فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل 1- ژن درمانی (Gene Therapy) 5
1-1- مقدمه 5
1-2- تاریخچه ژن درمانی 6
1-3- ژن درمانی چیست و در چه مرحله ای قرار دارد 8
1-4- روشهای مختلف برای اصلاح ژن معیوب : 11
1-5- انواع وکتور در ژن درمانی 14
1-5-1- Retroviruses رترویروس ها 14
1-5-2- Adenoviruses آدنویروس ها 15
1-5-3- روش های غیر ویروسی Non-viral methods 16
1-6- روشهای انتقال ژن 18
1-6-1- ناقلهای ویروسی 18
1-6-2- ناقلهای غیر ویروسی 19
1-7- مخاطرات ژن درمانی 19
1-8- ژن درمانی 20
1-9- ژن درمانی هدفمند 25
1-10- جمع بندی 25
1-11- ژن درمانی در تسکین درد 27
1-12- منابع 27
فصل 2- ژن درمانی در بیماریهای میتوکندریایی 29
2-1- مقدمه 29
2-2- ویژگیهای میتوکندری 31
2-3- ژنتیک میتوکندری : A Genetic Pandora’s Box 33
2-4- تفاوت ژنتیک میتوکندریایی باژنتیک مندلی: 38
2-5- سهم میتوکندری در بیماری های انسان: 42
2-6- نقص در ژنهای هسته ای 52
2-7- اندام های درگیر واختلالات عمومی آنها در بیماری های میتوکندریایی : 54
2-8- مشکلات بیماریزائی مربوط به اختلالات میتوکندریایی : 61
2-9- استفاده از روش های ژنتیک مولکولی برای شناسایی جهش: 63
2-10- ژن درمانی 65
2-11- ژن درمانی غیر مستقیم میتوکندریایی 67
2-12- مثالی از کاربرد ژن درمانی : 75
2-13- ژن درمانی مستقیم میتوکندریایی: 76
2-14- راههای ژن درمانی مستقیم میتوکندریایی: 77
2-15- مهار انتخابی DNA جهش یافته: 84
2-16- منابع 91
بسیاری از صاحبنظران از سده حاضر ب هعنوان سده مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی ، مولکولی یاد م یآنند. به اعتقاد بسیاری از دانشمندان، تولد ژ ندرمانی در اوایل دهه ١٩٩٠ یک رخداد بزرگ و انقلابی بود آه چشم انداز جدیدی را در عرصه پزشکی مولکولی ایجاد آرد؛ زیرا برای نخستین بار در تاریخ علوم زیستی، آاربرد رو شها و فنون بسیار حساس و جدید جهت انتقال ژ نهای سالم به درون سلو لهای بدن و تصحیح و درمان ژ نهای جهش یافته و معیوب، پنجره ای نو به سوی مبارزه جدی، اساسی و علّی (نه معلولی و در سطح فرآورده های ژنی) با بسیاری از بیمار یها گشوده است. ژن درمانی، در واقع انتقال مواد ژنتیکی به درون سلو لهای یک موجود برای مقاصد درمانی م یباشد آه به روش های متفاوت و متنوع (فیزیکی، شیمیایی و زیستی) صورت می گیرد آشف بسیاری از ژن های بیماری زای مهم در آیند ه نزدیک، آاربرد رو شهای متنوع و بی سابقه غربال سازی ژنتیکی و پیشگوی یهای بسیار دقیق پیرامون تعیین سرنوشت جنین از نظر بیماری های ژنتیک پیش و پس از تولد، از دیگر قابلیت های مهندسی ژنتیک و ژن درمانی است. پژوهشگران با انجام تحقیقات گسترده بر بسیاری از محدودیت های موجود در زمینه ژندرمانی فائق آمده اند. همچنین در زمینه هدفگیری بسیار اختصاصی سلول و انتقال ژن یا DNAی برهنه به درون آن- به عنوان دارو- پیشرفت های چشمگیری حاصل شده است.
علیرغم اینکه در حال حاضر ژ ندرمانی، روشی پرهزینه بوده و به فنون پیشرفته و تخصصی نیاز دارد، اما به زودی از این روش در مورد طیف بسیار وسیعی از بیماریها استفاده خواهد شد. همچنین شواهد فزآیند ه و امیدبخشی وجود دارد آه استفاده از روشهای پزشکی مولکولی، در آینده ای نه چندان دور و در مقایسه با وضع آنونی، صدها بار هزینه های درمانی را نیز آاهش خواهد داد.
1-1- تاریخچه ژن درمانی
دانشمندان در اوایل دهه هفتاد، فرضیه « جراحی ژنی » را برای درمان بیماری های ارثی پیشنهادکردند. اساس این فرضیه درآوردن ژن عامل بیماری و قرار دادن ژن سالم از طریق عمل جراحی بود. این موضوع در حد فرضیه باقی مانده است؛ چون چه در گذشته و چه در حال حاضر اطلاعات بیولوژیک و مهارت فنی لازم برای انجام چنین عمل جراحی ظریف در بدن انسان وجود نداشته و ندارد.
با وجود این، گروهی از دانشمندان دانشکده پزشکی بایلور (هوستون ، تگزاس) در سال ١٩٨٣ مطرح کردند که ژن درمانی م یتواند به روشی برای درمان بیماری لش- نیهان تبدیل شود. این دانشمندان به آزمایشهای مختلفی دست زدند و در این آزمایشها ژن تولید کننده آنزیم را جهت تولید به داخل گروهی از سلولها تزریق کردند تا از این طریق بیماری را درمان کنند. دانشمندان چنین فرض کردند که با تزریق این سلولها به افراد مبتلا به بیماری لش- نیهان می توان نقص ژنتیکی موجود را درمان کرد. همزمان با پیشرفت علم ژنتیک در دهه هشتاد، ژن درمانی جایگاه تثبیت شده ای در اذهاندانشمندان به عنوان روش نوید بخش درمان بیماریهای خاص به دست آورد. یکی از دلایل اصلیرشد ژن درمانی، افزایش توانایی دانشمندان در شناسایی اختلال عملکرد ژنهای خاص و تعیین ارتباط آن با بروز بیماریهای ژنتیکی است. مطالعه کامل DNA و کروموزومها نشان داد که برخی ناهنجاریهای ژنتیکی خاص در یک یا چند ژن، در نسلهای متوالی اعضای خاص خانواده که از بیماریهایی مانند سرطان روده، بیماری آلزایمر، بیماری قلبی، دیابت و ... رنج می برند، رخ می دهد. اگرچه ممکن است ژنها تنها عامل ایجاد این بیماریها نباشند، اما این زمینه ژنتیکی برخی افراد را مستعد ابتلا به بیماری م یکنند. در حقیقت برخی دانشمندان این فرضیه را مطرح کرده اند که تمام بیماریها دارای زمینه ژنتیکی هستند.
