پایان نامه ی بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر افت تحصیلی دانش‌آموزان دختر و پسر مقطع متوسطه. doc

اختصاصی از یاری فایل پایان نامه ی بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر افت تحصیلی دانش‌آموزان دختر و پسر مقطع متوسطه. doc دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

نوع فایل: word

قابل ویرایش 185 صفحه

جهت دریافت درجه ی کارشناسی در رشته ی روان شناسی

چکیده:

از مسائل مهم جامعه ما افت تحصیلی دانش‌آموزان در مقاطع مختلف تحصیلی است. پدیده‌ای که مانعی جدی برای رسیدن به  اهداف عالی آموزش و پرورش به حساب می‌آید. موضوع تحقیق حاضر «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر افت تحصیلی دانش‌آموزان مقطع متوسطه (دختر و پسر) در شهرستان آمل است. هدف اصلی پژوهش حاضرشناخت عوامل اجتماعی مؤثر بر افت تحصیلی دانش‌آموزان و ارائه راهکارهای صحیح بر اساس ارزشها و هنجارهای ملی و دینی برای بهبود این وضعیت است. روش تحقیق ما پیمایشی و جامعة آماری ما مجموع دانش‌آموزان دختر و پسری است که در خرداد ماه 1383 نتوانستند کارنامه قبولی دریافت کنند. شیوه نمونه‌گیری در تحقیق حاضر، نمونه گیری طبقه ای متناسب از نظر حجم بوده و  بر اساس آن 178 دانش‌آموز به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. از میان رویکردهای مختلف جامعه‌شناسی در مورد افت تحصیلی، رویکرد تضاد به عنوان رویکرد اصلی در چارچوب نظری انتخاب شد که بر اساس آن رویکرد، مدل کلی تحلیل رسم شده و تحقیق صورت گرفت. در تحقیق حاضر متغیر وابسته ما افت تحصیلی بود که متغیرهای مستقل زیادی بر آن تأثیر داشت ولی چهار متغیر عمده انتخاب شده و بر اساس آن چهار فرضیه کلی بدین گونه مطرح شد. بین پایگاه اجتماعی - اقتصادی خانواده، سطح تحصیلات خانواده، عدم انسجام و گسیختگی روابط در خانواده و نگرش فرد نسبت به آینده شغلی خود با افت تحصیلی رابطه معناداری وجود دارد. بررسی هر چهار فرضیه از طریق ضریب همبستگی تای کندال صورت گرفت که نتایج آنها بدین گونه است. فرضیه اول یعنی بین پایگاه اجتماعی - اقتصادی خانواده با افت تحصیلی با اطمینان 99 درصد و سطح خطای کمتر از 1درصد و فرضیه دوم یعنی بین سطح تحصیلات خانواده و افت تحصیلی با اطمینان 99 درصد و سطح خطای کمتر از 5 درصد و فرضیه سوم یعنی بین عدم انسجام و گسیختگی روابط در خانواده با افت تحصیلی با اطمینان 99 درصد  و سطح خطای کمتر از 1 درصد نشانگر رابطه بین سه متغیر اصلی مستقل بیان شده با افت تحصیلی بود ولی در آزمون فرضیه چهارم هیچ رابطه‌ آماری معناداری بین نگرش فرد نسبت به آینده شغای با افت تحصیلی وجود ندارد. جهت شناخت میزان و شدت همبستگی میان مجموعه متغیرهای مستقل  و متغیر وابسته از تحلیل رگرسیون چند متغیره وبرای شناخت اثرات مستقیم و غیر مستقیم متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته یعنی افت تحصیلی از روش تحلیل مسیر استفاده شده است که در روش تحلیل رگرسیون سطح تحصیلات خانواده (با ضریب تأثیر 18/0)  و در روش تحلیل مسیر (با مجموع ضریب مسیر (21/0) بیشترین تأثیر را بر متغیر وابسته یعنی افت تحصیلی داشته است.

