکام و مقررات الهی توسط راهبران غیر معصوم نیز راه به جایی نخواهد برد و موجب گمراهی خواهد شد و این نیازمند به دلایل عقلی و نقلی محکم می باشد.
در این رساله تحت عنوان « بررسی شیوه های دعوت پیامبر اسلام (ص) با تکیه بر حکمت ، موعظه و مجادله احسن» با استفاده از آیات قرآن کریم و احادیث معصومین به بررسی شیوه های دعوت رسول اکرم (ص) پرداخته و پس از بررسی و تحلیل نظرات مختلف ، نظریه مختار بیان گردیده است.و به اندازه بضاعت اندک ، قطره ای ناچیز از این دریای بیکران چشیده و به نکات زیر دست یافتم که : «حکمت» نوری افاضه ای از سوی خداوند است به کسانی که از نیروی عقل خود بتوانند درست استفاده نمایند ، عطا خواهد شد و در سایه آن به حقایق معلومات و درجاتی از کمال می رسند.
و موعظه یکی از راه های دعوت و جلب قلوب شمرده می شود که پیامبر اسلام (ص) برای جذب افرادی که دارای احساسات و عواطف جوشان و بیداری عمومی بودند از موعظه بهره می برد و خداوند متعال برای اینکه پیامبرش را اسوه اهل استدلال قرار دهد، به او ابلاغ فرمود که استدلال محض ، همه جا سودمند نیست ،‌بلکه علاوه بر آن ، از موعظه برای دعوت دیگران استفاده نماید.
و «مجادله» که رسول اکرم (ص) به طور مطلق از آن نهی نشده است بلکه از آن مجادله غیر احسن و یا باطل منع شده است ، چنانکه خداوند متعال می فرماید : «وَلا تُجادَلوا اَهلَ الکُتابِ اِلا بِالَّتی هِیَ اَحسَن» ، بنابراین مجادله احسن در اسلام جایز می باشد که قانون عملی برای رسول اکرم (ص) در مقابل مخالفان اسلام بوده است.در مقابل مجادله احسن مجادله باطل قرار می گیرد که مطابق قرآن کریم و روایات معتبر معصومین ، بر مردم حرام گردیده است زیرا در این نوع جدال ،‌سعی و تلاش مخالفان در جهت حق جلوه دادن عقاید باطل و نادرستشان می باشد در حالی که مجادله احسن با استفاده از اصول مشترک طرفین برای محقق ساختن حق و اثبات آن صورت می پذیرد.
این پایان نامه به روش کتابخانه ای و با استفاده از منابع تفسیری و روایی و با راهنمایی اساتید محترم راهنما و مشاور در پنج فصل تالیف و تنظیم گشته است :
فصل اول- شامل کلیات (اهداف و انگیزه موضوع ، سوالات تحقیق ، پیشینه تحقیق ،‌روش تحقیق و ساختار و محدوده تحقیق) می باشد.
فصل دوم- مفهوم حکمت ، موعظه ، جدل و کاربرد آنها در قرآن کریم به عنوان شیوه دعوت پیامبر اکرم (ص) شامل (معانی لغوی و اصطلاحی حکمت ، موعظه و جدل و کاربرد آنها در قرآن کریم و شیوه های پیامبران در ابلاغ پیام الهی به خصوص شیوه رسول اکرم (ص) می باشد).
فصل سوم- جلوه های حکمت الهی که اهم آن شامل : (اهمیت حکمت از نظر اعتقادی ، حکمت و توحید ، حکمت الهی هدف بعثت انبیاء ، اعطای حکمت بر صالحین در قرآن کریم ، حکمت واعطای فضل بر رسول اکرم (ص) و خاندانش (علیهم السلام) ، تاویل حکمت در قرآن و روایات) می باشد.
فصل چهارم- جلوه های موعظه از منظر قرآن و روایات معصوم که اهم آن شامل : (موعظه در قرآن کریم ، موعظه اخلاقی ، نفسانی ، تاثیر گذاری موعظه ،‌اقسام موعظه ،‌تاویل موعظه) می باشد.
فصل پنجم- جلوه های مجادله در قرآن و روایات که عبارتند از : (انواع مجادله در قرآن و روایات ، مجادله احسن پیامبران الهی ، جلوه های مجادله احسن پیامبر اکرم (ص) در قرآن کریم و زمینه های مجادله غیر احسن ، اهداف مجادله) می باشد.
در نهایت به نتیجه گیری کلی پرداخته شده است.
از پروردگار متعال پیوسته درخواست نماییم «الهم انّی اسئلک ان تصلّی علی محمد نبّی رحمتک و کلمه نورک و ان تملأ قلبی نور الیقین و صدری نور الایمان و فکری نور النیات و عزمی نور العلم و قوّتی نور العمل و لسانی نور الصدق و دینی نور البصائر من عندک و بصری نور الضیاء و سمعی نور الحکمه و مودتی نور الموالاه لمحمد و اله علیه السلام......
(خدایا از تو می خواهم که اولاً درود فرستی بر محمد پیغمبر رحمتت و کلمه نورت و ثانیاً پر کنی دلم را با نور یقین و سینه ام را با نور ایمان و فکرم را با نور تصمیمات و تصمیمم را با نور دانش و نیرویم را با نور کار و زبانم را با نور راستی و دینم را با نور بصیرت ها از پیشت و دیده ام را با نور روشنایی و گوشم را با نور حکمت و مودتم را با نور دوستی و پیوستگی با محمد و آلش که سلام بر آنان باد......)

فصل اول : کلیات

1 – 1 – اهداف و انگیزه موضوع
1 – 2 – سؤالات تحقیق
1 – 3 – پیشینۀ تحقیق
1 – 4 – روش تحقیق
1 – 5 – ساختار و محدوده تحقیق

1 – 1 – اهداف و انگیزه موضوع
هدف و انگیزه اصلی در این پایان نامه ، شناخت و بررسی شیوه دعوت رسول اکرم (ص) بر اساس «حکمت ، موعظه حسنه و مجادله احسن» می باشد.از آنجایی که پیامبران و خصوصاً پیامبر خاتم (ص) به منزله سراج منیر و دعوت کننده به سوی خدا «سراجاً منیراً و داعیاً الله» هستند ، بسیار مشتاق بودم برای فهم و شناخت پیرامون این شیوه ها و ابعاد و جلوه ها و مصادیق آنها بتوانم بهره هایی از کلام الهی و نور حکمت را بر قلب خود دریابم و با فهم موعظه از موعظه حسنه در شناخت حقایق الهی و عبرت از خلایق الهی آگاه شوم و با درک مجادله احسن به عنوان روش نیکوتر خداوند در مقابل مخالفان خدا و رسول و اولیاء معصوم الهی به اثبات حقانیت عقاید شیعی خود برسم.

1 – 2 – سؤالات تحقیق
پیرامون موضوع رساله ، سؤالات بسیاری مطرح می باشد که از پرسش های ویژه این تحقیق می توان اشاره کرد به :
1 – حکمت و موعظه و جدال از نظر لغوی و اصطلاحی چیست ؟
2 – تاویل حکمت بر اساس آیات قرآن و روایات چیست؟
3 – انواع موعظه کدام است ؟ منظور از موعظه حسنه در آیات قرآن کریم چیست؟آیا موعظه می تواند غیر حسنه باشد؟
4 – شیوه ها و اقسام مجادلات انبیاء در قرآن کریم و تعالیم اسلامی بر چه اساسی
می باشد؟
5 – آیا در قرآن و روایات نمونه هایی از مجادلۀ احسن انبیاء بر اساس قرآن و روایات آمده است؟

1 – 3 – پیشینۀ تحقیق
تا کنون کمابیش پیرامون آداب و اسلوب گفتگو در قرآن کریم و روشهای تبلیغی انبیای الهی و روش تبلیغی و دعوت پیامبر اسلام (ص) کتب و مقالاتی نگاشته شده که گاه مورد استفاده در رساله موجود هم بوده است.مانند 1- راه و رسم تبلیغ نوشته گروهی از فضلای قم.2- مقاله قانون عملی پیامبر اسلام (ص).3- آداب و اسلوب گفتگو در قرآن کریم و روایات با نگاهی به کتاب مقدس از عبدالله ستوده ارشد علوم قرآن ، 1387. 4- شیوه های هدایتی و تبلیغی انبیا از دیدگاه قرآن و روایات از طیبه خداویسی ، 1386.
می توان وجه امتیاز رسالۀ موجود نسبت به تالیفات پیشین را اولاً فراهم نمودن یک بخش تأویلی از آیات قرآن کریم را در کنار بخش تفسیری آن که مرتبط با موضوع می باشد در نظر گرفت که رسالۀ حاضر علاوه بر تفسیر به تأویل ، تا جایی که امکان داشته پرداخته است . و ثانیاً به گردآوری شیوۀ رسول اکرم ( ص) در یک مجموعه که به طور مستقل و تخصصی (قرآنی و روایی) به هر یک از آنها پرداخته شده است . وعلت انتخاب موضوع ، علاقمندی این جانب به دانستن روش های دعوت اسلام و جذابیت موضوع مورد بحث و فهم و درک بیشتر از دین تشیع ، فهم آیات قرآن کریم چه از جهت ظاهری و چه از جنبۀ تأویلی و شناخت رسول اکرم (ص) و اهل بیتش «علیهم السلام » که امید است باری تعالی با الطاف و عنایت خویش این حقیر را در جهت گام نهادن و سوق دادن به این جهت یاری فرماید .

1 – 4 – روش تحقیق
در این رساله ، ابتدا با هماهنگی استاد راهنما ، یک طرح کلی از پایان نامه تنظیم گردید و با راهنمایی وافر و تحسین برانگیز ایشان به مطالعه و مرور کتابهای معتبر روایی و قدیمی پرداخته . وکار تحقیق موضوع را آغاز نمودم و جمع آوری مطالب از طریق فیش برداری از کتاب ها با روش کتابخانه ای و با استفاده از CD های تفاسیر و سایتهای اینترنتی ( با مراجعه به منابع اصلی و معتبر ) تنظیم و تدوین گردیده است . و برای انجام این امر ، بیشترین بهره برداری از کتابخانه مجلس و کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران وبعد کتابخانه دانشکده الهیات تهران و در موارد بسیار محدودی از کتابخانه دانشکده ادبیات دانشگاه آزاد اسلامی به عمل آمده است .
ذکر این نکته لازم است که ، متون عربی مرتبط با موضوع که در منابع قدیمی و یا بعضاً جدید بچشم می خورد اولاً به یاری خداوند متعال و بعد با سعی و تلاش خود ، به فارسی روان ترجمه کردم و در کل ، در تنظیم و تهیۀ رساله از راهنمایی سرکار خانم دکتر هاشمی و مشاورۀ آقای دکتر رضوی ، بهره و استفاده لازم صورت گرفته است که کمال تشکر را از این دو بزرگوار دارم .

1 – 5 – ساختار و محدوده تحقیق
موضوع مورد بحث تحت عنوان « بررسی شیوه های دعوت پیامبر اکرم ( ص ) یا تکیه بر حکمت ، موعظه و مجادله احسن » در محدودۀ قرآن و روایات معصومین « علیهم السلام » از کتب و تفاسیر شیعی بهره گرفته شده است که در طی یک چکیده و مقدمه و پنج فصل و جمع بندی و نتیجه نهایی می باشد که هر فصل نیز شامل مباحثی که امید است به یاری خداوند این گام کوچک مورد عنایت پروردگار قرار گیرد .

فصل دوم : مفهوم حکمت ، موعظه ، جدل و کاربرد آنها در قرآن کریم به عنوان شیوه دعوت پیامبر اسلام (ص)

2 – 1 – معانی لغوی و اصطلاحی حکمت ، موعظه ، جدل
2 – 1 – 1 – معنی لغوی و اصطلاحی حکمت
2 – 1 – 2 – معنی لغوی و اصطلاحی موعظه
2 – 1 – 3 - معنی لغوی و اصطلاحی جدل
2 – 2 – کاربرد تعابیر مربوط به حکمت ، موعظه ، جدل در قرآن کریم
2 – 2 – 1 – کاربرد تعبیر حکمت
2 – 2 – 2 – کاربرد تعبیر موعظه
2 – 2 – 3 – کاربرد تعبیر جدل
2-3 شیوه های پیامبران در ابلاغ پیام الهی در قرآن کریم
2-3-1 شیوه دعوت پیامبر اسلام (ص)
2-3-2 تبیین و تفسیر «حکمت ، موعظه حسنه و مجادله احسن» در آیه 125 از سوره نحل

2 – 1 – معانی لغوی و اصطلاحی حکمت ، موعظه ، جدل
2 – 1 – 1 – معنی لغوی و اصطلاحی حکمت
واژۀ « حکمت » به معنی استواری و دانش درست که شکی در آن راه ندارد می باشد. شریف عاملی در مفردات خود آورده است : « حکمت در اصل به معنای منع از جهل و زشتی است از این رو بعضی آن را به عدل و علم و بعضی آن را به معرفت برترین اشیاء به برترین علوم تفسیر کرده اند . »
« حاکم » و هر چه که به معنای آن باشد مانند کسی است که حکم می کند ، همانگونه که در تاج العروس آمده است . « حکیم بر وزن فعیل ٌ به معنای فاعل یا کسی است که اشیاء را محکم می کند و به معنای صاحب حکمت و عالم نیز گفته شده است . »
حکم به معنای عدالت در قضاوت آمده است و اکثر لغویین د رکتابهای شان اشاره به این معنی ، داشته اند . چنانکه راغب می گوید : « اصل کلمۀ حکم منع کردن جهت اصلاح است . و از این رو لجام و افسار را مانع چارپا دانسته اند زیرا او را محکم نگه می دارد .
از تعاریف فوق می توان نتیجه گرفت که واژه حکمت از ریشه « حکم » مشتقاتی دارد که همۀ آنها در تعریف لغوی و توضیح به یک اصل واحد اعاده می گردند و آن تعریف واحد همان « علم به حقایق اشیاء است که قضاوت و عمل کردن به مقتضای آن می باشد و یا علم و تفقه در دین قضاوت بر اساس عدالت می باشد .»
واژه حکمت در اصطلاح ، با توجه به این که به حکمت علمی و عملی تقسیم می شود ، در واقع نوعی از قوه عقلی علمی است که همان حکمت الهیه می باشد .
چنانکه خداو.ند متعال می فرماید : «وَلَقد ءاتینا لقمانَ الحکمَهَ . ( و براستی ، به لقمان حکمت دادیم ).
پس در این آیه مذکور ، منظور از حکمت ، جهت عقلی می باشد که موافق احکام شریعت است ، و به عبارتی دیگر ، حکمت ، اصابت حق با علم و عمل است و حکمت در مورد پروردگار ، معرفت اشیاء و ایجاد آنها با هدف إحکام آنها می باشد و در مورد انسان معرفت موجود است و انجام امور خیر می باشد . در تفاسیر آمده است که حکمت در این آیه «و یعلمه الکتاب و الحکمه» .علم شریعت و احکام می باشد و در آیات «اتاه الله الملک و الحکمه» و «شددنا ملکه و ءاتیناه الحکمه و فصل الخطاب» .به معنی نبوت و رسالت بیان گردیده است.
از آنجایی که حکمت ، اسرار علوم شریعت و طریقت را که همان اسرار حقیقت الهیه است ، در بردارد ، معنی قرآن و تورات و انجیل نیز ذکر گردیده است . چنانکه خداوند می فرماید : « یُوتِی الحِکمهَ مَن یشاءُ و مَن یؤتَ الحکمهَ فَقَد أُوتِیَ خیراً کثیراً » .
( به هر کسی که خواهد حکمت عطا کند و به هر کسی که حکمت داده شد به او خیر کثیر عطا شده است . )
که منظور ، تأویل و اصابت سخن حق در آن می باشد .(الحکمه ضاله المومن)
شعرانی در نثر طوبی آورده است که : رسول اکرم ( ص ) در ضمن حدیثی حکمت را گمشدۀ مؤمن معرفی می کند که هر جا آن را یافت فرا گیرد و گاه آن گوهر گمشده را از گمراهی می شنود و آن را می آموزد .
ذکر « حکیم » به عنوان صفتی برای قرآن کریم آمده است : همانگونه که زبیدی در تاج العروس آورده است : « حکیم صفتی برای قرآن کریم است ، یعنی حاکم بر شما و یا آن حکمی است که در آن اختلاف و اضطراب نیست . »
بعضی از لغویین واژه « حکم » را بصورت امر کلی که فراگیر است و هم حکمت و هم غیر آن را شامل می شود در نظر گرفته اند : « حکم » در اصطلاح اعم از حکمت است و می توان یادآور شد که هر حکمتی حکم است ولی هر حکمی حکمت نیست از این جهت است که در حکم چیزی با چیز دیگر قضاوت و داوری می شود . خداوند متعال در سورۀ مبارکه مریم می فرماید : « وَ اتیناه الحُکمَ صبیّاً » یعنی به او در حالیکه کودک بود ، نبوت دادیم که اشاره به این مطلب دارد که از کودکی علم و نظر حکیمانه و فقیهانه به او عطا کردیم .»
« محکم » این واژه صفت قرآن است که همان صفت کلام و آیۀ قرآن بحساب می آید که در مقابل تشابه قرار می گیرد و کلامی است که معنی آن آشکار و واضح است و متشابه کلامی است که آشکار نمی باشد و در آن شبهه قرار دارد .
بنابراین « حکمت » همان تفقه و اندیشیدن در دین می باشد که مسببی جهت مطیع بودن برای پروردگار متعال و پذیرش ولایت را ایجاب می کند و همچنین ، حکمت را می توان از هر کسی فرا گرفت . البته در صورتیکه ابتدا با عقل و درک خود در مورد آن سخن بسنجیم و اگر صحیح بود آن را بپذیریم ، اما در مورد سخنان حکمت آمیز انبیاء و ائمه معصومین « علیهم السلام » این گونه نیست بلکه در صورت انتساب صحیح آنها به معصومین باید تعبداً آن را پذیرفت .

