لینک پرداخت و دانلود در "پایین مطلب"
فرمت فایل: word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحات:30
مقدمه
امروزه با مشخص شدن اثرات سوء بسیاری از ترکیبات شیمیایی، توجه به تنوع تولید و بهره گیری از گیاهان موجود در طبیعت و اصلاح و کشف آنها، جزئی از مطالعات و نوآوری های مهم جوامع پیشرفته می باشد. امروزه به دلیل استفاده نادرست از منابع و عدم توجه به چرخه های اکولوژیک و مبانی تولید پایدار، کشت و پرورش گیاهان زراعی تنها به گونه های خاص محدود شده است. سازماندهی ژنتیکی این گیاهان بر اساس اقلیم و شرایط زراعی، ضمن افزایش آسیب پذیری محیط و کاهش تنوع، باعث حذف بسیاری از عوامل موثر اکولوژیک و افزایش عوامل خسارت زا گردیده لزوم برگشت به تولید اکولوژیک و حفظ توازن و ثبات چرخه های طبیعی- موضوعی است که کشورهای پیشرفته در قالب روشهای متنوع جنگل زراعی، کشت مخلوط و غیره و نیز توجه به گونه های جدید همچون کرامب، جوجوبا سعی در حصول به آن دارند. گیاه جوجوبا به دلیل ویژگی های زراعی منحصر به فرد خود از استعداد زیادی در کشت و توسعه در نواحی نیمه خشک کشور برخوردار است، ویژگی های منحصر به فرد آن باعث توجه بسیاری از محققان و حتی سوداگران به این گیاه شده است . کشورهای بزرگ تولید کننده گیاه جوجوبا ، آمریکا، استرالیا، مکزیک، کاستاریکا، برزیل، آرژانتین، پاراگوئه ، مصر، پرو، فلسطین بوده و در کشورهای عربستان سعودی، سودان کنیا و آفریقای جنوبی توسعه یافته و از تولید مطلوبی در این کشورها برخوردار است. در ایران با توجه به شرایط ویژه اقلیمی به ویژه کمبود آب، از گیاهان مناسب جهت کشت و توسعه خصوصا در نواحی جنوبی کشور و استانهای بوشهر، سیستان و بلوچستان، فارس، خوزستان و تا حدودی یزد و کرمان و اطراف کویر می بایست استفاده شود. ویژگی چند منظوره این گیاه به عنوان زراعی، صنعتی، علوفه ای و حفاظتی (موثر در کاهش فرسایش خاک) توجه جدی تر به این گیاه را می طلبد. این گیاه در پخش و کنترل سیلاب نیز نقش بسیار مهمی ایفا می نماید. گیاه جوجوبا از گیاهان بومی جنوب غرب آمریکای شمالی بوده و بذر آن حاوی 60 درصد روغن و 33-26 درصد پروتئین می باشد.
ترکیب خاص این روغن باعث تنوع در مصارف آن گردیده است. جوجوبا از جمله گیاهانی است که به دلیل ویژگی اقلیمی مناسب، قابلیت استقرار در نواحی دارای محدودیت های اقلیمی را دارد. ؟ در شرایط اقلیمی گرم و خشک و دامنه حرارتی بالا (با وجود خواب تابستانی) و همچنین مقاومت گیاه به شوری همراه با تنوع موارد مصرف از ویژگی های منحصر به فرد این گیاه روغنی می باشدکه آن را مناسب به منظور کشت در مناطق محروم حاشیه کویر نموده است. تعداد کشت بخش عظیمی از زمین های حاشیه کویرها هم اینک از بازدهی بسیار اندکی برخوردارند، با کشت این گیاه علاوه بر تکمیل ظرفیت خالی کارخانجات روغن کشی، کمک به اقتصاد منطقه و کشور و اشتغال زایی، در حفظ آب و خاک کشور نیز بسیار موثر است.
گیاه جوجوبا با توجه به ریشه عمیق خود که قدرت بهره برداری بالایی از منابع آب زیر سطحی را به آن می دهد و نیز نیاز آبی خاص این گیاه و همزمانی آن با اواخر فصل زمستان و فصل پر باران سال این گاه را به پتانسیلی در توسعه اقتصادی و اجتماعی جوامع روستایی مناطق حاشیه کویر تبدیل نموده است.
معرفی و گیاه شناسی جوجوبا:
Simmond sia chinensis از خانواده simmondsiacea و زیر شاخه Hamamelididae می باشد.
جوجوبا با نامهای دیگر دانه ؟، دانه گوزنی، دانه خوکی، فندق وحشی، هوهوبا ژوژوبا و یویوبا.
- جوجوبا بوته ای چند ساله، همیشه سبز و بومی صحرای سونوران و بادوام، روپایه که به وسیله باد گرده افشانی می کند.
طول آن 5-1 متر و عمر ان 200-100 سال می رسد. هر بعضی از گیاه شناسان آن را متعلق به تیره شمشاد می دانند دارای ترکیب کروموزومی 52= 2n می باشد عمر این گیاه در زیستگاه های طبیعی به 200 سال هم می رسد ولی در سایر زیستگاه ها بر حسب شرایط اکولوژیکی و میزان رسیدگی بین 30-15 سال عمر می کنند. این گیاه دو پایه با ساقه های متعدد و انشعابات ؟ که ارتفاع آن در شرایط عادی 2/5- 1 متر و حداکثر 5 متر می رسد.