مقدمه:

آموزش و پرورش یکی از قدیمی‌ترین نهادهای اجتماعی است که از بدو تشکیل زندگی گروهی انسان و در پاسخ به نیاز انسانها در روابط متقابل به شکل ابتدایی خود وجود داشته‌است. آموزش و پرورش رسمی از اوایل قرن حاضر به صورت یک نظام فراگیر، ابتدا جوامع پیشرفته و متعاقب آن سراسر جوامع در حال پیشرفت را فرا گرفته است و امروز جامعه‌ای نیست که این نظام نقشی در تحول و پیشرفت آن نداشته باشد. (فومنی، 1382، 13)

قلمرو رشد و فعال شدن استعدادها و توانائیهای آدمی را زمان- مکان(جایگاه) یا شرایط زمانی- مکانی(موقعیت) تعیین می‌کند و جهت می‌دهد. بنابراین تربیتی سودمند و اثربخش خواهد شد که آن شرایط را در نظر بگیرد و با آنها هماهنگ باشد و یا بتواند شرایط نامطلوب را به شرایط مطلوب تغییر دهد. به عبارت دیگر رشد و تکامل و فعال شدن استعدادها و توانائیهای هر شخص، مستلزم وجود سالم: خانواده سالم، جامعه سالم و موقعیت (مجموع شرایط زمانی-مکانی موثر) سالم است و توأم بودن آنها از ضرورتهای آموزش و پرورش موثر و موفق است. (شعاری نژاد،1381، 21).

از بین بردن بی‌سوادی، بی‌کاری، محرومیت و بسیاری از مشکلات و نارسائی‌های دیگر اجتماعی را باید در کارکرد مدرسه جستجو کرد. مدرسه مکانی است که در آن بهتر از هر جای دیگر میراث فرهنگی هر قوم می‌‌تواند منتقل شود و استعدادهای بالقوه دانش‌آموزان پرورش یابد و آنان را برای شرکت فعال در جامعه آماده سازد. همچنین مدرسه با پرورش رفتارها و توانائیهایی که مردم برای شرکت در تغییرات و رویارویی با آنها بدان نیاز دارند، راه را برای تجدید حیات اجتماعی هموارتر می‌کند. عدم موفقیت نظامهای آموزش در انجام این رسالت در بسیاری از مواقع به صورت افت یا شکست تحصیلی بروز می‌کند که شامل کیفیت ضعیف یادگیری دانش‌آموزان، تکرار پایه و ترک تحصیل است. افت تحصیلی در کشور ما از پدیده‌های مهم سازمان آموزش و پرورش است که به صورت یک مسأله‌ای مهم درآمده که نظر غالب جامعه‌شناسان و روانشناسان و مربیان تربیتی را به خود جلب کرده است. پدیده‌ای که هرساله مقادیر قابل توجهی از منابع و سرمایه‌های انسانی و اقتصادی جامعه را تلف نموده و آثار مخرب و ناگواری را نیز در حیات فردی، خانوادگی و اجتماعی افراد مردود به جای می‌گذارد. باید به مسأله افت تحصیلی اندیشید، زیرا خسارت ناشی از این پدیده که باعث پژمردگی حیات و سرخوردگی یک انسان و داغ شکستی که برای یک عمر بر روان فرد نقش بسته، با تکرار یک سال یا بیشتر، بهبود نمی‌‌یابد (اظهار ندامت دانش‌آموزان مدارس بزرگسال یا شبانه اعم از دختر و پسر گویای این امر است). ارائه آموزش و پرورش یکسان هم برای همه دانش‌آموزان به رغم تفاوتهای فردی، مسائل و مشکلات عاطفی در خانواده و تفاوتهای اجتماعی، اقتصادی و به خصوص فرهنگی خانواده‌‌ها می‌تواند از عوامل ایجادکننده افت تحصیلی محسوب شود. از آنجا که تفاوت فرهنگی خانواده‌ها به ویژه مناطق مختلف کشورهای در حال توسعه، غالبا بارز و آشکار است، نظام آموزش و پرورش نمی‌تواند برای همه طبقات اجتماعی کارآیی لازم را داشته باشد.از این رو بسیاری از کودکان و نوجوانان، بخصوص در مناطق محروم به رغم هوش و استعداد از ادامه تحصیل باز می‌مانند.