2 – 1 – 2 – معنی لغوی و اصطلاحی موعظه
واژۀ وَعَظَ ، یَعِظُ ، وَعظاً ، یعنی نصیحت کردنی که همراه با ترساندن باشد ، طوری که شخص دلش نرم گردد و به طاعت و فرمان خدای تعالی بپردازد و به سوی او هدایت گردد و از عقاب و شکنجه به واسطۀ گناه بترسد .
خداوند در قرآن کریم می فرماید : « وَ اِذ قال لقمانُ لابنِهِ و هو یعظُهُ یا بُنَیَّ لا تُشرِک بِاللهِ انّ الشرکَ لَظلمٌ عظیمٌ » . « و یاد کن هنگامی را که لقمان به پسر خویش در حالی که وی او را اندرز می داد گفت : ای پسرک من ، به خدا شرک میاور که براستی شرک ستمی بزرگ است » .
و موعظه در اصطلاح عبارت است از پند و اندرز که در آیات قرآن کریم به آن اشاره شده است . از قبیل : « یا أیها الناس قد جائتکم موعظه مِن ربکم و شِفاءٌ لما فی الصُّدور» .
( ای مردم به یقین برای شما از جانب پروردگارتان اندرزی ، و درمانی برای آنچه در سینه هاست آمده است ).
همچنین « الموعظه الحسنه » اشاره به قرآن کریم دارد .و به همین ترتیب اگر در دعا دقت نماییم ، این عبارت ملاحظه می شود : « اَعوذ بک اَن تجعلَنی عِظه لغیری » (پروردگارا به تو پناه می برم از این که مورد موعظه برای دیگران قرار گیرم و آنان بواسطۀ من پند پذیرند) . و به عبارتی دیگر ، یعنی این که ، خداوند را از این که مورد عبرت برای دیگری قرار گیرم من را حفظ گردان . و همچنین موعظه را سفارش به تقوی و طاعات و دور شدن از گناهان و فریب خوردن دنیا و مانند آن دانسته اند .

2 – 1 – 3 – معنی لغوی و اصطلاحی جدل
بعضی از لغویین در تعریف جدل از جهت لغوی این گونه بیان کرده اند :
« جدل » از نظر لغوی به معنی خصومت فراوان و توانایی بر آن می باشد و جدل منطقی ، آن قیاسی است که از مشهورات و مسلمات بدست می آید و هدفش ، استعمال و ارائه خصم و فهماندن کسی است که از ادراک مقدمات برهان کوتاهی می کند . و لفظ « جدال » مشارکت در منازعه و مغالبه می باشد گویا هر یک از دو طرف متخاصم از جهت رأی با هم درگیر هستند که اصل در جدال ، گلاویز شدن و به سختی طرف مقابل را شکست دادن می باشد .
و علامه شعرانی گوید : « جدل یعنی دشمنی کردن ، کاویدن جدال ، مجادله به همان معنی می باشد که خداوند در قرآن کریم می فرماید : « وَ لَقَد صَرَّفنا فی هذَا القرانِ للناسِ من کُلِّ مثلٍ و کان الانسانُ اکثرَ شیءٍ جدلاً » .( براستی در این قرآن ، برای مردم از هر گونه مثلی آوردیم ، ولی انسان بیش از هر چیز سر جدال دارد) .
همچنین لفظ مجادله به معنای مناظره و مخاصمه کردن و جدل مقابله دلیل با دلیل ذکر شده است . و خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید : « وَ جادَلوا باالباطِلِ لِیُد حِضوُا بِهِ الحَقَّ» . ( به وسیلۀ باطل دفاع نمودند تا حقیقت را با آن پایمال کنند ) . این کار کافران است که با سخن باطل خویش در براندازی گفتار پیغمبران اقدام کردند .
بنابراین در قرآن کریم و روایات جدال کافران معاند که با باطل صورت می گیرد مردود شمرده شده است ولی جدال احسن که مورد تأکید قرآن و روایات می باشد ، برای هدایت عموم مردم است و قابل پذیرش می باشد از این رو می فرماید : « وَ جادِلهم بالتی هی احسن » .

2 – 2 – کاربرد تعابیر مربوط به حکمت ، موعظه ، جدل در قرآن کریم
2 – 2 – 1 – کاربرد تعبیر حکمت
واژه « حکمت » در آیات شریفه قرآن کریم بیست مورد استعمال شده است . از جمله در سورۀ مبارکۀ بقره خداوند تعالی می فرماید : « یُؤتِی الحکمه مَن یَشاءُ وَ مَن یُؤتَ الحِکمه فَقَد أُوتِیَ خیراً کثیراً » .
( خداوند به هر کسی که بخواهد حکمت می بخشد و به هر کسی حکمت داده شود ، به یقین ، خیر فراوان داده شده است ).
با تأمّل در این آیۀ شریفه مشخص می شود که حکمت در آن به معنی « معرفت و تفقه در دین و عمل کردن به آن » بکار رفته است .
با نگرش بر سورۀ مبارکه قمر که خداوند متعال می فرماید : « وَ لَقَد جاءَهم مِن الأنباءِ ما فیه مُزدَجَرٌ حِکمه بالِغه فَما تُغنِ النُّذر » . ( و قطعاً از اخبار ، آنچه در آن مایۀ انزجار [ از کفر ] است به ایشان رسید . حکمت بالغۀ [ حق این بود ] ، ولی هشدار ها سود نکرد.)
متوجه خواهیم شد که واژۀ حکمت به معنای « قرآن » در این آیه شریفه استعمال گردیده است .
وهمچنین حکمت در بعضی از آیات شریفۀ قرآن به معنی « نبوت » آمده است . نظیر آیۀ: « وَ شَدَدنا مِلکَهُ و اتیناهُ الحِکمه و فَصلَ الخِطاب » . ( و پادشاهیش را استوار کردیم و او را حکمت و کلام فیصله دهنده عطا کردیم ) .
« حکیم » نیز به معنای « دانا و صاحب حکمت » بسیار فراوان یعنی نود وچهار مورد ، در قرآن کریم آمده است . مانند این آیۀ شریفه که خدای عز و جل می فرماید :
« قالوا سبحانک لا عِلمَ لنا اِلّا ما عَلَّمتُنا اِنَّکَ اَنتَ العلیمُ الحکیم . »
( گفتند : منزهی تو ، ما را جز آنچه [ خود ] به ما آموخته ای ، هیچ دانشی نیست ، تویی دانای حکیم) .
واژه « حکم » در موارد بسیاری در قرآن کریم به معنی « علم و حکم نبوت و حکمت » استعمال گردیده است .نظیر این آیۀ شریفه که خداوند تعالی می فرماید : « وَلَمّا بَلَغَ اَشَدَّه وَ استوی اتیناهُ حُکماً و علماً و کذلک نجزی المحسنین » .
( و چون به رشد کمال خویش رسید ، به او حکمت و دانش عطا کردیم ، و نیکوکاران را چنین پاداش
می دهیم).
و همچنین این واژه « حُکم » در بعضی از آیات قرآن کریم به صورت فعل مضارع و افعل تفضیل در معنی « قضاوت » آمده است مانند این آیات شریفه :
« یا أیها الذینَ امنوا أوفوا بالعقودِ اُحِلَّت لکم بَهیمَه الأنعام الّا ما یُتلی علیکم غیرَ مُحِلّی الصَّید وَ أنتم حُرمٌ اِنَّ الله یَحکُمُ ما یُرید » .
( ای کسانی که ایمان آوردید ، به قراردادهای خود وفا کنید ، برای شما گوشت چارپایان حلال گردیده ، جز آن چه [ حکمش ] بر شما خوانده می شود ، در حالی که نباید شکار را در حال احرام ، حلال بشمرید . خدا هر چه بخواهد فرمان می دهد ).
و آیۀ : « ألیس اللهُ بِاَحکَمَ الحاکمین » ( آیا خداوند نیکوترین داوران نیست ؟)
بنابراین واژه حکمت و مشتقاتش که از ریشۀ حکم اخذ شده است در موارد بسیار فراوان در قرآن کریم بکار رفته است که امیدواریم با تدبّر در این آیات قرآن ، بیشتر پی به حکمت و معرفت خداوند ببریم .
2 – 2 – 2 – کاربرد تعبیر موعظه
واژۀ « موعظه » به معنی « پند و اندرز » در قرآن کریم هشت مورد استعمال گردیده است .که خداوند در آیات شریفه اشاره به این واژه و مشتقات آن دارد از جمله :
« فجَعلنا ها نکالاً لِما بَین یَدیها وَ ما خَلفَها وَ مَوعظه لِلمتّقین »
( و ما آن [ عقوبت ] را برای حاضران ، [ و نسلهای ] پس از آن ، عبرتی و برای پرهیزکاران پندی قرار دادیم) و به صورت اسم فاعل « واعظ » یک مورد در قرآن کریم به شکل جمع مذکر بکار رفته است . مانند :
« قالوا سواءٌ عَلَینا اَوَ عَظتَ اَم لَم تکُن مِنَ الواعظین » .
( گفتند : خواه اندرز دهی یا از اندرز دهندگان نباشی برای ما یکسان است ) .
و کلمۀ « وعظ » به صورت فعل مضارع ده مورد در قرآن کریم آمده است . مانند این آیۀ شریفه که خداوند متعال می فرماید : « یَعِظُکُمُ اللهُ أن تَعوُدوا لِمثلِهِ أبَداً اِن کنتم مؤُمنین» .
( خدا اندرزتان می دهد که هیچ گاه دیگر مثل آن را – اگر مؤمنید – تکرار نکنید ) .
همچنین گاه در موارد کمتری به شکل فعل ماضی استعمال گردیده است نظیر این آیه شریفه :
« قالوا سواءٌ عَلَینا اَوَ عَظتَ اَم لَم تکُن مِنَ الواعظین » که ترجمۀ آن در بالا اشاره شده است .
و واژه « وعظ » به صورت فعل امر یک مورد در قرآن کریم آمده است . مانند این آیه شریفه که خداوند متعال می فرماید : « فَاَعرِض عَنهم وَعِظهُم و قُل لَهُم فی أنفسِهِم قَولاً بلیغاً » .
( پس از آنان ، روی برتاب ، ولی پندشان ده ، و با آنها سخنی رسا که در دلشان مؤثر افتد ، بگوی ) .
2 – 2 – 3 – کاربرد تعبیر جدل
واژه « جدل » به صورت فعل مضارع هیجده مورد در قرآن کریم آمده است (گاه با حرف جر «عن» آمده است به معنای دفاع کردن ، نظیر این آیه شریفه که خداوند تعالی
می فرماید : « و لا تُجادِل عن الّذین یختانون أنفسهم اِنَّ الله لا یُحِبُّ مَن کانَ خَوّاناً أثیما» .
( و از کسانی که به خویشتن خیانت می کنند دفاع مکن ، که خداوند هر کسی را که خیانتگر و گناه پیشه باشد دوست ندارد . )
همچنین واژه « جدل » به معنای « جدال و خصومت » به صورت فعل ماضی ، دو مورد در قرآن کریم استعمال شده است . نظیر این آیه شریفه : « وَ اِن جادَلوکَ فَقُلِ اللهُ اَعلَمُ بما تعملون » . ( اگر با تو مجادله کردند ، بگو : خدا به آنچه می کنید داناتر است ) .
و آیۀ : « وَجادَلُوا بالباطِلِ لِیُدِحضُوا بِهِ الحق » . ( و به [ وسیلۀ ] باطل دفاع نمودند تا حقیقت را با آن پایمال کنند ) .
و امّا جدل به شکل فعل امر به معنی « مجادلۀ احسن » یک مورد در قرآن کریم آورده شده است . مانند این آیه شریفه : « اُدعُ إلی سبیلِ رَبَّکَ بالحکمَه وَ الموعظه الحَسَنَه وَ جادِلهُم بِالّتی هِیَ أحسَنُ » . ( با حکمت و اندرز نیکو به راه پروردگارت دعوت کن و با آنان به شیوه ای که نیکوتر است مجادله نمای ) .

2 – 3 - شیوه های پیامبران در ابلاغ پیام الهی در قرآن کریم
از جمله موضوعاتی که در موضوع بعثت و رسالت انبیاء مورد توجه قرار دارد ، بحث روشها و شیوه های تبلیغ رسالت است . تأثیراتی که انبیاء بر افراد داشتند قابل مقایسه با تأثیر دانشمندان بر افراد نیست . زیرا انبیاء بر دل و جان مردم نفوذ کرده و برای ابلاغ پیام خود از بهترین وسیله ها و شیوه ها استفاده کردند . آنها برای هدایت و رشد انسانها از هر فرصتی استفاده کردند و عموماً به سراغ مردم می رفتند تا پیام خود را به گوش آنان برسانند .
از آنجایی که سیره تبلیغی این پیامبران از برجستگی و دوام بیشتری برخوردار گشته است به همین دلیل قرآن بیش از جهات دیگر زوایای تبلیغی سیره این بزرگواران را به بررسی گرفته است و از بررسی سیره انبیاء بدست می آید که برای تبلیغ آئین خود از روش حکمت و موعظه و مجادلۀ احسن ، بیشترین بهره را اتخاذ کرده اند .
نمونه ای از حکمت های انبیاء که به عنایت خداوندی از این فضیلت برخوردار
گردیده اند ، نظیر : حکمتهای حضرت داود ، لقمان حکیم ، حضرت عیسی (ع ) ، حضرت یحیی ( ع) ، پیامبر اکرم ( ص) و ............ در آیات قرآن کریم مشاهده می شود .
از مجادله های احسن در قرآن کریم می توان به مجادلۀ انبیاء الهی اشاره نمود ، از جمله حضرت ابراهیم ( ع ) که به عنوان روشی برای دعوت به سوی توحید از آن استفاده می کردند . بی شک مجادلۀ ابراهیم ( ع ) با مشرکان زمانش ، درخشانترین جلوه جدال احسن را درطول تاریخ اندیشه بشری رقم زده است که این احتجاجهای نیکو با مخاطبان مختلف مانند پدر ، قوم ، پادشاه و درباریان و اشراف صورت گرفته و تأثیر شگرف بر جان آنان نهاده است .