برگها متقابل بیضوی، فاقد دمبرگ به طول 4-2 سانتی متر باکوتیکون ضخیم و چربی شکل با ریشه ای عمیق قابلیت دسترسی به منابع آب زیر سطحی تا اعماق 15-10 متر را مهیا می سازد. طول ریشه بالغ تا 30 متر هم می رسد. پس از کاشتن دانه تنها یک ماه بعد، همزمان با جوانه زدن گیاه از خاک، ریشه 75 سانتی متر در زمین نفوذ کرده است. گلهای نر خوشه مجتمع سبز مایل به زرد به طول 4-3 میلی متر می باشد. گلهای ماده با 5 گلبرگ درشت، منفرد سبز رنگ نازک و مویی به طول 20-10 میلی متر بوده که روی دمگل برگشته ای قرار دارند. میوه کپسری تخم مرغ شکل حاوی 3-1 دانه درشت قهوه ای رنگ می باشد. طول دانه حداکثر 2 سانتی متر و وزن هر دانه بین 1- 4/0 گرم متغیر می باشد. تعداد بذور هر کیلوگرم بین 5500- 650 عدد است. میزان دانه دهی هر پونه در ابتدای میوه دهی (3-2 سال پس از کاشت) 350 گرم بوده که در 10 سالگی به 5 کیلوگرم افزایش یافته، ثابت می ماند. میوه دهی اقتصادی آن از 4 سالگی به بعد بوده و این بدان معناست که تا 4 سال پس از کاشت امیری به سودهی آن نیست. بلوغ کامل گیاه بر حسب شرایط آب و هوایی، اقلیم منطقه و نگهداری بین 12-8 سال طول می کشد. حداکثر میزان تولید آن 11-10 سالگی است. پتانسیل تولید بذر این گیاه t/ha5/ t بوده که در مقایسه با سایر گیاهان روغنی تولید کمی است. پتانسیل تولید بذر سایر گیاهان در هر هکتار عبارتند از:
بادام زمینی: 17
آفتابگردان، سویا، کلزا: t6
گلرنگ: t5
کنجد: t3
پتانسیل تولید روغن این گیاه 600 کیلوگرم از هر تن دانه بوده که در مقایسه با سایر گیاهان روغنی تولید بالایی است. پتانسیل تولید بذر سایر گیاهان روغنی از هر تن دانه عبارتست از:
کنجد: 600 کیلوگرم
آفتابگردان: کلرا، بادام زمینی: 500 کیلوگرم
گلرنگ: 450 کیلوگرم
سویا: 200 کیلوگرم
دامنه رشد جوجوبا تا ارتفاع 1800 متر از سطح دریا گزارش شده است. محدوده عرض جغرافیایی آن 23 تا 35 درجه شمالی با محدوده دمایی 9- تا 50+ درجه سانتی گراد را تحمل می نماید ولی در کمتر از C1 – گرده افشانی نمی کند و در دمای کمتر از c5- گلدهی آن تحت تاثیر قرار می گیرد.
این گیاه در خاکهای ساحلی با هدایت الکتریکی 24 میلی مولس بر سانتی متر به خوبی رشد می کند. جوجوبا به خاکهای سنگین و مستعد غرقابی بسیار حساس بوده و لازمه کشت آن وجود زهکشی قوی است تا از ایجاد حالت غرقابی جلوگیری به عمل آورد. این گیاه در دامنه اسبریته 8-5 به خوبی رشد می کند. ولی PH کمتر از 5 باعث سمیت آلومینیوم می شود بذرهای این گیاه در زمان جوانه زنی به شوری بستر حساس هستند ولی گیاه تثبیت شده میزان شوری تا 7000 میلی گرم نمک را به خوبی تحمل می کند. امتیاز این گیاه، کاهش نیاز آبی در فصل تابستان می باشد به لحاظ وجود کلاتیکول ضخیم چربی مشکل و ؟ دارای سلول های پاراشیمی با قابلیت ذخیره سازی زیاد و همچنین کاهش فعالیتهای متابولیکی و فیزیولوژیکی که به خواب تابستانه تعبیر می شود، توانایی مقابله با خشکی و کم آبی تابستانه را دارد. اگر چه در مناطقی با بارندگی 75 میلی متر نیز قادر به ادامه حیات می باشد اما بارندگی های کمتر از 200 میلی متر موجب کاهش شدید رشد آن می گردد گونه های زراعی این گیاه در بارندگی های کمتر از 600 میلی متر نیاز به آبیاری دارند. گلدهی و گرده افشانی آن در شرایط وجود بارندگی های پاییزه کافی و دمای مناسب بالای صفر درجه در اواخر تابستان رخ می دهد.
جوانه های گیاه جوجوبا با شروع تابستان رشد می کنند و شاخه های بلوغ در هنگام سرما در آن ظاهر می شوند. و جوانه بالغ می شود بارش زمستانی بر آن اثر می گذارد. غنچه های جدید بعد از فصل سرمان باز خواهند شد و در بهار شکوفه می دهند (وقتی که دمای هوا به 15 درجه برسد) آب سخت باعث استرس در گیاه شد و مانع از باز شدن گلها می شود. زمان شکوفه زدن جوجوبا از اسفندماه تا اردیبهشت ماه می باشد.
وزن میوه جوجوبا 1- 5/0 گرم و حاوی 56- 44 واکس می باشد میوه آن در بهار و نزدیک تابستان می رسد و در آخر تابستان دانه ها بر روی خاک می ریزند.
محل سکونت گیاه جوجوبا: آب و هوای گوناگون جغرافیایی و در شرایط خاکی شنی، سنگلاخ، سنگریزه یا زهکشی خوب و قابل رویش است.
مقاله گیاه جوجوبا