در این تحقیق سعی شده است تا ریشه‌های جامعه شناختی «افت تحصیلی» در مقاطع متوسطه را در شهرستان آمل تا حد امکان شناخته و همجنین مقایسه‌ای از جهت میزان افت در بین دانش‌آموزان دختر و پسر از سال 1375تا 1383 به عمل بیاید. چرا که شناخت این عوامل و برخورد مدبرانه با آن می‌تواند کارآیی نظام مزبور را افزایش داده و جاده علم دانش را برای پیمودن نسلهای جوان هموارتر سازد.

بیان مسأله:

تعاریف گوناگونی از مسأله اجتماعی توسط جامعه‌ شناسان ارائه شده است و مسأله مورد نظر ما در اینجا «افت تحصیلی» است.

دکتر سیف‌اللهی درباره مسائل اجتماعی می‌گوید:

«در رابطه با مسائل اجتماعی  می‌توان گفت امور و پدیده‌هایی که موجب تنش‌ها و ناسازگاریهای اجتماعی گردیده و به نحوی جامعه یا زندگی افراد را مورد تهدید و تضعیف قرار دهد» (سیف‌اللهی ،  1381،40)

هر سازمانی استراتژی و راهکارهایی را براساس اهداف سازمانی خود پیش می‌گیرد که خواهان وضعیتی است که بتواند به آن سو هدایت شود و اگر شرایط حاضر سازمانی به بن بستهای شدیدی دچار شود، به فکر راه‌حلهای اساسی برآمده، چرا که مشکل بزرگی برای رسیدن به هدف بر سر راهش نمایان می شود که برای رفع آن باید هزینه‌های زیادی را بپردازد. امّا اگر بخواهیم مسأله اجتماعی را اینگونه تعریف کنیم:

«هر وضعیتی که به عنوان فاصله بین واقعیت و وضعیت مطلوب پدیدار شود» (خاکی، 1382، 14) و غالب افراد جامعه باور داشته باشند که می‌توان آن فاصله را رفع کرد. سازمان بزرگ آموزش و پرورش در ایران به یک مشکل آموزشی به نام «افت تحصیلی» دانش‌آموزان در مقاطع مختلف روبرست. این پدیده نامطلوب برای کل جامعه مسأله جدی ایجاد کرده که در مواردی ریشه در کیفیت نظام آموزشی ما داشته و اذهان متفکران اجتماعی، برنامه‌ریزان کتابهای دولتی، مربیان آموزشی، جامعه‌شناسان، روانشناسان، خانواده‌ها، سیاستمداران و … را به خود مشغول داشته است.  

مجددا اگر در مورد «مسایل اجتماعی» بگوییم که

«مسایل اجتماعی جامعه پدیده‌هایی اجتماعی اعم از شرایط ساختاری و الگوهای کنشی است که در مسیر تحولات اجتماعی بر سر راه توسعه یعنی بین وضعیت موجود و وضعیت مطلوب قرار می‌گیرند و مانع تحقق اهداف و تهدید کننده ارزشها و کمال مطلوبها می‌شوند. این مسایل اجتماعی به عنوان پدیده هایی نامطلوب اذهان نخبگان و افکار عمومی مردم را به خود مشغول می‌دارند، به طوریکه نوعی وفاق و آمادگی جمعی برای مهار آنها پدید می‌آید.»(عبدالهی، 1383 : 12)

این پدیده که به یک مسأله فراگیر و گسترده در جامعه تبدیل شده است، مانعی جدی برای رسیدن به اهداف عالی آموزش و پرورش می‌باشد که مقامات رسمی کشور را به چاره‌‌ جویی و اقدام عملی در جهت اصلاح و رفع و یا پیشگیری آن وا می‌دارد « افت تحصیلی» مسأله‌ای نیست که بتوان آن را نادیده گرفت، چرا که از سالها قبل این پدیده در نظام آموزشی ما وجود داشته و تا الان ادامه دارد. این میزان ظاهراً در دوره متوسطه بیش از سایر مقاطع تحصیلی می باشد و عوامل بسیاری درآن دخالت دارد و همین امر باعث شده است تا عده زیادی از دانش‌ آموزان، اصطلاح ریزشی و ریزشی مضاعف  را به خود بگیرند و برخی هم به علت عدم کشش درسی دچار ترک تحصیل بشوند. 