2-3-1 شیوه دعوت پیامبر اسلام ( ص )
خداوند متعال در آئینی که برای معرفی رسول خود بیان می کند حداقل پنج مورد ، مردم را هدف رسالت بیان می دارد و پیامبر ( ص ) را بر خاسته از تودۀ مردم معرفی می نماید : «لَقَد جاءَکُم رسولٌ مِن اَنفُسِکُم عَزیزٌ عَلَیه ما عَنِتُّم حریصٌ عَلَیکُم بِالمؤمنین رَؤفٌ رَحیمٌ» . ( قطعاً ، برای شما پیامبری از خودتان آمد که بر او دشوار است شما در رنج بیفتید ، به [هدایت ] شما حریص ، و نسبت به مؤمنان دلسوز و مهربان است ) . در این آیه شریفه امتیاز و ارزش رسالت را در مردم داری بیان فرموده است .
در آیۀ دیگر توجه به مردم را سند پیروزی و اقتدار پیامبر اکرم ( ص ) عنوان می کند و می فرماید : « فَبِما رَحمَه مِنَ اللهِ لِنتَ لَهُم وَلو کُنتَ فَظّاً غَلیظَ القَلبِ لا نفضُّوا مِن حَولِکَ فاعفُ عَنهُم وَاستَغفِر لَهُم وَ شاوِرهُم فی الأمر»
( پس به [ برکت ] رحمت الهی ، با آنان نرمخو [ و پر مهر ] شدی ،و اگر تندخو و سختدل بودی قطعاً از پیرامون تو پراکنده می شدند . پس ، از آنان درگذر و برایشان آمرزش بخواه ، و در کار [ ها ] با آنان مشورت کن) .
همانطور که در سخنان امیرالمؤمنین ( ع ) نیز چنین آمده است : « خدا ، پیامبر اسلام (ص) را هنگامی مبعوث فرمود که مردم در حیرت و سرگردانی بودند ، در فتنه ها به سر می بردند ، هوی و هوس بر آنها چیره شده ، خود بزرگ بینی و تکبر بر لغزشهای فراوانشان کشانده بود ، و نادانیهای جاهلیت پست و خوارشان کرده و در امور زندگی حیران و سرگردان بودند ، و بلای جهل دامنگیرشان بود . پس پیامبر ( ص ) در نصیحت و خیرخواهی نهایت تلاش را کرد و آنان را به راه راست راهنمائی ، و مردم را به حکمت و موعظه نیکو دعوت نمود » .
رسول اکرم (ص ) روش خاصی را در دعوت مردم به اسلام در سیرۀ عملی خود بر اساس آیات قرآن کریم عرضه می داشتند . همانگونه که در فتوح البلدان آمده است : در سیرۀ عملی رسول خدا ( ص) بر پایۀ آیات فراوانی از قرآن می توان چند روش مشخص را در دعوت مردم به اسلام بازشناسی کرد . نخستین شیوه بر اساس « هدایت فکری مردم » از طریق استدلال و تقویت روح تفکر و تعمق در مردم بود . این شیوه تا به آخر نیز دعوت مکرر در قرآن به تأمل و تدبّر و نیز توصیه به رسول خدا ( ص ) برای « دعوت به حکمت و موعظه » و « مجادله احسن » نشان آن بود که این راه ادامه دارد .رسول اکرم ( ص ) با همین شیوه ، توانست عدۀ زیادی را به اسلام فرا خواند ، مردم مدینه از طریق آشنایی با همین دعوت و صرفاً با نشر آیات قرآنی ، اسلام را پذیرفتند ،آنگونه شهرت یافت که مدینه با قرآن گشوده شد .
خدواند متعال در قرآن کریم رسول اکرم ( ص ) را با ویژگی هایی معرفی می کند و می فرماید: « یا اَیُهَا النَبیُ اِنّا أرسَلناک شاهِداً و مُبَشِّراً و نَذیراً و داعِیاً الی اللهِ باذنِه و سِراجاً مُنیراً » . (ای پیامبر ، ما تو را [ به سِمَتََ ] گواه و بشارتگر و هشدار دهنده فرستادیم ، و دعوت کننده به سوی خدا به فرمان او و چراغی تابناک ) .
با توجه به آیه شریفه یکی از وظایف پیامبر اسلام ( ص ) دعوت مردم به سوی خداست که این دعوت ابزار می طلبد که طبیعتاً این ابزار حکمت ، موعظه ، مجادله أحسن خواهد بود .
پیامبر اسلام ( ص ) قبل از هجرت در صحرای « منا » تبلیغ می کرد . رئیس قبیله « بنی عامر » که تحت تأثیر سخن رسول اکرم ( ص ) قرار گرفته بود ، جلو آمد و گفت : « من در قبیله خود هزار مرد شمشیر زن دارم که همگی حاضریم به تو ایمان آوریم امّا به شرط آن که پس از تو خلافت در قبیله بنی عامر باشد . » .
رسول اکرم ( ص) نپذیرفت و آنان نیز ایمان نیاوردند . در صورتی که در فرهنگ ریاکارانه غرب به مردم وعده های دروغ می دهند و عمل نمی کنند . ولی در منطق اسلام « هدف وسیله را توجیه نمی کند » و با گناه نمی توان به هدف ثواب رسید مگر در مواردی که جایز باشد و نص صریح باشد و آنهم اضطرار نه در همۀ موارد . پس اینست فرهنگ متعالی اسلام که موجب سعادت جامعه است .
اصولاً قرآن کریم ، که کتاب برهان و نور است ، رسول اکرم ( ص ) را به نورانیت و برهان دعوت می کند و از پذیرفتن سخنان بدون برهان نهی می نماید . چرا که می فرماید : «وَلا تَقفُ ما لَیسَ لَکَ بِهِ عِلم اِنَّ السَّمعَ وَالبَصَرَ وَالفؤادَ کُلُّ اُولئِکَ کانَ عَنهُ مَسئوُلاً »
( و چیزی را که بدان علم نداری دنبال مکن ، زیرا گوش و چشم وقلب ، همه مورد پرسش واقع خواهند شد .)
از این رو روایاتی که در زمینۀ احتجاجهای رسول اکرم ( ص ) وارد شده ، به خوبی گویای این حقیقت است که آن حضرت هم اهل استدلال و مناظره وهم محور استدالال و مجادله های او ، معارف قرآن کریم بوده است . به عنوان مثال : روزی فرزند رسول اکرم (ص ) ابراهیم بیمار شد و درگذشت . اتفاقاً در همان روز هم خورشید گرفت . مردم این حادثه را به حساب فوت ابراهیم گذاشتند . این برداشت ، زمینۀ خوبی برای تبلیغ و پیشرفت پیامبر ( ص ) بود ، اما هنگامی که سخنان مردم را شنید با کمال ناراحتی به مسجد آمد و خطاب به مردم فرمود :
« ای مردم ، آفتاب و ماه دو نشانه از آیات قدرت پروردگار هستند و به خاطر مرگ کسی ، گرفتگی پیدا نمی کنند . فرزندم ، ابراهیم به موجب بیماری از دنیا رفت و گرفتگی خورشید و ماه حساب دیگری دارند . شما به جای سخنان بی اساس در چنین مواقعی که خورشید یا ماه می گیرد ، نماز آیات بخوانید و خسوف و کسوف را نشانۀ قدرت قاهره الهی بدانید . »
بنابراین ، با دقت در این روایت متوجه خواهیم گردید که تبلیغ رسول اکرم ( ص ) بر اساس منطق درست استوار و بر پایه علم و استدلال است نه بر اساس جهل و خرافات که موجبات انحراف شنوندگان مخاطب را فراهم می سازد .

2-3-2- تبیین و تفسیر « حکمت ،موعظه حسنه ومجادله احسن » در آیۀ 125 از سورۀ مبارکه نحل
خداوند متعال می فرماید :
« اُدعُ اِلی سَبیلِ ربِّکَ بِالحِکمه وَ المَوعظه الحَسَنه وَ جادِلهُم بالّتی هی اَحسَنُ انَّ رَبَّکَ هو اَعلَمُ بمَن ضلَّ عن سبیله وَ هو اَعلَمُ بالمهتدین » .( با حکمت و اندرز نیکو به راه پروردگارت دعوت کن و با آنان به [ شیوه ای ] که نیکوتر است مجادله نمای . در حقیقت ، پروردگار تو به [ حال ] کسی که از راه او منحرف شده داناتر ، و او به [ حال ] راه یافتگان [ نیز ] داناتر است . )
این آیۀ شریفه ، چگونگی تبلیغ و دعوت جوامع بشری به آخرین رسالت الهی را تبیین می کند . اصول و فروع دین ، در چهارچوب معیّنی از جانب خداوند متعال اعلام گردیده است ، کیفیت تبلیغ در اسلام نیز باید در چهارچوب معینی صورت پذیرد . پس روش خطابه و تبلیغ در این آیۀ مبارکه بر سه محور استوار است . اول ، حکمت است ، دوم ،موعظۀ نیکو می باشد ، و سوم ، مجادلۀ نیکو تر است .
مفسران در مورد حکمت گفته اند ، که حکمت قرآنی و الهی غیر از حکمت یونانی و فلسفی است . حکمت قرآنی همان بینش الهی است که به فرموده قرآن : « وَمَن یُؤتَ الحِکمَه فَقَد أُوتِیَ خیراً کثیراً » .
( به هر کسی که حکمت داده شده به او خیر کثیر عطا شده است . ) این گونه حکمتی بی گمان در همه جا و برای همه پسندیده است ، به همین جهت در آیه « حکمت » به طور مطلق ذکر شده و قیدی برایش نیامده است » . اما « موعظه » و « جدل » با پسوند خاصّی بیان شده است ، زیرا ، موعظه و جدل بر شیوه ناپسند بسیار دیده شده است و خداوند حکیم برای موعظه ، قید « حسنه » و برای جدل ، پسوند « أحسن » را بکار می گیرد ، چرا که موعظۀ حسنه تأثیر دارد ولی جدل نیکو ممکن است اثر نداشته باشد ، زیرا مجادله ، نزاع و درگیری به دنبال دارد ، به همین خاطر فقط مجادلۀ احسن می تواند تأثیر گذار و نافذ باشد نه جدال نیکو . و مجادله احسن عوارض و پیامدهای مجادله را که همان نزاع و درگیری می باشد منتفی می سازد . »
همچنین علامه طباطبائی اشاره دارد یکی دیگر از عواملی که خداوند متعال ، موعظه را مقید به « نیکو » و جدا ل را مقید به « نیکوتر » بیان می دارد ، بعید نیست به خاطر تعلیلی باشد که در ذیل آیۀ شریفه آمده است ، در قرآن کریم آمده است : « انَّ رَبَّکَ هو اَعلَمُ بمَن ضَلَّ عن سبیله و هو اَعلَمُ بالمهتدین » .وجه تقیید مذکور را نشان می دهد: « د رحقیقت ، پروردگار تو به
[ حال ] کسی که از راه او منحرف شده داناتر ، و او به [ حال ] راه یافتگان [ نیز ] داناتر است.»
بنابراین او می داند تنها چیزی که در این راه مفید است همانا حکمت و موعظه و جدال است اما نه هر موعظه و جدال بلکه منظور « موعظۀ حسنه » و « جدال احسن » است .
شریف لاهیجی به بیان هر یک از این شیوه های دعوت پرداخته است و در تفسیر خود آورده است : « اُدعُ یعنی بخوان ای محمد ، امت خود را به سوی راه پروردگار خود که اسلام است و یا به سوی تبعیت ائمه معصومین « علیهم السلام » چنانکه علی بن رئاب از امام صادق (ع) نقل کرده است که : « وَاللهِ نحنُ سبیلُ الذی أَمَرَکُم الله بِاتباعِه » « به خدا قسم ما سبیلی هستیم که خداوند شما را به پیرویش امر کرده است . » « بالحکمه » به شیوه گفتگوی صحیح و دلیل متین که حق را اثبات کند و از بین برندۀ شبهات باشد و « الموعظه الحسنه » یعنی خطابی که شامل پند ونصیحت نیکو باشد و « جادِلهم » یعنی با خصمان مباحثه کن از طریق بهره گیری مقدمات مسلّم نزد آنها ، و « بالتی هی احسن » آنهم به طریقه ای که بهترین طرق مجادله باشد . » آنگاه شریف لاهیجی در ادامه به تمییز مخاطبان هر یک از روشها پرداخته و بیان می دارد : که شیوۀ اول « حکمت » برای دعوت خواص است که طالب حقایق اند و شیوه دوم «موعظۀ حسنه » برای دعوت عوام ، و سپس شیوه سوم « مجادلۀ احسن » جهت دفع معاندان و منکران می باشد و از حضرت امام صادق ( ع ) مرویست که مجادله به احسن با قرآن است .
بنابراین می توان یادآور شد که نیکوترین راه مجادله که مورد تأکید قرآن و روایات است همان رفق و خوش خویی و ترتیب مقدمات ظاهری به اندازه عقول است . همانطور که رسول اکرم ( ص ) فرموده است :
« انّا معاشر الأنبیاء أمرنا أن نکلِّمَ الناس علی قدر عقولهم » ( ما پیامبران مأموریم با مردم ، بر پایه عقل و استعدادشان سخن بگوییم ) .
بعضی از مفسرین طرق سه گانۀ دعوت رسول اکرم ( ص ) را مکشوف از سه وجه می دانند ، اول باب حکمت که آن بخششهای زیاد می باشد که بدون واسطۀ جبرئیل ( ع ) افاضه می گردد و آن کرامتی است که به هر کسی اعطاء نمی شود و دوم ، باب موعظۀ حسنه که اختصاص آن به علم طریقت سزاوارتر است که مبتنی بر مراعات ادب و نیکویی و مدارا کردن و خوش خویی باشد و باب دیگر مجادلۀ احسن که مختص به راه شریعت است که مبتنی بر تکلیف احکام و بیان اوامر حلال و حرام می باشد .......... .