موضوع و سوال کلی این تحقیق آن است که :

« کدام عوامل اجتماعی در افت تحصیلی دانش‌آموزان کشور ما تأثیر دارند»

این یک موضوع کلی و گسترده است که برای کشف عوامل آن، گروهی بزرگ از محققان لازم است که با هزینه بسیار زیاد و همچنین با صرف زمانی طولانی به تحقیق مشغول شوند و چه بسا مشکلات بسیاری هم از جنبه‌های مختلف باعث کندی حرکت آنها شده و به علل متفاوت بودن شرایط و موقعیت مکانی و اجتماعی و فرهنگی و غیره نمی‌توان به دلایل ثابتی که همه کشور را در برمیگیرد رسید،‌اگر چه برخی از دلایل مشترک هم وجود داشته باشد. به همین دلیل سعی شده است تا موضوع تحقیق را هم از جنبه مکانی و هم از جنبه بررسی علل و عوامل آن محدودتر ساخت و روشن‌‌تر و واضح‌تر بیان کرد. بنابراین موضوع بالا که کلی و گسترده بود به عنوان زیر تغییر پیدا کرد.

فهرست مطالب:

فصل اول: کلیات

1-1- مقدمه

1-2- بیان مساله

سوال اصلی تحقیق

1-3- اهمیت وضرورت تحقیق

1-4- اهداف تحقیق

فصل دوم : ادبیات تحقیق

2-1- پیشینه تحقیق

2-1-1- پیشینه تحقیق درجهان

2-1-2- پیشینه تحقیق درایران

2-2- مفهوم آموزش وپرورش

2-3- جامعه شناسی آموزش وپرورش

2-4- هدف جامعه شناسی آموزش وپرورش

2-5- نظام جدید آموزش وپرورش درایران

2-6- نظام آموزش وپرورش جمهوری اسلامی ایران

2-7- آموزش وپرورش دوره متوسطه

2-8- افت تحصیلی

2-9- عوامل افت تحصیلی

2-10- بررسی افت تحصیلی وعوامل موثر درآن درچند کشور خارجی

2-11- دلایل ترک تحصیل در منطقه خاورمیانه

2-12- افت تحصیلی درچند کشور پیشرفته صنعتی وشیوه های مقابله با آن

2-13- مقابله با افت تحصیلی درکشورهای آسیا واقیانوس آرام

2-13-1- اقدام های سازمانی

2-13-2- اقدام های تربیتی

2-13-3- اقدام های انگیزشی ومادی

2-13-4- مشارکت اولیاء وجامعه محلی

2-13-5- اقدامهای غیر رسمی

2-14- افت تحصیلی درغرب وشیوه های مبارزه باآن

2-14-1- افت تحصیلی وعوامل فردی

2-14-2- افت تحصیلی وکمبود خانوادگی

2-14-3- افت تحصیلی وعوامل درون مدرسه

2-15- شیوه های برخورد با پدیده افت تحصیلی درغرب

2-15-1- روشهای ترمیمی وجبرانی مقابله با افت تحصیلی

2-15-2- روشهای تغییر وتحول بنیادی مدرسه

2-16- روشهای اصلاحی ودرمان آموزش وپرورش

گرایش اول تامل آموزش وپرورش جبرانی ، کلاسهای تطبیقی ، آموزش متقابل وخدمات حمایتی در مدرسه است.