فصل سوم : جلوه های حکمت الهی از منظر قرآن و روایات معصومین

3 – 1 – اهمیت حکمت از نظر اعتقادی در قرآن و روایات
3 – 1 – 1 – حکمت و توحید
3 – 1 – 2 – حکمت و نفی از شرک
3 – 2 – حکمت در نبوت و شریعت
3 – 2 – 1 – حکمت الهی ، هدف بعثت انبیاء
3 – 2 – 2 – حکمت الهی ، اخذ و میثاق با پیامبران
3 – 3 – اعطای حکمت بر صالحین در قرآن کریم
3 – 3 – 1 – لقمان حکیم
3 – 3 – 1 – 1 – برگزیده هایی از سخنان حکمت آمیز لقمان
3 – 3 – 2 – حکمت حضرت داود ( ع )
3 – 3 – 2 – 1 – آزمون داود ( ع )
3 – 3 – 2 – 2 – سخن خداوند با داود ( ع ) و گزیده ای از سخنان آن حضرت
3 – 3 – 3 – حضرت عیسی ( ع )
3 – 3 – 3 – 1 – برگزیده ای از حکمت ها و مواعظ عیسی ( ع )
3 – 3 – 4 – حضرت یحیی ( ع )
3 – 3 – 5 – حضرت موسی ( ع )
3 – 4 – بررسی حکمت بر پیامبر ( ص ) مبنی بر اعطای فضل بر او و خاندانش « علیهم السلام »
3 – 5 – حکمت و نزول قرآن
3 – 6 – حکمت و معاد
3 – 7 – حکمت و بی رغبتی به دنیا در قرآن کریم
3 – 8 – حکمت و تواضع
3 – 9 – تأویل حکمت در قرآن و روایات
3 – 9 – 1 – حکمت حقیقی ، معرفت به اولیاء و ائمه معصومین ( علیهم السلام )
3 – 9 – 2 – ائمه معصومین ، وارثان علم و حکمت الهی
3 – 9 – 3 – ائمه معصومین ، معادن حکمت الهی
3 – 9 – 4 – ائمه معصومین ، مستودع حکمت الهی
3 – 9 – 5 – ائمه معصومین ، دعوت کننده به خداوند با حکمت
3-10- نتیجه گیری بحث

3 – 1 – اهمیت حکمت از نظر اعتقادی در قرآن و روایات
3 – 1 – 1 – حکمت و توحید
قبل از این که به اهمیت حکمت در توحید و شناخت خدای متعال اشاره کنیم ، با مراجعه به اصل معنی حکمت می توان بدست آورد که حکمت یک حالت و خصیصۀ درک و تشخیص است ، که شخص بوسیلۀ آن می تواند حق و واقعیت را درک نماید و مانع از فساد گردد .
همچنانکه در فصل دوم گذشت ، بطور خلاصه یادآور می شویم در کتب لغوی ، اصل حکمت به عدل و علم و حلم تفسیر گردیده است . و در مفردات آمده است که حکمت ، رسیدن به حق بواسطه علم و عقل می باشد .
ائمه معصومین حکم کنندگان به عدل و قسط می باشند . آنان آمده اند که به حکم خدا امر کنند و شکی نیست که حاکمان و خلفای خدا در دنیا و آخرت این بزرگواران هستند .و حکمت ، فهم معانی است و از آن جهت که مانع از جهل است حکمت نامیده شده است ........
علامه مجلسی در بحارالأنوار به توصیف حکمت واقعی می پردازند و بیان می دارد که حکمت در واقع تحقیق علم و اتقان در عمل است ...... که بر علوم حقیقی سودمند که توأم با عمل باشد و نیز بر علوم افاضه ای از جانب خداوند بر بنده بعد از عمل کردن به آنچه می داند اطلاق می شود .
در روایت است که حکمت افاضه شده از خداوند متعال بر قلب بنده می باشد به شرط آن که در او کمال توحید و اخلاص و ولایت برای اولیائش و زهد در دنیا و سکوت و جوع ، باشد طوری که حقایق را بفهمد و گفتارش مطابق حق گردد . حکمت ، موجب طاعت و خوف از خدا می شود و بنده را از ارتکاب قبایح و محارم باز می دارد و هنگامی که بنده در عملش اخلاص بورزد ، سرچشمه های حکمت از قلبش بر زبانش جاری می گردد . همانگونه که امام رضا ( ع ) در روایتی از اجداد گرامیش نقل فرمود که : رسول خدا ( ص ) فرمودند : « بنده ای نیست که برای خداوند عز و جل ، چهل روز خود را خالص گرداند مگر آن که سرچشمه های حکمت از قلب او به زبانش جاری می گردد . » .
یکی از صفات جلالیه و جمالیه حق تعالی ، حکیم بودن است . چنانکه در آیه شریفه
می فرماید:
« وَلَهُ الکِبریاءُ فِی السَّمواتِ وَ الأَرضِ وَ هُوَ العَزیزُ الحَکِیمُ » ( و در آسمانها و زمین ، بزرگی از آن اوست ، و اوست شکست ناپذیر سنجیده کار ) .
در این آیه ، « عزیز » اشاره به کمال قدرت و حکیم اشاره به کمال علم است و هر دو از صفات باریتعالی است و نشان دهندۀ حسن تدبیر خداوند متعال دربارۀ نظامهای موجودات
می باشد که تحت یک نظام واحد عمومی وصورت می پذیرد و هیچ نقصی در آن مشاهده
نمی شود.
در تفسیر المیزان واژه حکیم چنین توصیف شده است :
حکیم صاحب حکمت است و حکمت عبارت است از معارف حقه الهی در مبدأ و معاد و معارفیکه حقایق عالم طبیعت را از آن جهت که ارتباط با سعادت انسانی دارد شرح می دهد .
در دیگر تفاسیر شیعه نیز حکمت ، وسیل

پایان نامه رشته روانشناسی با موضوع شناخت کودک از دیدگاه روانشناسی

اختصاصی از یاری فایل پایان نامه رشته روانشناسی با موضوع شناخت کودک از دیدگاه روانشناسی دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

در این پست می توانید متن کامل این پایان نامه را  با فرمت ورد word دانلود نمائید:

 عنوان پروژه :

خانه کودک

 الف )ضرورت و اهمیت موضوع :

سرنوشت انسان از دوران کودکی با محیط و فضای اطراف ما عجین گشته است .عقیده بسیاری از متخصصان تعلیم و تربیت بر این است که شخصیت هر انسان در 6 سال اول زندگی او شکل می گیرد بنابراین توجه به نیازهای کودکان در این مقطع سنی و ایجاد زمینه ای برای بروز رشد نیازهای انها از یک سو و اشتغال مادران و نیاز به فضاهایی جهت جهت مراقبت و نگهداری کودکان از سوی دیگر و ضرورت ایجاد فضاهایی در جهت فراهم اوردن شرایط مطلوب برای رشد جسمی ذهنی و عاطفی و اجتماعی کودکان و شکوفایی استعداد ها و علایق انها ونیز فضایی برای اماده یازی کودک برای ورود به دبستان را مشخص می نماید.

در پیش از دبستان قصد داریم کودکان را به سمتی سوق دهیم که نسبت به محیط اطراف خود کاملا کنجکاوی نشان دهند و یاد بگیرند که چگونه یاد بگیرند . باید توجه کرد که شرایط فیزیکی تاثیر انکار ناپذیری بر رفتار و افکار دارد . امروزه ساختمانهایی که به بعنوان کودکستان از انها استفاده میشود عموما با کاربری مسکونی و کربری های دیگر بوده اند که از لحاظ کالبد معماری متناسب با نیازهای کودکان نمی باشند .

بر اساس نظریات روانشناسان فضای کودکستان باید قادر باید نیروهای ذهنی و احساسی و خلاقه کودک را تحت تاثیرقرار داده و از این طریق هم در اموزش او شرکت کنند و هم محیطی با طراوت برای وی بوجود اورد.

هر کودکی بر روی کره زمین زمانی آرزوی دنیای پاکتر را در دل پرورانده است دنیایی مبرا از این رازهای زندگی و در عوض داشتن یک باغ جادویی، امن که مکانی برای تفریح و تماشای بی پلیان انسانها ومحیط پیرامونشان در تاثیر پذیری متقابلند. کودکان به سبب محدودیت های جسمی و روانی خود در قیاس با بزرگسالان تاثیر پذیری بیشتر و عمیق تری داشته باشد و در عوض تاثیر گذاری کمتری بر محیط دارند و به این ترتیب بیش از بزرگسالان اجباراً تابع شرایط محیطی اند.

کودکان حساس ترین گروه سنی جامعه را تشکیل می دهند و در حساس ترین و مهمترین سالهای زندگی شان که پایه های رشد شخصیتی و ذهنی و اجتماعی و جسمی آنها شکل می گیرد تا زمانیکه وارد شهر می شوند نیازمند این هستند تا زندگی اجتماعی را در مقیاس خود تجربه کنند و این او مستلزم فراهم بودن فضایی کودکانه و صمیمانه است. فضایی به دو از هیاهوی بزرگترها. دنیایی پر از شادی با رنگهای زیبا که در ان کودک فرصت بیابد افکار تازه و پرورش و رشد استعدادهایش را داشته باشد فضایی که زمینه مناسب برای خلاقیت کودکان فراهم آورد.

در طراحی ساختمان مهدکودک، کودک محوری اولویت دار. به این معنی که ساختمان باید برای نگهدرای موقت کودکان طراحی شود نادیده گرفتن عادتمان شده است، حتی اگر پای کودکان در میان باشد. این را بیشتر کارشناسان شهری می گویمند: شهر بزرگ شده، رشد پیدا کرده اما توسعه هنوز غایب است.

زنان راهی محیط های کاری شده اند اما از ملزومات حضور اجتماعی آنان در شهر خبری نیست. کودک خبری از جامعه انسانی شهر نشین است و توجه به او از اصول شهرنشینی با این حال گویا این بخش از جامعه شهری ما چندان جدی گرفته نمی شود، مگر به مناسبت روز ج هانی کودک آن هم با پخش چند کارتون.

از اموزش اصلو شهروندی گرفته تا رعایت ضوابط استاندارد محیط های ویژه انها. چند مدرسه یا مهدکودک را سراغ داریم که با شرایط جسمی و روانی کابر آن نیمی کودک همخوانی داشته باشد.

 ب) طرح مسئله :

جامعه ای در داخل جامعه ای دیگر منبع اصلی اهداف فر ایند طراحی بود.کودکان باید کمک کنند تا محیط خود را بیافریند و همین طور یاد می گیرند که مسئو لیت پذیر بوده و برای به ثمر رساندن کیفیت استعدادات وجودی خویش کوشش نمایند.(جرج سوارتر)

هدف ازهمه این اقدامات زندگی کردن در ساختمان مانند محله ای در شهر است . محله ای در مقیاس کوچک که به کودکان بیاموزد چطور با همه امکانات و مشکلات با هم زندگی کنند.

در عین حال هدف کار خلق ترکیبی از دنیای خوشایند برای کودکان بوده است.ساختمانی که امکانات بیشتری برای کودکان ارایه دهد تا بزرگسالان.

امروزه وازه انسان استاد اموز جای خود را به انسان خود اموز و مسیولیت پذیرداده است. از این رو الگو و روشی که بدان نیاز داریم نگرشی جدید و بهبود یافته نسبت به الگوهای قدیمی نمی باشد بلکه نیاز مفهومی کاملا متفاوت از اموزش خواهد بود . درون هر محیط همسایگی صدها کودک جای گرفته اند . بچه ها بخصوص کوچکتر ها ارتباط صحیحشان با دنیا را بوسیله الگو های اجتماعی و بازی های جمعی و… بدست می اورند . بدین منظور ایجاد فضاها و محیط های عمومی که زیر نظر گروهی از افراد باشد لازم است تا بچه ها بتوانند چند ساعتی را بدون خانواده و والدینشان بگذرانند . این الگو قسمتی از شبکه اموزش کودک است.

یک مرکز روزانه کودکان خانه ای است که کودکان در ان بازی می کنند و از این طریق از تصوراتشان بهره می گیرند تا دنیای خودشان را بیافرینند انها برای این مطلب اتاقی نیاز دارند که نباید تصورات انها را محدود کند بلکه باید به طور مداوم تغییریابد .

همچنین مرکز کودکان برای قسمتی از روز خانه ای برای کودکان است . انها باید اینجا احساس کنند که در خانه اند و تمایل دارند که بدانجا بروند.وقتی به کودکان چنین محیطی ارائه میدهید به طور همزمان احساس نیاز به اقدام برای بازی – موزیک- اواز –رقص- نقاشی و ساختن و غیره را میکنند.

 ج) اهداف :

• ایجاد محیطی برای اموزش بهتر کودکان
• نگرشی نو به دنیای کودک و تعلیم و تربیت کودکان
• ایجاد دنیای بهتربرای کودکان
• تقویت حس اکتشاف ، خلاقیت ، تصور ، بیان ، تحقیق و مطالعه در کودکان
• ایجاد فضایی برای کشف استعداد کودکان
• تقویت حس استقلال و اعتماد به نفس در کودکان

 د)مبانی نظری عام طرح :

   هدف از ایجاد مهد کودک ها و کودکستان ها کمک به رشد جسمی ، ذهنی ، عاطفی و اجتماعی کودکان و در نهایت کمک به شکوفایی استعدادها و علائق انها می باشد .

   تحقق چنین هدفی از دو بعد امکان پذیر است:

1- تامین نیروی انسانی متخصص و کارامد (مربیان اموزشی)

2- چگونگی و اصول طراحی فضای فیزیکی و کالبدی در خور و شایسته جهت احداث چنین مراکزی .

   باید در نظر گرفت که اگر محیط فیزیکی و فضای کالبدی با میل ذاتی و طبیعت کودک سازگاری نداشته باشد در ان صورت بعید است روح او تشویق به یاد گیری شود .پس باید طراحی محیط مانوس با روحیات کودکان باشد و فرصت های لازم برای کودکان که انگیزه خود جوش برای اموختن و رسیدن به انواع مهارتها را دارا هستند بوجود اورد .   این محیط باید به گونه ای باشد که :

• کودک از رفتن به ان لذت ببرد .
• فضایی فعال و پر تحرک برای کودک باشد .
• از فضای سبز برای رسیدن به اهداف استفاده بهینه شود .
• حس استقلال و اعتماد به نفس کودک تقویت شود .
• کودک در انجا احساس امنیت کند.

 فصل اول: مطالعات پایه و زمینه

1-1) بخش اول (پایه ):

برخورد روانشناسانه با موضوع

1-1-1) شناخت کودک از دیدگاه روانشناسی

شناخت صحیح و کامل کودکان اساسی ترین شرط در موفقیت در تربیت و اموزش کودک است .انسان در هر دورهای از رشد دنیای مخصوص به خود را دارد ، یعنی به تناسب رشد فکری و عاطفی خیان پیرامون خود را به گونه ای خاص می شناسد. به همین علت است که با افزایش سن و تحصیلات و تجربه همه ی افراد نسبت به ادراکات و پندارهای گذشته خود با نظری انتقادی نگاه می کنند و گاه برخی افکار و باورهای خود را انتقادی می خوانند ، بنابراین در هر دورهای از سن باید محرک ها و موجودات و خصو صیات محیط را در حد فهم کودک به او شناساند و هدف مهمی که در کودکستان در این زمینه وجود دارد این است که موضوعات اموزشی و اجتماعی و طبیعی که برای رشد عقلی و جسمی کودک کودکان انتخاب میشوند اولا ساده ثانیا قابل مشاهده و تجربه و ثالثا دارای اطلاعات و روابط درست از نظر علمی باشد . به این دلیل از کودکستان انتظار نیست که معلومات و اطلاعات علمی وسیعی به کودکان بدهد اما این انتظار وجود دارد که انچه را میاموزد از نظر علمی درست و منطقی باشد .

ویژگیهای کودکان مخصوصا در جنبه های ذهنی و عقلانی و عاطفی و نیز محدودیت در تجربیا ت زندگی حاکی از عدم برخورداری انان از رشد و توان ذهنی و عقلانی در حد بزرگسالان است و از سوی دیگر بر خصوصیات شدید عاطفی و احساسی و تاثیر پذیری مخصوص این گروه سنی اشاره دارد . غلبه عواطف بر جنبه های عقلانی اکثرا موجب ان میشود که کودک بخصوص در مرحله پیش دبستانی از طریق بازی و فعالیت های هنری اسانتر و سریع تر جذب برنامه های اموزشی میشود و پرورش وی با موفقیت بیشتری امکان پذیر باشد .

ضمن اینکه دراین گونه فعالیت ها کودکان از ازادی عمل و تفریح و تنوع لازم بهرهمند میشوند و اینگونه فعالیت ها برای انها جذابیت و گیرایی بیشتری دارند . با شرکت دادن بچه ها در کارهای جمعی و تشویق انها به کمک و همیاری می توان محبت متقابل میان انها بوجود اورد .

وجود خصایصی چون تخلیل و خیال پردازی و خصوصیات برجسته عاطفی در دوران کودکی حاکی از تناسب هر چه بیشتر زبان هنر با زبان و گرایشات طبیعت این گروه سنی دارد .برخی از این خصوصیت ها عبارتند از :

الف-کنجکاوی:

میل به جستجو گری و شناخت پدیده های اطراف از همان دوران کودکی در انسان مشهود است . این حس سبب سوالات پی در پی کودک میشود و انگیزه های لازم جهت دقت در دیدن و شنیدن مطالب تازه فراهم میشود و استقبال انان را از موارد گوناگون و خواندنی و ذاستانهای علمی و ماجراجویی را موجب میشود.

ب- بازی:

بازی به عنوان یکی از بارزترین خصوصیات کودکان مطرح میشود.بازی های کودکان به صورت متنوع انجام میشود و همگام با رشد کودک با تاثیر پذیری از رغبت ها و نیازهای وی در هر مرحله اشکال و خصو صیات تازه ای می یابد . در سنین زیر 6 سال که سنین قبل از دبستان افراد نامیده میشود گرچه کودک در میان جمع بازی میکند ولی از تامل انها بهره مند نیست .به تدریج به مقتضای رشد و خصایص و نیاز های جمعی خود در بازی هایش از قواعد جمع پیروی میکند .

مواد مهم و اصلی برای بازی کودکان عبارتند از فضای وسیع ووقت کافی و مناسب تا بتواند بنا به سلیقه و توانایی و میل خود از انها استفاده کند . کودکان از میان فعالیت ها انهایی را بر میگزینند که بیشتر مطابق نیازشان باشد .از جمله وسایلی که در علاقه و فکر خلاق کودکان بسیار با اهمیت است میتوان گل رس – مداد رنگی- وسایل نقاشی –معماها را نام برد.

سه چرخه – اسکیت – تاب و زمینی که بتوانند در ان بیل بزنند و خانه سازی کنند بیش از هر چیز کودکان را به فعالیت های عضلانی و حرکت های سریع تشویق میکند. در واقع وسایلی مانند بیلچه ،شن کش،جارو و اسباب نجاری و کشاورزی که بوسیله ان بتوانند عملا کار کنند خیلی بهتر و موثرتر از اسباب بازی های گران قیمت و به ظاهر زیبایی هستند که نتوان با انها کاری انجام داد.

ج- تخیل:

کو دکان دنیای تخیلی خود را دارند بسیاری از ایشان در طبقات سنی زیر7 سال دنیا را ان طور تجسم می کنند که باید باشد نه ان که هست و همین امر باعث می شود محیط طراحی برای کودکان ان فضایی نباشد که معمار بدون شناخت ان را طراحی میکند.

به طور کلی از خصوصیات بارز دنیای کودکان تخیل و خیال پردازی انها است که به گونه ها و اشکال گوناگون صورت میگیرد چنانچه زندگی کودکان بین تخیل و واقعیت نوسان دارد .

نقش تخیل در دنیای کودک را میتوان در بازی های نمایشی انها بخوبی مشاهده کرد که از حدود5 /1 سالگی اغاز و تا سالها بعد ادامه می یابد .

در نتیجه پرورش تخیل در کودکان در رشد ذهنی و پرورشی و قدرت خلاقیت واستعدادهای هنری و علمی اهمیت زیادی دارد و در حل مسایل و مشکلات و انجام فعالیت های ابتکاری و ابداعات گوناگون موثر واقع می گردد.

د- نقاشی :

برخی تصور میکنند که نقاشی برای کودکان فقط سرگرمی است اما اگر با دید عمیق و روان شناسانه بنگریم میفهمیم که تنها وسیله سرگرمی نیست بلکه وسیله خلاقیت نیز میباشد . در واقع این عواطف درونی اوست که به صورت بر دیوار خانه و یا کتاب بزرگتر ها نمایان میشود و متناسب با علاقه درونی از رنگهای مختلف استفاده میکند . امروزه روانشناسان دریافته اند که هر خطی که کودک میکشد و هر رنگی که به کار میبرد دارای معنا و مفهوم خاصی است و از تمایلات درونی او ناشی میشود.

ه- شعر و سرود:

اصولا کودکان کلمات اهنگ دار و موزون را سریع می اموزند .موسیقی در واقع جزئی از تربیت هر انسان است .در این میان بکار گیری حافظه کودکان مهم نیست بلکه انچه مطرح می شود بیان صحیح کلمات *اهنگها و اشعار و سرودها ست .حرکات همراه با کلام و مفاهیم نیز به اموزش کودک کمک می کند .

و- قصه و داستان :

قصه گویی برنامه ای است ارام بخش که ارامش پر عاطفه را هم به قصه گو و هم به شنوندگان هدیه می کند.هنر قصه گویی مانند هنر های دیگر ساخته و پرداخته امروز یا دیروز نیست . قصه گویی هم زمان با خلقت انسان بوده و انسان ذاتا از شنیدن قصه لذت می برد .

قصه ها در واحد کار ضمن اینکه خلاقیت کودکان را افزایش می دهد سبب گسترش خزانه لغات انها نیز می شود و مجموعه ای از نکات علمی و اجتماعی و اخلاقی را به صورت غیر مستقیم و جذاب به انها ارایه می دهد .

ی- حرکات ورزشی :

در اموزش کودکان *حرکات ورزشی با بازی همراه خواهد بود و مربی سعی خواهد کرد با حرکاتی که کودکان در حین بازی انجام می دهند به توان جسمی انها نیز توجه داشته باشند .

(ممکن است هنگام انتقال از فایل ورد به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

متن کامل را می توانید دانلود نمائید

چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)

ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه

همراه با تمام ضمائم (پیوست ها) با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند

موجود است

پروژه آماده شناخت و طراحی معماری روستا روستای قلات فایل ورد(word) و 44 صفحه

اختصاصی از یاری فایل پروژه آماده شناخت و طراحی معماری روستا روستای قلات فایل ورد(word) و 44 صفحه دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

روستای قلات در فاصله ۱۰ کیلومتری دهستان گویم قرار دارد. فاصله روستا تا شهر شیراز ۳۵ کیلومتر می باشد. هرچند که روستا از لحاظ برخی خدمات در سطح مطلوبی است ولی قابلیت داشتن حوزه نفوذ و خدمات دهی به روستاهای همجوار خود را ندارد. این روستا فاقد دبیرستان بوده و با توجه به نزدیکی به شهر شیراز روستائیان جهت خدمات برتر به شیراز مراجعه می کنند. بنابراین روستای قلات دارای حوزه نفوذ و خدمات دهی به روستاهای همجوار خود نمی باشد ، با بررسی های به عمل آمده و تحقیقات صورت گرفته توسط این مشاور روستا فاقد هر گونه حوزه نفوذ مستقل و غیر مستقل تشخیص داده شده است . به طور کلی روستای قلات در حوزه نفوذ شهر شیراز می باشد. از لحاظ سطح بندی بر اساس طرح جامع شهرستان شیراز روستای قلات جز روستاهای سطح ۵ با مرکزیت شیراز است. در بررسی های محیطی انجام گرفته نشان داده که روستای قلات دارای وضعیت طبیعی کوهستانی است و در بین دو بخش از رشته کوه زاگرس واقع شده است تپه های در شمال و جنوب روستا گسترده شده اند که بر روی این ارتفاعات باغات میوه و ویلا ها قرار دارند. رودخانه ای نیز با بستری عریض در جنوب روستا امتداد دارد و باعث شده تا بافت میانی و جدید روستا به صورت خطی شکل بگیرد. باغ ها و اراضی حاصلخیز کشاورزی از غرب و جنوب غربی روستا، یعنی از باغ های آبی روستا که با اب ابشار ها آبیاری می شوند شروع شده و تا باغات رز (انگور دیم) و اراضی جنوب روستا امتداد می یابند. باغات حاصلخیز جنوب غربی روستا، روستای قدیمی قلات را در بر گرفته اند و در مالکیت ساکنین روستا می باشد این باغات در اقلیم و منظر و موقعیت روستا تاثیر بسزایی گذاشته است. مساحت این باغات ۳۳۰ هکتار و اراضی زراعتی در حدود ۲۲۰ هکتار می باشد.

فهرست :

(( شناخت استان )) : نقشه تقسیمات سیاسی

(( شناخت شهرستان )) : نقشه تقسیمات سیاسی

(( شناخت بخش )) : نقشه تقسیمات سیاسی

((شناخت دهستان )) : نفشه تقسیمات سیاسی

(( مطالعات و نقشه های جریانهای اقتصادی – اجتماعی ))

الف : نقشه و مطالعات محدوده بلا فصل مطالعاتی روستا

ب : مطالعات و نقشه های حوزه نفوذ روستا

حوزه نفوذ آموزشی ( مطالعات + نقشه )

حوزه نفوذ بهداشتی ( مطالعات + نقشه )

حوزه نفوذ اداری ( مطالعات + نقشه )

حوزه نفوذ خدماتی ( مطالعات + نقشه )

حوزه نفوذ تجاری ( مطالعات + نقشه )

نتیجه گیری : تشخیص حوزه روستا ( مطالعات + نقشه )

(( شناخت روستا ))

مطالعات سیاسی – جغرافیایی – طبیعی

بررسی موقعیت سیاسی ، جغرافیایی روستا و نحوه دسترسی به روستا

بررسی عوارض پوشش گیاهی محیط طبیعی و روستا

مطالعات اقلیمی روستا

آب و هوا ، بارندگی ، دما ، تابش ، رطوبت و

مطالعات فرهنگی   تاریخی

تاریچه ، وجه تسمیه ، بناهای تاریخی

بررسی وضعیت فرهنگی روستا ( آداب و رسوم ، قوم ، دین ، زبان ، لهجه و )

مطالعات اجتماعی روستا

بررسی حال و روز اجنماعی روستا

بررسی مطالعات جامعه شناختی و جمعیتی روستا به تفکیک

نحوه مدیریت روستا

تعیین نوع مالکیت ها

مطالعات اقتصادی روستا

گروه های اقتصادی عمده در روستا

وضعیت اقتصادی روستا و تاثیر آن بر محیط اجتماعی

مطالعات کالبدی روستا

علت پیدایش ، هسته اولیه و مر احل گسترش

امکانات ، تمایلات و محدودیت های توسعه

کیفیت ابنیه و تعداد طبقات

بررسی وضعیت معماری ابنیه روستا

بررسی مصالح ساختمانی ابنیه و در صورت وجود ، سازه های خاص

بررسی مصالح شیب عمومی ، شیب معابر ، مسیل و نحوه دفع آبهای سطحی روستا

شناخت کاربری اراضی روستا

شناخت محله بندی روستا

شناخت شبکه معابر روستا ( درجه بندی و جنس مصالح )

مطالعات مربوط به تاسیسات و تجهیزات زیر بنایی روستا

نحوه تامین آب ، برق ،گاز، تلفن و روستا

(( نقشه های روستا ))

هسته اولیه و مراحل گسترش

امکانات ، تمایلات و محدودیت های توسعه

کیفیت ابنیه

تعداد طبقات

تعیین نوع ماکیت

وضعیت شیب عمومی ، شیب معابر و نحوه دفع آبهای سطحی روستا

تاسیسات و تجهیزات زیر بنایی روستا

شناخت محله بندی روستا

شناخت شبکه معابر روستا

شناخت کاربری اراضی

مصالح ساختمانی ابنیه

دسترسی های مختلف به روستا

برداشت از یک تیپ منزل مسکونی روستا

دانلود مقاله بررسی و شناخت عوامل مرتبط با خانه گریزی نوجوانان

اختصاصی از یاری فایل دانلود مقاله بررسی و شناخت عوامل مرتبط با خانه گریزی نوجوانان دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

بررسی و شناخت عوامل مرتبط با خانه گریزی نوجوانان به منظور کاهش آسیب های اجتماعی مرتبط با آن
پیشگفتار :
خانه گریزی به چه معناست؟ اهداف پژوهش چیست؟ تاریخچه خانه گریزی چیست؟ ازچه جامعه آماری و با چه روشی این پژوهش انجام گرفته است؟ و....
پاسخ به این سوالها و بسیاری از پرسشهای دیگر درباره خانه گریزی در این پژوهش در 5 فصل تدوین شده است. بخش نخست در مورد خانه گریزی ، اهداف پژوهش ، اهمیت موضوع و فرضیات است.
در فصل دوم پیشینه خانه گریزی مورد بررسی قرار می گیرد و در فصل سوم جامعه آماری ، تعداد افراد ، روش پژوهش و.... بررسی می شود.در فصل چهارم جداول و نمودارهای استخراج شده از برنامه spss مورد ارزیابی قرار می گیرد و در نهایت نتیجه گیری از این پژوهش ، پیشنهادها و.... مورد بررسی قرار می گیرد.
امید آنکه این پژوهش بتواند برای دیگر افراد مفید واقع شود و بتواند معضل فرار از خانه را کاهش دهد.

فهرست مطالب
عنوان صفحه
پیشگفتار
چکیده
فصل اول : کلیات پژوهش
مقدمه
بیان مسئله
اهداف پژوهش
اهمیت موضوع پژوهش
فرضیات پژوهش
دیاگرام
تعریف عملیاتی و نظری
محدوده مطالعاتی پژوهش
فصل دوم : پیشینه پژوهش
مقدمه
چارچوب نظری
1- تعاریف فرار از خانه
1-1 پایان فرار
2-1 فرار و ناهنجاری اجتماعی
3-1 روانشناختی فرار
4-1 فرار و محیط خانواده
5-1 فرار و مسائل خانوادگی
6-1 فرار و فراغت
1-1-1 ویژگی پسران و دختران فراری
2- عوامل موثر بر فرار از خانه
1-2 تبعیض
2-2 حضور ناپدری و نامادری
3-2 بزهکار بودن والدین
4-2 طلاق والدین
5-2 رشد ناقص استقلال در فرزندان
6-2 والدین
7-2 وسایل ارتباط جمعی (تلویزیون)
8-2 تعدد فرزندان
9-2 خشونت و تنشهای خانگی
10-2 همسالان
11-2 انگیزه
12-2 اشتغال والدین
13-2 محدودیت
14-2 محدودیت جامعه
15-2 ضعف نظارتهای اجتماعی
16-2 آزادی مطلق
17-2 ازدواج اجباری
18-2 خانواده
18-2 خانواده
19-2 بیکاری
20-2 اشتغال
21-2 عوامل عاطفی
22-2 تغییر ارزشها
23-2 مدرسه و فرار
24-2 عوامل اجتماعی و روانی موثر بر فرار
25-2 خلاصه ای از دلایل فرار
25-2 خلاصه ای از دلایل فرار
3- آثار فرار از خانه
1-3 آثار وسایل ارتباط جمعی
2-3 آثاری که فرار از خود به جای می گذارد
3-3 آثار نامطلوب تکنولوژی
4- نظریه های مربوط به فرار از خانه
1-4 بی هنجاری
2-4 اجتماع
3-4 تضاد و توسعه اجتماعی نابرابر
4-4 تقلید
5-4 بزهکاری غیر اجتماعی
6-4 فقر یک علت عمومی در پیدایش جرائم
6-4 فقر
7-4 شهر نشینی
8-4 درجات فرار
9-4 محیط
5- آمار و اطلاعات
1- 5 آمار و دلایل فرار
2- 5 آمار سنی فرار
2- 5 آمار سنی فرار
نتیجه گیری
فصل سوم : روش شناسی پژوهش
1- مقدمه
2- روش پژوهش
3- جامعه آماری
4- حجم نمونه و روش نمونه گیری
5- ابزار اندازه گیری
6- روش جمع آوری اطلاعات
7- روش های تجزیه و تحلیل (آماری اطلاعات)
فصل چهارم : تحلیل یافته های پژوهش
1- مقدمه
2- جداول توصیفی
جدول (1/1) توزیع جمعیت نمونه بر حسب سن افراد
جدول (2/1) توزیع جمعیت نمونه بر حسب چندمین فرزند
جدول (3/1) توزیع جمعیت نمونه بر حسب وضعیت مسکن
جدول (4/1) توزیع جمعیت نمونه بر حسب میزان درآمد ماهیانه
جدول (5/1) توزیع جمعیت نمونه بر حسب شغل پدر
جدول (6/1) توزیع جمعیت نمونه بر حسب تحصیلات پدر
جدول (7/1) توزیع جمعیت نمونه بر حسب تحصیلات مادر
جدول (8/1) توزیع جمعیت نمونه بر حسب داشتن دوست صمیمی
جدول (9/1) توزیع جمعیت نمونه بر حسب در میان گذاشتن مسائل شخصی
جدول (10/1) توزیع جمعیت نمونه بر حسب گذراندن اوقات فراغت
جدول (11/1) توزیع جمعیت نمونه بر حسب مشورت با خانواده در زمینه کارهای درسی
جدول (12/1) توزیع جمعیت نمونه بر حسب بیرون رفتن با دوستان
جدول (13/1) توزیع جمعیت نمونه بر حسب رفتن به پارک
جدول (14/1) توزیع جمعیت نمونه بر حسب سخت گیری والدین در مسائل درسی
جدول (15/1) توزیع جمعیت نمونه بر حسب اختصاص دادن به تفریحات
جدول (16/1) مربوط به سازه (خانه گریزی)
3- جداول دو بعدی
جدول (1/2) توزیع جمعیت نمونه بر حسب سن و خانه گریزی
جدول (2/2) توزیع جمعیت نمونه بر حسب چندمین فرزند و خانه گریزی
جدول (3/2) توزیع جمعیت نمونه بر حسب وضعیت مسکن و خانه گریزی
جدول (4/2) توزیع جمعیت نمونه بر حسب میزان درآمد ماهیانه و خانه گریزی
جدول (5/2) توزیع جمعیت نمونه بر حسب شغل پدر و خانه گریزی
جدول (6/2) توزیع جمعیت نمونه بر حسب تحصیلات پدر و خانه گریزی
جدول (7/2) توزیع جمعیت نمونه بر حسب تحصیلات مادر و خانه گریزی
جدول (8/2) توزیع جمعیت نمونه بر حسب داشتن دوست صمیمی و خانه گریزی
جدول (9/2) توزیع جمعیت نمونه بر حسب در میان گذاشتن مسائل شخصی و خانه گریزی
جدول (10/2) توزیع جمعیت نمونه بر حسب گذراندن اوقات فراغت و خانه گریزی
جدول (11/2) توزیع جمعیت نمونه بر حسب مشورت با خانواده در زمینه کارهای درسی و خانه گریزی
جدول (12/2) توزیع جمعیت نمونه بر حسب بیرون رفتن با دوستان و خانه گریزی
جدول (13/2) توزیع جمعیت نمونه بر حسب رفتن به پارک و خانه گریزی
جدول (14/2) توزیع جمعیت نمونه بر حسب سخت گیری والدین در مسائل درسی و خانه گریزی
جدول (15/2) توزیع جمعیت نمونه بر حسب اختصاص دادن وقت به تفریحات و خانه گریزی
4- نمودارها
(1/3) نمودار توزیع جمعیت نمونه بر حسب سن افراد
(2/3) نمودار توزیع جمعیت نمونه بر حسب چندمین فرزند
(3/3) نمودار توزیع جمعیت نمونه بر حسب وضعیت مسکن
(4/3) نمودار توزیع جمعیت نمونه بر حسب میزان درآمد ماهیانه
(5/3) نمودار توزیع جمعیت نمونه بر حسب شغل پدر
(6/3) نمودار توزیع جمعیت نمونه بر حسب تحصیلات پدر
(7/3) نمودار توزیع جمعیت نمونه بر حسب تحصیلات مادر
(8/3) نمودار توزیع جمعیت نمونه بر حسب داشتن دوست صمیمی
(9/3) نمودار توزیع جمعیت نمونه بر حسب در میان گذاشتن مسائل شخصی
(10/3) نمودار توزیع جمعیت نمونه بر حسب گذراندن اوقات فراغت
(11/3) نمودار توزیع جمعیت نمونه بر حسب مشورت با خانواده در زمینه کارهای دستی
(12/3) نمودار توزیع جمعیت نمونه بر حسب بیرون رفتن با دوستان
(13/3) نمودار توزیع جمعیت نمونه بر حسب رفتن به پارک
(14/3) نمودار توزیع جمعیت نمونه بر حسب سخت گیری والدین در مسائل درسی
(15/3) نمودار توزیع جمعیت نمونه بر حسب اختصاص دادن به تفریحات
(16/3) نمودار توزیع جمعیت نمونه برحسب خانه گریزی (SAZEH)
فصل پنجم : نتایج پژوهش
بحث و نتیجه گیری
تنگناها و محدودیت های پژوهش
پیشنهادات پژوهش
خلاصه پژوهش
فهرست منابع
پرسشنامه