2-16-1- آموزش وپرورش جبرانی

2-16-1-1- برنامه های متنوع جبرانی

2-16-1-2- اثرات آموزش وپرورش جبرانی

2-16-2- خدمات حمایتی

2-16-2-1- خدمات حمایتی در فرانسه

2-16-2-2- خدمات حمایتی در بلژیک : کلاسهای تطبیقی

2-16-3- آموزش متقابل

2-16-4- جنبشهای مبارزه با نابرابریها

2-16-5- آموزش خانواده

2-16-6- پیوند خانه ومدرسه

2-16-7- پروژه های محلی ومنطقه ای مبارزه با افت تحصیلی

2-17- بررسی مساله افت تحصیلی وارائه راه حلهای پیشنهادی در ایران

2-18- خسارتهای ناشی از شکست تحصیلی درایران

2-19- راه حلهای پیشنهادی واجرایی

2-20- روش دیگر جلوگیری از افت تحصیلی

2-21- رویکردهای جامعه شناسی به آموزش وپرورش

2-22- مفاهیم کلیدی

2-23- چارچوب نظری تحقیق

نقد وبررسی رویکردهای جامعه شناسی به آموزش وپرورش

2-24- مدل تحلیلی تحقیق

2-25- فرضیه های تحقیق

          مدل تحلیلی عوامل اجتماعی موثر بر افت تحصیلی

2-26- تعاریف نظری وعملیاتی مفاهیم

فصل سوم : روش شناسی تحقیق

3-1- جامعه آماری

3-2- شیوه برآورد حجم نمونه

3-3- روش نمونه گیری

3-4- واحد وسطح مشاهده

3-5- شیوه جمع آوری اطلاعات

3-6- اعتبار وپایایی

3-7- روش تجزیه وتحلیل داده های آماری

3-8- محدودیتها

فصل چهارم : نتیجه گیری ویافته های تحقیق

4-1- نتایج توصیفی

4-2- نتایج همبستگی ها

4-3- نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون چند متغیره

4-4- نتایج حاصل از تحلیل مسیر

فصل پنجم : نتیجه گیری وپیشنهادات

5-1- خلاصه نتایج حاصل از توصیف داده ها

5-2- خلاصه نتایج حاصل از تبیین داده ها

5-3- پیشنهاد ها

فهرست نمودار و جداول:

جدول شماره 1) توزیع فروانی جنس پاسخگویان

جدول شماره 2) توزیع فروانی تأهل پاسخگویان

جدول شماره 3) توزیع فروانی محل تولد پاسخگویان

جدول شماره 4) توزیع فروانی سال تولد پاسخگویان

جدول شماره 5) توزیع فروانی رشته تحصیلی

جدول شماره 6) توزیع فروانی نوع مدرسه

جدول شماره 7) توزیع فروانی معدل درسی دانش‌آموزان

جدول شماره 8) توزیع فروانی تعداد دروس تجدیدی

جدول شماره 9) توزیع فروانی میزان تحصیلات پدر

جدول شماره 10) توزیع فروانی میزان تحصیلات مادر

جدول شماره 11) توزیع فروانی شغل پدر

جدول شماره 12) توزیع فروانی شغل مادر

جدول شماره 13) توزیع فروانی درآمد ماهیانه خانوار

جدول شماره 14) توزیع فروانی مقدار زمین زراعتی

جدول شماره 15) توزیع فروانی تعداد اعضاء خانواده

جدول شماره 16) توزیع فروانی زندگی با افراد

جدول شماره 17) توزیع فروانی کمک گرفتن درسی

جدول شماره 18) توزیع فروانی زیر بنای فعلی منزل مسکونی

جدول شماره 19) توزیع فروانی سرپرستی مالی خانواهد

جدول شماره 20) توزیع فروانی توزیع فراوانی وضعیت مسکن

جدول شماره 22) توزیع فروانی توزیع فراوانی محل سکونت

جدول شماره 23) توزیع فروانی توجه به رفع مشکلات

جدول شماره 24) توزیع فروانی میزان نظارت والدین (پدر)

جدول شماره 25) توزیع فروانی میزان تظارت والدین (مادر)

جدول شماره 26) توزیع فروانی رابطه صمیمانه و عاطفی والدین

جدول شماره 27) توزیع فروانی برنامه‌ریزی والدین جهت کنترل درسی فرزندان (پدر)

جدول شماره 28) توزیع فروانی برنامه‌ریزی والدین جهت کنترل درسی فرزندان (مادر )

جدول شماره 29) توزیع فروانی تمایل به درس خواندن

جدول شماره 30) توزیع فروانی وجود شغل مناسب

جدول شماره 31) توزیع فروانی انتخاب شغل دلخواه

جدول شماره 32) توزیع فروانی استفاده از کتابها ...

جدول شماره 33) توزیع فروانی استفاده از امکانات برای کمک به حل تمرینها و  ...