چکیده
این پژوهش در ارتباط با خانه گریزی دختران نوجوان است و عواملی که باعث بوجود آمدن این معضل می شود در این پژوهش شناسایی شده است.در این پژوهش از 25 نفر از دختران نوجوان نظر خواهی شده که در واقع با استفاده از پرسشنامه میزان گرایش آنها به خانه گریزی سنجیده شده است.بعد از کد گذاری در مورد پاسخ های آنها ، اطلاعات را وارد برنامه SPSS کرده و تمامی موارد استخراج شده است.
در واقع به این نتیجه رسیدیم که بین متغیرهایی که در پژوهش ذکر شده و خانه گریزی هیچ گونه رابطه معناداری وجود نداشته است.

فصل اول
کلیات پژوهش

مقدمه
شاید پدیده دختران فراری از منزل و یا آنچه اصطلاحاً «دختران خیابانی» گفته می شود یکی از مشکلات بسیار پیچیده ای است که مرکز رسمی و غیر رسمی در تهران و درجات کمتر شهرهای دیگر با آن درگیر هستند.این پدیده فقط به فرار دختران از خانه محدود نمی شود بلکه پیامدهای دیگری نیز به دنبال دارد که افتادن در دام اعتیاد ، شبکه های فساد از جمله آنهاست.
پدیده دختران فراری یا فرار دختران از منزل در هر جامعه ای وجود دارد و واقعیتی غیر قابل انکار است.در کشور ما نیز به علت ازدیاد تعداد این دختران ، طی سالهای اخیر به عنوان معضلی اجتماعی مطرح شده است.
شاید ما فرار از خانه را به عنوان یک جرم تلقی کنیم ولی همانطور که اشاره شد این مسئله یک آسیب اجتماعی است که خود موجب بوجود آمدن مشکلات بعدی است.در واقع بر روی پدیده فرار از خانه عواملی تاثیر گذار است و این عوامل باعث جدی تر شدن این مسئله می شود.
در جوامع دیگر نیز دختران در پاسخ به شرایط نامطلوب ، اقدام به فرار از خانه می کنند که در بسیاری از این کشورها نهادهای یاریگری و حمایتی قوی وجود دارد ، ولی در کشور ما دختری که از خانه فرار می کند از ترس دستگیری ، بازداشت ، زندان و یا حتی بازگرداندن به منزل از دست سیستم قضایی نیز فرار می کند و از تماس با موسسات اجتماعی خودداری می کند.
پس بهتر است قبل از آنکه شاهد پیامدها و بحرانهای اجتماعی ، فرهنگی و روانی این مسئله باشیم و قبل از آنکه پیامدهای آن ، کیان روابط انسانی و خانوادگی و امنیت روانی و اخلاقی جامعه را به خطر اندازد ، متخصصان و برنامه ریزان طرحی نو در افکنند تا با این مسئله برخورد درست صورت گیرد.از طرفی دختران فراری واقعیت امروز جامعه ما هستند.به نظر می رسد که می توان با تقویت و گسترش نهادهای یادیگری و مدد کاری و.... از پیامدهای آن کاست.

بیان مسئله
دختران فراری عموماًً کسانی هستند که به دلایل گوناگونی مانند ، اعتقاد به اینکه در خانواده به آنان بی توجهی شده است ، یا تحت تاثیر ساز و کارهای روانی برای رسیدن به امنیت روانی و رهایی از سلطه ی والدین ، در پی یافتن قدرتی شایسته بر می آیند تا با تسلیم شدن و اطاعت از آنان ، نگرانی و اضطراب درونی خود را کاهش دهند.
شاید بتوان گفت : دختران فراری از گروه افرادی هستند که در خانه احساس امنیت نمی کنند و پنداشت صحیحی از اوضاع و احوال بیرون از خانه ندارند ، اینان زمانی به اشتباه خود پی می برند که در بیرون از خانه مورد سو استفاده قرار می گیرند و موقعیت برای بازگشت آنان مشکل تر می شود.
فرار از خانه تقریباً در همه کشورها صورت می گیرد و از آن به عنوان یک معضل خانوادگی- اجتماعی نام برده می شود.اما چیزی که شایان ذکر است این که فرار دختران بیش از پسران گزارش شده است.بدیهی است فرد فراری اگر دختر باشد احتمال بیشتری دارد که وضعی ناگوارتر از هر پسر فراری داشته باشد.از این رو به فرار دختران بیشتر تاکید می گردد.
در فرار دختران از خانه عوامل بسیار گوناگونی نقش دارد مانند : عوامل اقتصادی ، فرهنگی ، خانوادگی و... البته می توان گفت مشکلات رفتاری هم می تواند در روابط اعضای خانواده تاثیر بسزایی داشته باشد.با توجه به اینکه خانواده ها حقوق مساوی برای فرزندان دختر و پسر خود قائل نیستند.اما بطور معمول حمایت و مراقبت بیشتری درباره دختران معمول می دارند.بعضی از خانواده ها بدون آگاهی دادن به دختران و تبیین علت مراقبت والدین فقط به شدت نسبت به آنان سختگیری می کنند و آنها را مورد محدودیت های مختلف قرار می دهند و گاه کوچکترین رفتار آنان را مورد تنبیه قرار می دهند و در بسیاری از موارد حفظ و مراقبت از آنان را با خشونت در هم می آمیزند و تعصب والدین به منبعی برای ایجاد اختلاف با دخترانشان تبدیل می شود و هنگامی که دختران از وضعیت پیرامون خود مطلع می شوند و در زمانی که بیش از حد تحت فشار باشند می گریزند.
اما همانطور که عدم توجه به نیازهای عاطفی فرزندان می تواند عامل فرار از خانه باشد توجه بیش از حد والدین و در اختیار بودن امکانات رفاهی فرد و داشتن آزادی مطلق هم می تواند مسائلی را به بار آورد.
اشتغال والدین و عدم حضور آنها باعث می شود که کنترلی بر روی رفتار اعضای خانواده نداشته باشند و همین امر نیز باعث فرار می شود.به نظر بسیاری از صاحب نظران مهمترین علت عمده فرار از خانه عامل اقتصادی و یا همان (فقر) است.
مارکس معتقد است که جنایت ، فحشا ، فساد و فرار از خانه در درجه نخست ناشی از فقر است که زاییده سیستم سرمایه داری است.بدین سان که عده معدودی با در اختیار گرفتن وسایل تولید ، ثروت ها را بطور نامساوی قسمت می کنند و تناقضات را پدید می آورند و تحت تاثیر این عقاید امروزه بسیاری از پدیده های جامعه را به چگونگی وضع اقتصادی نسبت می دهند.
اما اجتماع را نیز نمی توان نادیده گرفت که بی شک یکی از عوامل لغزش جوانان است.
طبق نظریه ساترلند در مورد اجتماع ، انتقال فرهنگی عموماًً در فرد از طریق گروههایی نظیر دوستان یا خانواده آموخته می شود که می تواند زمینه ی انحرافات در فرد شکل گیرد.
اما اسگودنیز معتقد است ، هر چقدر میزان گذران جوان و فرد با گروههای همسن خود بیشتر باشد فرد همانند آنها می شود و برای کسب احترام در گروه به رفتارهای ضد اجتماعی تشویق می شوند و با عضویت در این گروهها ارزشهای نادرست از جمله برخورد با امر و نهی والدین و .... در آنها تقویت می شود.
اما کیدکران معتقد است که انزوا و فقدان نظارت و کنترل و کم ارزشی را به عنوان عامل اصلی فرار از خانه می داند و معتقد است والدینی که فرزندان آنها فرار می کنند حمایت کمتری از فرزندان خود به عمل می آورند.بی شک شهر نشینی افراد نیز به معضل فرار از خانه دامن زده است.به نظر می رسد بافت اجتماعی شهرهای بزرگ و پیچیدگی روز افزون زندگی شهری فرصت ارتکاب جرایم و رفتارهای ضد اجتماعی را فراهم می کند اما شاید این علت به تنهایی کافی نباشد.
تقلید هم می تواند به نوبه خود سهم به سزایی را در کنار دیگر عوامل فراهم سازد ، این تقلید می تواند به طرق مختلف صورت می گیرد.
این تقلید می تواند از رفتار مجرمانه والدین صورت گیرد ، اما به نظر می رسد وسایل ارتباط جمعی نیز بی تاثیر نباشد ، فیلم هایی که به خاطر دستیابی به آرزوها و برقراری روابط عاشقانه میان جوانان مشوق آنها می شود.وسایل ارتباطی که شاید نوجوانان و یا جوانانی که هنوز به استقلال کاملی نرسیده اند آنها را به فرار از خانه تشویق می کنند.
اما مهمترین عاملی که بیشترین تاثیر را دارد خانواده است.خانواده هایی که دختران را به اجبار وادار به ازدواج می کنند ، خانواده هایی که فرزندان بسیاری دارند و کمی درآمدشان علتی می شود تا نیازهای متعدد فرزندشان برآورده نشود ، کسانی که از حضور ناپدری و نا مادری در خانه رنج می برند.... می تواند به معضل فرار از خانه تبدیل شود.
بیکاری و یا اشتغال هم از دیگر عواملی است که بر روی فرار از خانه می تواند تاثیر داشته باشد.البته دورکیم هم عامل انحرافات و بزهکاری را فقر و بیکاری می داند و نیز تغییر ارزشها را به عنوان یک عامل تهدید آمیز برای جامعه بیان می کند.
معضل فرار از خانه در هر طبقه اجتماعی می تواند اتفاق بیافتد و همچنین می تواند اثراتی را بر روی جامعه و خانواده بگذارد.
البته مسئله خانه گریزی بنابر انگیزه افراد با هم متفاوت است.بعضی از افراد فرار می کنند تا به تمایلات و خواسته های خود برسند و بعضی دیگر به این علت که خود را از تمامی قید و بندهای زندگی رها کنند.
طلاق و اثراتی که بر روی خانواده و فرزندان می گذارد ، کشمکش ها و جدال هم از دیگر علت های خانوادگی است که می تواند به عاملی برای فرار از خانه تبدیل شود.
اما واقعاً چگونه می توان این معضل اجتماعی را حل نمود؟
بنابر نظر دورکیم ، کاری را به خاطر جرم بودن محکوم نکنیم بلکه از آن جهت که آن را محکوم می کنیم جرم تلقی می شود.

اهداف پژوهش :
اهداف کلی :
بررسی و شناخت عوامل مرتبط با خانه گریزی نوجوانان به منظور کاهش آسیب های اجتماعی مرتبط با آن.

اهداف جزیی :
الف) بررسی و شناخت عوامل اقتصادی مرتبط با خانه گریزی نوجوانان.مانند : فقر ، افزایش بیکاری در جامعه پایین بودن سطح درآمد و....
ب) بررسی و شناخت عوامل اجتماعی مرتبط با خانه گریزی نوجوانان.مانند : رشد سریع شهر نشینی ، وجود دوستان ناباب ، رشد سریع جمعیت و...
ج) بررسی و شناخت عوامل فرهنگی مرتبط با خانه گریزی نوجوانان.مانند الگو برداری از برنامه های رسانه ی تصویری مانند ماهواره ، سست شدن بنیان های اساسی خانواده ، ناهماهنگی میان ارزش های فرهنگی و...
د) بررسی و شناخت عوامل خانوادگی مرتبط با خانه گریزی نوجوانان.مانند : طلاق والدین ، بزهکار بودن والدین ، محدودیت های شدید خانواده و....

اهمیت موضوع پژوهش
نظری :
با توجه به ضعف مطالعات در این زمینه و از آنجایی که تحقیقاتی جامع در مورد فرار از خانه صورت نگرفته است پس ما باید نسبت به معضل فرار از خانه آگاه شویم و پیامدهای ناشی از این اقدام را بشناسیم.
با توجه به اینکه هر روز تعداد دخترانی که از خانه می گریزند افزایش می یابند پس ما باید نسبت به این معضل دید وسیعی را به کار گیریم تا بتوانیم تا حدودی این مسئله را کاهش دهیم.

کاربردی :
بررسی معضل فرار از خانه باعث می شود عوامل موثری که بر روی آن تاثیر می گذارد را بشناسیم تا بتوانیم با این معضل اجتماعی مقابله کنیم.اما نه تنها باید خانواده و فرد را از این معضل آگاه کنیم بلکه باید جامعه را به حدی برسانیم تا مسئله خانه گریزی را به میزان قابل توجهی کاهش دهد و تمام توان خود را در این راه بر این مسئله معطوف کند.
بی شک خانواده مطمئن ترین کانون زندگی برای تمامی افراد است و همچنین تعامل با والدین شیرین ترین تعاملات برای افراد است.
پس تردیدی نیست که آسیب دیدگان امروز ، آسیب دیدگان فردا خواهند بود و وقتی جامعه ی امروز نوجوانان خود را دچار آسیب می کند پیش بینی می شود که همین جامعه فردا در معرض آسیب آنان خواهد بود.پس باید به معضل فرار از خانه بیشتر توجه نمود و آگاهی جوانان و خانواده را افزایش داد و باید طوری به این مسئله بنگریم که گویی کاهش دادن این معضل راهی را برای رشد و آگاهی فراهم کند.
در واقع حل معضل فرار از خانه می تواند مشکلات بسیاری را چه در جامعه و چه در خانواده برطرف نماید که جامعه را به سمت تعالی سوق دهد.
می توان از سخت گیری والدین کاست ، می توان اجتماع را برای افراد طوری مهیا نمود که افراد در آن احساس امنیت و آرامش کنند و...
پس باید سعی کرد تا مسئله خانه گریزی کاهش یابد و کمک نمود تا عوامل موثر بر خانه گریزی را بشناسیم تا بتوانیم با آن مقابله کنیم.

فرضیات پژوهش
1) به نظر می رسد بین خشونت خانگی نوجوانان و خانه گریزی نوجوانان رابطه وجود داشته باشد.
2) به نظر می رسد بین آزادی مطلق نوجوانان و خانه گریزی نوجوانان رابطه وجود داشته باشد.
3) به نظر می رسد بین فقر نوجوانان و خانه گریزی نوجوانان رابطه وجود داشته باشد.
4) به نظر می رسد بین طلاق والدین نوجوانان و خانه گریزی نوجوانان رابطه وجود داشته باشد.
5) به نظر می رسد بین اشتغال والدین نوجوانان و خانه گریزی نوجوانان رابطه وجود داشته باشد.
6) به نظر می رسد بین بیکاری نوجوانان و خانه گریزی نوجوانان رابطه وجود داشته باشد.
7) به نظر می رسد بین شهرنشینی نوجوانان و خانه گریزی نوجوانان رابطه وجود داشته باشد.
8) به نظر می رسد بین علت های خانوادگی نوجوانان و خانه گریزی نوجوانان رابطه وجود داشته باشد.
9) به نظر می رسد بین محدودیت های مختلف نوجوانان و خانه گریزی نوجوانان رابطه وجود داشته باشد.
10) به نظر می رسد بین اجتماع نوجوانان و خانه گریزی نوجوانان رابطه وجود داشته باشد.
11) به نظر می رسد بین تقلید و خانه گریزی نوجوانان رابطه وجود داشته باشد.
12) به نظر می رسد بین انگیزه نوجوانان و خانه گریزی نوجوانان رابطه وجود داشته باشد.
13) به نظر می رسد بین ازدواج اجباری نوجوانان و خانه گریزی نوجوانان رابطه وجود داشته باشد.
14) به نظر می رسد بین تبعیض خانوادگی نوجوانان و خانه گریزی نوجوانان رابطه وجود داشته باشد.
15) به نظر می رسد بین ارتباط جمعی نوجوانان و خانه گریزی نوجوانان رابطه وجود داشته باشد.
16) به نظر می رسد بین اشتغال نوجوانان و خانه گریزی نوجوانان رابطه وجود داشته باشد.
17) به نظر می رسد بین مجرم بودن والدین نوجوانان و خانه گریزی نوجوانان رابطه وجود داشته باشد.
18) به نظر می رسد بین رشد ناقص استقلال نوجوانان و خانه گریزی نوجوانان رابطه وجود داشته باشد.
19) به نظر می رسد بین ضعف نظارتهای اجتماعی و خانه گریزی نوجوانان رابطه وجود داشته باشد.
20) به نظر می رسد بین تغییر ارزشها و خانه گریزی نوجوانان رابطه وجود داشته باشد.
21) به نظر می رسد بین روابط عاشقانه نوجوانان و خانه گریزی نوجوانان رابطه وجود داشته باشد.
22) به نظر می رسد بین تعصب والدین نوجوانان و خانه گریزی نوجوانان رابطه وجود داشته باشد.
23) به نظر می رسد بین همسالان و خانه گریزی نوجوانان رابطه وجود داشته باشد.
24) به نظر می رسد بین حضور ناپدری و نامادری در خانواده نوجوانان و خانه گریزی نوجوانان رابطه وجود داشته باشد.
25) به نظر می رسد تعدد فرزند و کمی در آمد خانواده های نوجوانان و خانه گریزی نوجوانان رابطه وجود داشته باشد.

دیاگرام

تعریف عملیاتی :
1) خشونت خانگی :
رفتاری است که با صفاتی نظیر نوع خشونت ، شدت خشونت ، مدت زمان خشونت قابل بررسی است که منظور من در این تحقیق نوع خشونت می باشد که از سه طبقه زیر خارج نیست.
خشونت با برخورد فیزیکی
خشونت با فحاشی
سایر خشونت
2) طلاق والدین
عملی است که با صفاتی نظیر جدا شدن ، مدت زمان جدا شدن ، نوع جدا شدن قابل بررسی است که منظور من در این تحقیق مدت زمان جدا شدن است که از سه طبقه زیر خارج نیست.
کمتر از 1 سال
از 1 تا 2 سال
از 2 سال و بیشتر
3) محدودیت های مختلف
عملی است که با صفاتی نظیر نوع محدودیت ، مدت زمان محدودیت ، شیوه محدودیت ، دفعات محدودیت قابل بررسی است که منظور من دراین تحقیق شیوه محدودیت است که از سه طبقه زیر خارج نیست.
از خانه بیرون نرفتن
تلفن صحبت نکردن
و سایر موارد
4) اشتغال والدین
عملی است که با صفاتی نظیر مدت زمان اشتغال ، نوع اشتغال ، درآمد ، شیوه اشتغال قابل بررسی است که منظور من در این تحقیق میزان در آمد است که از سه طبقه زیر خارج نیست.
کمتر از 250 هزار تومان
از 250 هزار تومان تا 400 هزار تومان
از 400 هزار تومان به بالا
5) مجرم و خلافکار بودن
رفتاری است که با صفاتی نظیر نوع خلاف ، مدت خلافکار بودن ، شیوه خلاف ، دفعات خلاف قابل بررسی است که منظور من دراین تحقیق دفعات خلاف است که از سه طبقه زیر خارج نیست.
کمتر از 1 دفعه
از 1 تا 2 دفعه
بیشتر از 2 دفعه
6) فقر
فرایندی است که با صفاتی نظیر میزان فقر ، نوع فقر ، درآمد ناکافی ، پوشش نامناسب ، تغذیه نامناسب و شدت فقر قابل بررسی است که منظور من دراین تحقیق نوع فقر است که از سه طبقه زیر خارج نیست.
فقر ذهنی
فقر مادی
و سایر موارد
7) وسایل ارتباط جمعی
منظور شی است که با صفاتی نظیر نوع وسایل ارتباطی ، شیوه استفاده از وسایل ارتباطی ، ساعات پخش اطلاعات از وسایل ارتباطی ، دفعات پخش برنامه توسط وسایل ارتباطی قابل بررسی است که منظور من دراین تحقیق نوع وسایل ارتباط جمعی است که از سه طبقه زیر خارج نیست.
رادیو
تلویزیون
و سایر موارد
8) آزادی
عملی است که با صفاتی نظیر میزان آزادی ، ساعات آزادی ، چگونگی آزادی قابل بررسی است که منظور من در این تحقیق چگونگی آزادی است که از سه طبقه زیر خارج نیست.
با دوستان به پارک رفتن
بیرون رفتن
سایر موارد
9) تبعیض
رفتاری است که با صفاتی نظیر نوع تبعیض ، شیوه تبعیض ، دفعات تبعیض ، میزان تبعیض قابل بررسی است که منظور من دراین تحقیق شیوه تبعیض است که از سه طبقه زیر خارج نیست.
احترام گذاشتن به پسر
پول زیاد دادن به پسر
و سایر موارد
10) بیکاری
عملی است که با صفاتی نظیر میزان بیکاری ، ساعات بیکاری ، نوع بیکاری قابل بررسی است که منظور من دراین تحقیق میزان بیکاری است که از سه طبقه زیر خارج نیست.
کمتر از 1 سال
از 1 تا 2 سال
از 2 سال و بیشتر
11) تعصب
رفتاری است که با صفاتی نظیر شیوه تعصب ، میزان تعصب ، قابل بررسی است که منظور من در این تحقیق میزان تعصب است که از سه طبقه زیر خارج نیست.
زیاد
متوسط
کم
12) ازدواج اجباری
رفتاری است که با صفاتی نظیر نوع ازدواج اجباری ، شیوه ازدواج اجباری ، چگونگی ازدواج اجباری قابل بررسی است که منظور من دراین تحقیق چگونگی ازدواج اجباری است که از سه طبقه زیر خارج نیست.
ازدواج با کتک زدن
ازدواج با بی توجهی به نظرات طرف
سایر موارد
13) اجتماع
محلی است که با صفاتی نظیر میزان امکانات ، تعداد انسان ها ، نوع همکاری ، قانون قابل بررسی است که منظور من دراین تحقیق میزان امکانات است که از سه طبقه زیر خارج نیست.
زیاد
متوسط
کم
14) انگیزه
رفتاری است که با صفاتی نظیر میزان انگیزه ، نوع انگیزه ، شیوه انگیزه قابل بررسی است که منظور من دراین تحقیق نوع انگیزه است که از سه طبقه زیر خارج نیست.
جلب توجه اطرافیان
آزادی عمل در رفتارهای فردی و اجتماعی
سایر موارد
15) همسالان
منظور اشخاصی هستند که با صفاتی نظیر سن ، جنس ، تعداد ، تحصیلات ، نوع رفتار ، پوشش قابل بررسی است که منظور من دراین تحقیق تعداد آنها است که از سه طبقه زیر خارج نیست.
کمتر از 3 نفر
4 تا 6 نفر
7 نفر و بیشتر
16) شهر نشینی
منظور فرایندی است که با صفاتی نظیر جمعیت ، خیابانها ، نوع امکانات موجود در آن ، آداب و رسوم ، میزان جمعیت قابل بررسی است که منظور من در این تحقیق نوع امکانات است که از سه طبقه زیر خارج نیست.
امکانات رفاهی
امکانات بهداشتی
و سایر امکانات
17) حضور ناپدری و نامادری
منظور اشخاصی است که با صفاتی نظیر نوع برخورد آنان ، شیوه برخورد ، میزان برخورد آنان ، قابل بررسی است که منظور من دراین تحقیق نوع برخورد آنان است که از سه طبقه زیر خارج نیست.
خشن
بی توجهی
سایر موارد
18) تعدد فرزندان و کمی درآمد
منظور اشخاصی است که با صفاتی نظیر میزان فرزندان ، جنسیت آنان ، تحصیلات آنان ، سن قابل بررسی است که منظور من دراین تحقیق تعداد (میزان) فرزندان است که از سه طبقه زیر خارج نیست.
1 تا 3 نفر
4 تا 6 نفر
7 نفر و بیشتر
19) خانواده
منظور افرادی است که با صفاتی نظیر جنس ، سن ، رفتار آنان ، اعمال آنان ، میزان همکاری آنان قابل بررسی است که منظور من دراین تحقیق اعمال آنان است که از سه طبقه زیر خارج نیست.
بی بند و بار بودن
فاسد بودن
و سایر موارد
20) ارزشها
فرایندی است که با صفاتی نظیر نوع ارزشها ، میزان پذیرش ارزشها ، شیوه برخورد با ارزشها قابل بررسی است که منظور من دراین تحقیق نوع ارزشها است که از سه طبقه زیر خارج نیست.
ارزش اجتماعی
ارزش فرهنگی
و سایر موارد

7- تعریف نظری
1) خشونت :
خشونت خانوادگی را تجاوز فیزیکی که توسط یک عضو یا اعضای دیگر صورت می گیرند می نامند.
2) طلاق :
گسستن پیوندی است که زوجین انجام میدهند.
3) محدودیت های مختلف :
محدودیت به شیوه تربیتی اطلاق می گردد که در آن خانواده ها فرزندان را از آزادی و اختیار لازم ، متناسب با سن و شرایط خود محروم می کنند.
4) اشتغال والدین :
به معنی انجام کار است که افراد در برابر آن مزد دریافت می کنند.
5) خلافکار بودن والدین :
به عملی گفته می شود که والدین به انجام آن مبادرت می ورزند از دزدی گرفته تا فحشا و....
6) فقر :
به معنای فقدان نیازهای اساسی برای ادامه یک زندگی سالم فیزیکی گفته می شود.
7) وسایل ارتباط جمعی :
مانند روزنامه ، مجلات ، سینما ، تلویزیون و.... است که در واقع وسیله دسترسی به اطلاعات است.
8) آزادی :
به این معناست که فرد هیچ گونه محدودیتی برای خود احساس نمی کند و از هر فرصتی استفاده می کند تا آزاد باشد.
9) تبعیض :
فعالیت هایی است که افراد را از منابع یا پاداش هایی که افراد یا فرد دیگری می توانند به دست آورند محروم می کند.
10) بیکاری :
به این معنا است که فرد می تواند کار کند و شرایط آن را دارد ولی برایش کاری پیدا نمی شود.
11) تعصب :
داشتن عقاید از پیش اندیشیده درباره یک فرد یا گروه که ممکن است این تعصب منفی یا مثبت باشد.
12) ازدواج اجباری :
ازدواجی است که بدون رضایت دختر فقط به صرف پذیرش والدین صورت می گیرد.
13) اجتماع :
زمانی که افراد گرد هم می آیند و با هم ارتباط دارند اجتماع را بوجود می آورند.
14) انگیزه :
«اِِمر» آنچه که کسی را بکاری بر انگیزد.(باعث ، سبب).
15) همسالان :
گروههای دوستی ، افراد هم سن هستند که معمولاً فرد در بعضی موارد اوقات فراغت خود را با دوستان هم سن خود می گذراند.
16) شهر نشینی :
به توسعه شهرکها و شهرها گفته می شود.
17) ناپدری و نامادری :
به افرادی گفته می شود که در اثر ازدواج مجدد والدین نسبتی با فرد پیدا می کنند در صورتی که پدر یا مادر اصلی او نیستند.
18) تعدد فرزندان و کمی درآمد :
به تعداد فرزندانی اشاره می کند که به علت زیاد بودن آنها و داشتن نیازهای متفاوت آنان پدر یا مادر با مشکل مواجه می شوند.
19) خانواده :
گروهی از افراد که با پیوندهای خونی ، ازدواج یا فرزند خواندگی با یکدیگر ارتباط داشته یک واحد اقتصادی را تشکیل می دهند و اعضای بزرگسال آن مسئول پرورش کودکان هستند.
20) ارزشها :
عقایدی که افراد یا گروههای انسانی درباره آنچه که مطلوب ، مناسب ، خوب یا بد است دارند.

محدوده مطالعاتی پژوهش :
این پژوهش در دو حوزه می تواند انجام گیرد.در واقع می توانیم خانه گریزی را در حوزه انحرافات بررسی و در ارتباط با جامعه هدف (دختران نوجوان) از جامعه شناسی زنان یا جامعه شناسی جوانان و یا جامعه شناسی علم و تکنولوژی می توان استفاده کرد.
البته بعضی از مفاهیمی که در ارتباط با خانه گریزی وجود دارند جزیی و برخی دیگر کلی هستند.مثلاً فقر و خانه گریزی نوجوانان (جزئی) است.
که در این موارد می توانیم از کتابها و مقالاتی که راجع به خانه گریزی و عوامل موثر بر این پدیده است استفاده نماییم.