جدول شماره 34) توزیع فروانی استفاده از معلمان خصوصی

جدول شماره 35) توزیع فروانی استفادهاز آموزشگاهها

جدول شماره 36) توزیع فروانی استفاده از اقوام و دوستان

جدول شماره 37) توزیع فروانی تأمین مخارج زندگی

جدول شماره 38) توزیع فروانی جایگاه نظر خواهی در خانواده

جدول شماره 39) توزیع فروانی جنبه‌های نظر خواهی از فرزندان

جدول شماره 40) توزیع فروانی قابل اجرا بودن تصمیمات فرزندان

جدول شماره 41) توزیع فروانی میزان پی‌گیری والدین از عملکرد تحصیلی فرزندان (پدر)

جدول شماره 42) توزیع فروانی میزان پی‌گیری والدین از عملکرد تحصیلی فرزندان (مادر)

جدول شماره 43) توزیع فروانی محیط گرم و عاطفی خانواده

جدول شماره 44) توزیع فروانی توجه به مشکلات روحی و جسمی فرزندان

جدول شماره 45) توزیع فروانی داشتن اطاق خصوصی و ...

جدول شماره 46) توزیع فروانی کمک از مشاوران درسی

جدول شماره 47) توزیع فروانی تأثیر عدم امکانات رفاهی در ...

جدول شماره 48) توزیع فروانی درس خواندن در رشته تضمین شغل

جدول شماره 49) توزیع فروانی بیزاری از رشته فاقد شغل

جدول شماره 50) توزیع فروانی اختلاف با پدر

جدول شماره 51) توزیع فروانی اختلاف با مادر

جدول شماره 52) توزیع فروانی اختلاف با برادر و خواهر

جدول شماره 53) توزیع فروانی ضرورت درس خواندن

جدول شماره 54) توزیع فروانی امیدواری به آینده شغلی

جدول شماره 55) توزیع فروانی امیدواری به آینده شغلی

جدول شماره 56) توزیع فروانی رابطه صمیمانه و عاطفی با پدر

جدول شماره 57) توزیع فروانی رابطه صمیمانه و عاطفی با مادر

جدول شماره 58) توزیع فروانی رابطه صمیمانه و عاطفی با برادر و خواهر

ب) نتایج استنباطی: فهرست نمودار و جداول نتایج استنباطی 

جدول شماره 59) سطح تحصیلات خانواده و افت تحصیلی فرزندان

جدول شماره 60) پایگاه اجتماعی - اقتصادی و افت تحصیلی فرزندان

جدول شماره 61) عدم توجه کلی به فرزند در خانواده و افت تحصیلی دانش‌آموزان

جدول شماره 62) کنترل درسی فرزند از سوی والدین و افت تحصیلی دانش‌آموزان

جدول شماره 63) نگرش فرد نسبت به اینده شغلی خود و افت تحصیلی

جدول شماره 64) امکانات تحصیلی فرزندان در خانواده و افت تحصیلی دانش‌آموزان 

جدول شماره 65) گسیختگی روابط عاطفی در خانواده با افت تحصیلی دانش‌آموزان

جدول شماره 66) سطح تحصیلات خانواده و عدم توجه کلی به فرزند

جدول شماره 67) سطح تحصیلات پدر و توجه به فرآیند تحصیل فرزند

منابع و مأخذ:

1. گلشن فومنی، محمدرسول (1382)، جامعه شناسی آموزش و پرورش، تهران: دیدآور.
2. شعاری نژاد، علی اکبر (1381)، فلسفه آموزش و پرورش، تهران: امیرکبیر.
3. سیف الهی، سیف الله (1381)، جامعه شناسی مسایل اجتماعی ایران، تهران: انتشارات جامعه پژوهان سینا.
4. خاکی، غلامرضا (1382)، روش تحقیق با رویکردی به پایان‏نامه نویسی، تهران: انتشارات بازتاب.
5. عبداللهی، محمد (1383)، «طرح مسائل اجتماعی در ایران / اهداف و ضرورتها»، در مجموعه مقالات مسایل اجتماعی ایران / انجمن جامعه شناسی ایران، تهران: انتشارات آگاه.
6. صفوی، امان الله (1365)، «افت تحصیلی در ایالات متحده آمریکا و علل آن»، فصلنامه تعلیم و تربیت، سال دوم، شماره 7 و 8، تهران
7. حاجی زاد، محمد (1382)، «عوامل آموزشی - اجتماعی موثر بر کاهش قبولی دانش آموزان مراکز پیش دانشگاهی در کنکور 80 در شهرستان بهشهر»، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه علامه، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی.
8. وفادار مرادی، مرضیه (1377)، «بررسی نگرش دبیران و دانش آموزان نسبت به عوامل موثر بر افت تحصیلی دانش آموزان در نظام جدید آموزش متوسطه - دبیرستانهای دخترانه شهرستان مشهد»، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
9. مجیدی، بهرام (1375)، «بررسی رابطه برخی از ویژگی‏های اجتماعی - اقتصادی خانواده با موفقیت و افت تحصیلی دانش آموزان سال سوم راهنمایی شهرستان میانه»، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی.
10. دلاکه، حسن (1380)، «تحلیل عوامل موثر بر دانش آموزان در معرض افت تحصیلی از دیدگاه معلمان مدارس ابتدایی تهران»، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی.
11. ساکی، رضا (1373)، «نگرش معلمان در مورد علل شکست و موفقیت تحصیلی دانش آموزان و ارتباط آن با میزان موفقیت آنان در تدریس»، فصلنامه تعلیم و تربیت، پاییز و زمستان سال دهم، شماره 3 و 4.
12. شکوهی، غلامحسین (1375)، مبانی و اصول آموزش و پرورش، تهران: انتشارات آستان قدس رضوی.
13. نیک زاد، محمود (1375)، کلیات فلسفه تعلیم و تربیت، تهران: انتشارات کیهان.
14. دورکیم، امیل (1376)، تربیت و جامعه شناسی، ترجمه علیمحمد کاردان، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
15. علاقه بند، علی (1382)، جامعه شناسی آموزش و پرورش، تهران: نشر روان.
16. صافی، احمد (1382)، آموزش و پرورش - ابتدایی، راهنمایی تحصیلی و متوسطه، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
17. نفیسی، عبدالحسین (1371)، «خسارتهای ناشی از شکست تحصیلی و وضعیت آن در سال 1369»، فصلنامه تعلیم و تربیت، پاییز سال هشتم، شماره 3.
18. بازرگان، زهرا (آبانماه 1379)، «نگاهی دیگر به مسأله افت تحصیلی و شیوه‏های موثر مقابله با آن در برخی از کشورهای پیشرفته صنعتی»، نشریه ماهانه آموزشی - تربیتی - پیوند، تهران: انتشارات انجمن اولیاء و مربیان، شماره 253.
19. منادی، مرتضی (1372)، «تفسیر شکستهای تحصیلی از دیدگاه جامعه شناسی»، فصلنامه تعلیم و تربیت، پاییز و زمستان سال نهم، شماره 3 و 4.
20. جزوه درسی کلاسهای ضمن خدمت تربیت معلم شهرستان آمل، در آفتهای رشد تحصیلی و راههای مقابله با آن.
21. معیری، محمد طاهر (1370)، مسائل آموزش و پرورش، تهران: انتشارات امیرکبیر.
22. صفوی، امان الله‏ (1369)، «پیشرفت تحصیلی افتراقی از دیدگاه جامعه شناسی آموزش و پرورش»، فصلنامه تعلیم و تربیت، تابستان و پاییز سال ششم، شماره 2 و 3.
23. دانش‌نامه، فاطمه (1380)، «بررسی عوامل موثر در نابرابریهای آموزشی در دوره آموزش عمومی به منظور ارائه مدل نظری برای آموزش دختران»، فصلنامه تعلیم و تربیت، پاییز سال هفدهم، شماره 4.
24. حسنی، محمد (1383)، «بازاندیشی در پدیده تکرار پایه»، فصلنامه تعلیم و تربیت، بهار سال بیستم، شماره 1.
25. مهران، گلنار (1375)، «بررسی علل ترک تحصیل دختران در مقطع آموزش ابتدایی در منطقه خاور میانه و شمال آفریقا و بویژه در ایران»، فصلنامه تعلیم و تربیت، تابستان سال دوازدهم، شماره 2.