فصل دوم
پیشینه پژوهش

مقدمه
هنگامی که دختری به هر دلیلی منطقی یا غیر منطقی از خانه فرار می کند ، خود و پیرامونش یعنی خانواده و جامعه را تا شعاعی وسیع به طرق مختلف در معرض آسیب ها و خطرات بسیار زیادی قرار می دهد.فرار آغاز بی خانمانی است و همین امر زمینه ارتکاب بسیاری از جرائم را فراهم می کند دختران فراری برای امرار معاش به سرقت ، تکدی گری ، توزیع مواد مخدر ، مشروبات الکی و کالاهای غیر مجاز ، روسپیگری ، عضویت در باندهای مخوف اغفال و فحشا اقدام می کنند.
با این حال به نظر می رسد که فرار (خواه به عنوان علت و خواه به عنوان معلول ناهنجاری های اجتماعی) بیشتر حاصل تعامل های ناکارآمد و غلط در روابط خانوادگی است تا ساختارهای اجتماعی.
خانواده به عنوان نخستین و پایدارترین نهادی است که اعضای خود را به مدت طولانی تحت تاثیر قرار می دهد، در شکل گیری نحوه نگرش و رفتار فرزندان سهم بسزایی دارد.
در جواب به این سوال که در چه شرایطی دختر از خانه فرار می کند ، بسیاری از متفکران اجتماعی ، ناهنجاریهای اجتماعی را با سرشت ذاتی و خصوصیات فردی مرتبط دانسته اند.
اما باید این نکته را در نظر داشت که دختران فراری از لحاظ ضریب هوشی و سایر خصوصیات فردی تفاوت معناداری با دختران غیر فراری ندارند.لذا برای تبیین این مسئله باید به دنبال دلایل دیگری باشیم.
پس در این فصل سعی شده است دلایلی که منجر به فرار دختران از خانه می شود آورده شود.

چارچوب نظری
* طبق نظریات کتله بلژیکی ، دورکیم و مرتون و... فقر ، بیکاری و اجتماعی به عنوان عامل اصلی فرار از خانه محسوب می شود و از آن طرف ساترلند نیز اجتماع و دوستان ناباب را باعث فرار از خانه می داند.
ولی به عقیده من فقر و بیکاری و (خانواده) مهمترین عوامل فرار نوجوانان از خانه محسوب می شود.

1- تعاریف (فرار از خانه)
1-1 پایان فرار
فرار از خانه رفتاری است که در ابتدا بصورت یک اقدام ساده انجام می گیرد و سپس تا ولگردی ، تکدی ، سرقت ، خرید و فروش مواد مخدر ، اعتیاد ، فحشا ، قتل و در نهایت خودکشی کشیده می شود.اینکه فردی از خانه فرار می کند و تحت تاثیر عواملی دست به این کار می زند بخشی از این معضل است و بخش دیگر آن عبارت از پیامدهای ناشی از این اقدام.(حیدری ، 1381 ، ص 135).
* همانطور که ملاحظه می شود فرار از خانه رفتاری است که در ابتدا به صورت یک عمل ساده انجام می شود و سپس تا ولگردی ، سرقت ، خرید و فروش مواد و... کشیده می شود ، اینکه فردی از خانه فرار می کند و به علت عواملی دست به این کار می زند بخشی از این معضل است که در بالا نیز اشاره شد.
2-1 فرار و ناهنجاری اجتماعی
فرار نوعی رفتار ناسازگارانه است که کودکان مرتکب آن می شوند و بدون اجازه والدین یا وصی قانونی خانه را ترک می کنند.در حقیقت فرار از خانه یکی از بازتابهای بد سرپرستی است که بر امنیت اجتماعی و افزایش ناهنجاری های اجتماعی در کلان شهرها تاثیر می گذارد.فرار کودکان از خانه تقریباً درهمه کشورها صورت می گیرد.(کریمی درمنی ، 1382 ، ص 299).
* همانطور که ملاحظه می شود فرار نوعی رفتار ناسازگارانه است که فرد مرتکب آن می شود و بدون اجازه والدین و وصی قانونی خانه را ترک می کنند و در حقیقت فرار نیز می تواند یکی از بازتابهای بد سرپرستی باشد که بر امنیت اجتماعی و .... در شهرها نیز تاثیر می گذارد که در واقع موارد بالا نیز به این اشاره کرده است.
3-1 روانشناختی فرار
از دیدگاه روانشناختی (دختران فراری) به گروهی از دختران نوجوان اطلاق می گردد که باور دارند که در میان روابط ناسالم خانواده مورد بی توجهی قرار گرفته اند و تحت تاثیر مکانیسم های روانی برای رسیدن به امنیت اجتماعی و رهایی از سلطه دیگران (والدین) زندگی خانه بدوشی را بر ماندن در خانه ترجیج می دهند.(کریمی درمنی ، 1382 ، ص 299).
* همانطور که در این متن ملاحظه می شود دختران فراری از (دیدگاه روانشناختی) به گروهی از دختران نوجوان اطلاق می گردد که می پندارند که در میان روابط ناسالم مورد بی توجهی قرار گرفته اند و برای رسیدن به امنیت روانی و رهایی از سلطه والدین زندگی در بیرون از خانه را بر ماندن در خانه ترجیح می دهند.
4-1 فرار و محیط و خانواده
فرار به معنی ترک ارادی خانه یا محیط نظارت شده می باشد.معمولاً فرار به منظور دوری یا اجتناب از بعضی چیزها یا برای یافتن و به دست آوردن برخی چیزهای دیگر صورت می گیرد.یک نوجوان فراری همانند نوجوانی نیست که شب هنگام پنهانی از خانه خارج می شود تا با دوستش باشد ، یک فرد فراری لزوماً یک فرد مفقود شده به حساب نمی آید.زیرا فرد مفقود شده کسی است که ممکن است گم ، ربوده یا مجروح شده باشد ، یا آنکه بر خلاف میلش در جایی نگه داشته شود.(سازمان زندانها ، مجله اصلاح و تربیت ، 8 آبان 1383 ، ص 4).
* همچنان که از این مطلب پیداست فرار به معنی ترک ارادی خانه یا محیطی است که فرد در آن زندگی می کند و معمولاً فرار به منظور دوری یا بدست آوردن برخی خواسته ها است و مانند کسی که بخواهد از خانه خارج شود تا با دوستش باشد بلکه فرار می کند تا به خواسته های دور یا نزدیک خود برسد ، که در بالا نیز اشاره شده است.
5-1 فرار و مسائل خانوادگی
دختران فراری به گروهی از نوجوانان دختر اطلاق می شود که به علل متفاوتی ناچار به گریز از محدوده خانواده می شوند و در این میان اعضای خانواده از علل یا هدف فرار آنها اطلاعی ندارد ، دختران فراری اقدام خود را نوعی اعتراض می دانند و خود را قربانی روابط ناسالم خانواده ها و فراموش شده در جامعه می دانند.(برزگر ، 1382 ، ص 149).
* همانگونه که این مطلب نیز اشاره می کند دختران فراری به گروهی از نوجوانان دختر اطلاق می گردد که به علل متفاوتی ناچار به گریز از خانه می شوند و در این میان خانواده نیز از فرار آنها اطلاعی ندارد ، خودشان این اقدام را نوعی اعتراض می دانند و خود را قربانی روابط ناسالم خانواده و جامعه می پندارند.
6-1 فرار و فراغت
فرار یعنی گریختن یا فرار عبارت است از : شانه خالی کردن از زیر بار مسئولیت و شرایط نامطلوب و یافتن اوقات فراغت بیشتر.این فرار گاهی به این هدف است که شرایط سخت زندگی در خانه مجال اثبات وجود انسانی را به کسی نمی دهد.(عمید ، 1365 ، ص 1815).
* همانگونه که ملاحظه می شود فرار به معنی گریختن است و فرار عبارت است از شانه خالی کردن از زیر بار مسئولیت و شرایط نامطلوب و یافتن اوقات فراغت بیشتر.این فرار گاهی به این هدف است که شرایط سخت زندگی در خانه فرصت اثبات وجود انسانی را به کسی نمی دهد.

1-1 ویژگی پسران و دختران فراری :
1-1-1 رفتار پسران و دختران فراری :
پسران و دخترانی که تن به فرار می دهند معمولاً از نظر عاطفی نامتعادل و از نظر رفتار نا به هنجارند مانند افرادی گیج هستند که نمی دانند چه کنند و چه موضعی اتخاذ نمایند.زمانی ممکن است مثل افرادی خود را به خوشی بزنند و نشاط زدگی را در پیش گیرند و حرکت کنند و گاهی مواقع هم ، غمگین و افسرده و بی هدفند و مرگ برای آنها لذت بخش ترین چیزهاست و چون خسته اند ، مرگ را پایان زندگی و رسیدن به آرامش روحی می دانند.
یکی از ویژگی افراد فراری پرخاشگری نیز است که در لغت نامه پرخاشگری به معنی ستیزه جویی آمده است.(شکاری ، 1383 ، ص 90-89).
* همانطور که ملاحظه می شود پسران و دخترانی که تن به فرار می دهند از نظر عاطفی نامتعادل و نا به هنجارند و نمی دانند چه کار کنند و معمولاً بی هدفند ، گاهی ممکن است نشاط زدگی را در پیش گیرند و گاهی غمگین هستند و دیگر اینکه پرخاشگری نیز می کنند که همه این موارد از ویژگی های افراد فراری است که در متن بالا نیز اشاره کرده است.

2- عوامل موثر بر فرار از خانه
1-2 تبعیض
کودکانی که مورد تبعیض قرار می گیرند با خود می اندیشند وقتی که خانواده مرا چنین فردی می داند و این طور درباره ام قضاوت می کند چه فایده ای دارد که من رفتار خود را تغییر دهم و شکلی دیگر فکر و احساس کنم.مسلماً چنین انسانی از برخورد عقلانی با مشکلات زندگی عاجز می ماند و درصدد یافتن گریز گاهی است که انتقام خود را بگیرد.بطور کلی روشهای یکسان تربیتی در مورد فرزندان با نیازهای متفاوتی که در آنان وجود دارد باعث خواهد شد که برخی از کودکان احساس تبعیض نمایند.(حیدری ، 1381 ، ص 43-42).
* همانطور که ملاحظه می شود بکار گیری روشهای یکسان تربیتی درمورد فرزندان با نیازهای متفاوتی که در آن وجود دارد باعث خواهد شد که برخی از کودکان احساس تبعیض نمایند.در واقع کودکانی که مورد تبعیض قرار می گیرند وقتی برداشت می کنند که خانواده مرا چنین فردی می داند و این طور درباره ام قضاوت می کند چه فایده ای دارد که من رفتار خود را تغییر دهم.پس در نتیجه از برخورد عقلانی در برابر مشکلات عاجز می ماند و درصدد این است که از خانه فرار کند.
2-2 حضور ناپدری و نامادری
زن و شوهری که بر اثر طلاق از هم جدا شده اند به دلیل آسیب پذیر بودن لازم است تا زمان حصول آرامش روحی از ازدواج بپرهیزند.معمولاً فرزندان از دوری مادر رنج بیشتری می برند.فرزندان طلاق احساس بی پناهی و عدم حمایت می کنند.وجود ناپدری و نامادری در خانواده اکثر نوجوانان حاکی از این است که ازدواج مجدد پدر و مادر شرایط بحرانی غیر قابل تحملی را برای فرد بوجود آورده است.(حیدری ، 1381 ، ص 73).
* همانگونه که ملاحظه شد زن و شوهر زمانی که از هم طلاق می گیرند ممکن است بخواهند ازدواج مجدد داشته باشند اما ممکن است امر ناپدری و نامادری برای فرزندان خوشایند نباشد و این را به معنی حضور کسی بدانند که تمام حرکاتشان را زیر نظر دارد تا در موقع مناسب او را تنبیه کند پس در نتیجه بر اثر این امر ممکن است از خانه فرار کند.
3-2 بزهکاربودن والدین
محکومیت پدر یا مادر به علت ارتکاب جرائم مختلف و مشاهده صحنه های تاثیرانگیز دستگیری پدر یا مادر و جلسات محاکمه و ملاقات آنان پشت میله های زندان سبب اختلال عاطفی گشته و آنان را آواره ، منحرف و بسوی ارتکاب جرائم سوق می دهد(بطور کلی جرائم این افراد عبارتند از : پخش مواد مخدر ، اعتیاد ، رابطه نامشروع ، قتل ، سرقت ، نزاع ، ولگردی ، آدم ربایی ، پخش نوارهای غیرمجاز است). (حیدری ، 1381 ، ص 73).
* همانگونه که مشاهده می شود زمانی که پدر یا مادر به علت جرائمی که دارند محکوم می شوند و سپس فرزند او را در حال دستگیری و یا پشت میله های زندان می بیند ممکن است در اثر این امر ناخوشایند دچار اختلال عاطفی یا روانی شوند و سپس برای رهایی از این اختلال راه حل را خلاصی از این وضعیت یا همان فرار از خانه را انتخاب کنند.
4-2 طلاق والدین
افرادی که به دنبال طلاق هستند غالباً آن را تنها راه حل ممکن تلقی می کنند ولی به ندرت چنین است،طلاق برای تک تک اعضای خانواده مشکل آفرین است.هریک از فرزندان حداقل به مدت دو سال از خود علائم نگرانی و آزردگی نشان می دهند.معمولاً فرزندان طلاق دو نوع واکنش بروز می دهند : واکنشهای فوری و کوتاه مدت و واکنشهای دراز مدت. (حیدری ، 1381 ، ص 83).
* زن و شوهر زمانی که از هم طلاق می گیرند حتی این طلاقشان بر روی فرزند یا فرزندان آنها نیز اثر مستقیم می گذارد.زمانی که آنها از هم جدا می شوند فرزندانشان ممکن است با خود بیاندیشند وقتی به من اهمیت نمی دهند و فقط به فکر خودشان هستند و یا حتی در این باره نیز با من صحبت نکردند پس چه سودی دارد که در خانه بمانم ، پس از خود واکنش نشان می دهد یعنی فرار می کند تا به خواسته خود برسد.
5-2 رشد ناقص استقلال در فرزندان
سالهای بلوغ با بحرانهای مختلفی طی می شود .طی شدن مرحله این دوران همانند حرکت کردن از دامنه یک کوه بلند و رفتن بسوی قله است.نوجوانان و جوانان برای چنین حرکتی نیاز به وسیله و امکاناتی دارند.واکنشهای مخصوص این دوره که او را از طرفی به خانواده وابسته کرده است و از طرفی نیاز دارد این مسیر را طی کند،نوع حرکت او را مشخص می نماید.وجود استقلال در فرد در تمامی مراحل زندگی به عنوان سپر مقاومی است در برابر مشکلات ، پژوهش نشان داده است که فرار از خانه در دختران متاهل که مسئولیت یک زندگی را به صورت مستقل به عهده دارند و احساس استقلال در آنها بیشتر است به مراتب کمتر از مجردینی است که احساس عدم مسئولیت و استقلال دارند. (حیدری ، 1381 ، ص 46-45).
* زمانی که یک نوجوان و یا جوان به سن بلوغ می رسد و قدم به بزرگسالی می گذارد بلوغ او با استقلال همراه است و زمانی که با عدم استقلال روبرو باشد مانند اینکه تمام کارهای او با انتخاب والدین است و یا اینکه والدین او را بیش از اندازه مورد مواخذه قرار می دهند و ... فرد برای اینکه بتواند استقلال کاملی داشته باشد تنها راه حل ممکن را در فرار از خانه می داند پس در نتیجه از خانه فرار می کند تا به تنهایی این مسیر را طی کند.
6-2 والدین
زمانی که در خانواده نسبت به نیازهای فردی و اجتماعی دختر و پسر نوجوان توجه نشود خانواده با فقر ذهنی و یا فقر مادی و یا هر دو دست به گریبان باشد ، با شرایط امروزی زندگی پسر ها و دخترها ، افزایش آگاهی اجتماعی آنها همخوانی نداشته باشد برخورد غیر منطقی با فرزندان به امری عادی بدل می شود و سخت گیری های زیاد و سلب آزادی در خانواده حاکم باشد ، ممکن است معضل فرار از خانه روی دهد.(روزنامه شرق ، 17/10/83 ، شماره 384).
* همانطور که ملاحظه شد زمانی که والدین نسبت به نیازهای فرزندانشان بی توجه باشند و مخصوصاً اینکه با فقر (چه مادی و چه ذهنی) همراه باشند و همچنین آگاهی های لازم را نداشته باشند و نسبت به فرزندا