26. امینی فر، مرتضی (1365)، «افت تحصیلی یا اتلاف در آموزش و پرورش»، فصلنامه تعلیم و تربیت»، پاییز و زمستان، شماره 7.
27. شیخی، محمد تقی (1373)، جامعه شناسی جهان سوم، تهران: انتشارات اشراقی.
28. بازرگان، زهرا (آذرماه 1379)، «نگاهی دیگر به مسأله افت تحصیلی و شیوه‏های موثر مقابله با آن در برخی کشورهای پیشرفته»، نشریه ماهانه آموزشی - تربیتی پیوند، تهران: انتشارات انجمن اولیاء و مربیان، شماره 254.
29. بازرگان، زهرا (دیماه 1379)، «نگاهی دیگر به مسأله افت تحصیلی و شیوه‏های موثر مقابله با آن در برخی از کشورهای پیشرفته صنعتی»، نشریه ماهانه آموزشی - تربیتی پیوند، تهران: انجمن اولیاء و مربیان، شماره 254.
30. ادیب، محمد حسین (1372)، جامعه شناسی ایران، اصفهان: نشر هشت بهشت، چاپ دوم.
31. رئیس دانا، فرخ لقا (1365)، «درصد قبولی و مردودی دوره‏های تحصیلی»، فصلنامه تعلیم و تربیت، شماره 7 و 8.
32. احدی، محمدحسین (1372)، «بررسی اسنادهای علی در دانشجو معلمان دختر و پسر مراکز تربیت معلم مشهد پس از موفقیت و شکست»، فصلنامه تعلیم و تربیت، پاییز و زمستان سال یازدهم شماره 3 و 4.
33. عزیززاده، هادی (1373)، «تفکر درباره تحولات آینده آموزش و پرورش / روشهای برخورد با بحران آموزش و پرورش در دهه 70»، در مجموعه مقالات سمینار جامعه شناسی (جلد اول)، تهران: انتشارات سمت.
34. شارع پور، محمود (1383)، جامعه شناسی آموزش و پرورش، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
35. رفعت جاه، مریم (1376)، «بررسی عوامل موثر در عملکرد تحصیلی دانش آموزان مدارس غیر انتفاعی تهران»، پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته جامعه شناسی، تهران: دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی.
36. داریاپور، زهرا (1370)، «بررسی عوامل موثر در افت تحصیلی دانش آموزان دوره راهنمایی (دختران) پایه سوم منطقه 16 آموزش و پرورش تهران»، پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته جامعه شناسی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
37. دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش (1382)، مجموعه مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش، تهران: انتشارات مدرسه.
38. آزاد ارامکی، تقی (1377)، بررسی مسائل اجتماعی، تهران: موسسه نشر جهاد وابسته به جهاد دانشگاهی.
39. کیوی، ریمون و لوک وان کامپنهود (1375)، روش تحقیق در علوم اجتماعی، ترجمه عبدالحسین نیک گهر، تهران: انتشارات فرهنگ معاصر.
40. بیرو، آلن (1370)، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه دکتر باقر ساروخانی، تهران: انتشارات کیهان
41. پورافکاری، نصرت الله (1382)، فرهنگ جامع روانشناسی - روانپزشکی:‏ انگلیسی - فارسی، جلد اول، تهران: فرهنگ معاصر.
42. ارونسون، الیوت (1369)، روانشناسی اجتماعی، ترجمه حسین شکرتن، تهران: انتشارات رشد.
43. مرادیان، فیض الله (1384)، «بررسی نگرش دینی دانشجویان / مطالعه موردی: دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد و بالاتر، دانشکده علوم انسانی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی و دانشکده علوم پایه دانشگاه تهران»، پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته جامعه شناسی، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات.
44. خدایاری، سیاوش (1383)، «عوامل اجتماعی موثر در ارتقای منزلت اجتماعی معلمان از دیدگاه معلمان شهرستان دره شهر»، پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته جامعه شناسی، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
45. کرلینجر، فرد. ان.(1377)، مبانی پژوهش در علوم رفتاری، ترجمه پاشا شریفی و نجفی زند، تهران: انتشارات آوای نور.
46. نبوی، بهروز (1380)، مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم اجتماعی، تهران: کتابخانه فروردین.