تعریف حقوق و دستمزد:
حقوق و دستمزد اولیه در مفهوم خدمات عمومی به مضابی اولین حقوق و دسمزدی است که با تخصیص مستخدم در یکی از جداول رشته های خدمات شغلی به او پرداخت می گردد باید توجه داشت که مشمول حقوق و دستمزد اولیه فقط بر مبنای اخذ یکی از مدارک تحصیلی صورت نمی گیرد بلکه پرداخت آن به افراد استخدام در خدمات کشوری بر مبنای تخصیصی آنان در یکی از رشته های شغلی و دارا بودن حداقل مدرک تحصیلی در ارتباط با شغل مورد تصدی نیز صورت می گیرد.
به این ترتیب، حقوق و دستمزد اولیه در چهارچوب قانون حقوق و دستمزد در برگیرنده مفهوم وسیعتری است. هدف از مطالعه و بررسی میزان حقوق و کسب اطلاعات و حقایق اساسی درباره میزان پرداختهای هر یک از مشاغل است.
حقوق و مزایای رسمی دولتی
مستخدمین دولت در قبال کار و وظایف محوله از حقوق و مزایای قانونی معینی بهره مند می گردند. براساس قانون استخدام کشوری، حقوق ثابت ماهانه مستخدمین رسمی مطابق جدولی به نام جدول حقوق صورت می گیرد. مستخدمین رسمی دولت علاوه بر حقوق ثابت ماهانه وجوهی نیز تحت عنوان فوق العاده، هزینه یا پاداش دریافت می کنند. که این مبالغ مکمل ثابت ماهانه آنها خواهد بود.
نگاهی آماری بر وضعیت مستخدمین دولت
دولت با فعالیت های بیش از پیش فراگیر خود عرصه های مختلف اقتصادی، اجتماعی، عمرانی، فرهنگی و … را تحت پوشش قرار داده است و در نتیجه به منظور تحقق بخشیدن به اهداف خود ناچار است سازمان های اداری مختلفی را ایجاد کند.
ایجاد این سازمان ها نیز مستلزم استخدام تعداد قابل ملاحظه ای کارمند است. به همین جهت بدنه اصلی دولت را کارکنان او تشکیل می دهد. در حال حاضر تعداد کارکنان دولت اعم از رسمی، غیررسمی و کارگر از دو میلیون تجاوز می کند.
حدود 4/1 کارکنان دولت در پایتخت و بقیه در سایر استفاده ها اشغال دارند بررسی مفهوم مستخدم دولت
پیش از آشنا شدن با حقوق و تکالیف مستخدمین دولت باید در ابتدا دانست که مستخدم دولت کیست؟
تعریف مستخدم دولت براساس بودجه:
یکی از معیارهای ارائه شده ایت است که مستخدم دولت کسی است که از محل بودجه عمومی کشور حقوق دریافت می کند. این معیار علیرغم این که حقوق بخش عظیمی از مستخدمین دولت از بودجه عمومی کشور تامین می شود. چندان دقیق نیست و با واقعیت انطباق ندارد. این عدم انطباق را می توان به وضوح در مورد شرکت های دولتی شاهد بود همان گونه که می دانیم شرکت های دولتی بودجه خود را از ناحیه فعالیت های تجارتی و صنعتی تامین می کنند و مشمول قانون استخدام کشوری نیستند ولی با این حال کارکنان این شرکت ها را نمی توان مشتخدم دولت ندانست.»
در تعریف استخدام دولت ماده یک قانون استخدام کشوری مقرر می دارد.
استخدام دولت عبارت است از پذیرفتن شخص به خدمت دولت در یکی از وزارتخانه ها یا شرکت ها یا موسسات دولتی است.
لزوم هماهنگی سازمان ها در زمینه حقوق و دستمزد با شورای مربوط:
به منظور استقرار نظام هماهنگی در تعیین حقوق و مزایای مستخدمین دولت شورای حقوق و دستمزد تشکیل می شود. وزارتخانه ها و موسسات و شرکت های دولتی اعم از این که مشمول مقررات این قانون باشند یا نباشند همچنین موسساتی مثل شهرداری ها و انجمن های بهداری و محلی مکلفند قبل از هر نوع در میزان حداقل و حداکثر حقوق و مزایای مستخدمین خود موافقت شورای مذکور را کسب نمایند.
از لحاظ هماهنگی حقوق و دستمزد، جداول حقوق ماهانه، ضویب حقوق و فوق العاده ها شغل ارتقای گروه، بازنشستگی و وظیفه که بار مالی دارنده دستگاههای غیر مشمول قانون استخدام کشوری تبعیت می کنند و چنانچه وضعیت مشاغل در این دستگاهها و به ویژه مقتضیات بازار کار اقتضا کند که مبلغ اضافی به شاغلان آن پرداخت شود. باید با در نظر گرفتن سطح حقوق و مزایا در مشاغل مشابه فعالیت های صنعتی، بازرگانی و کشا.رزی در بخش خصوصی عمل شود. شورای حقوق و دستمزد برا برای این سیاست ها نظارت دارد.
انواع مستخدمین دولت:
علیرغم قصد قانونگذار جنسی بر اعمال مقررات استخدامی واحد( قانون استخدام کشوری) بر کلیه کارکنان دولت، سازمان های مختلف دولتی بنا به دلایلی( دلایل فنی و سیاسی که پیش از این ذکر شد) قراردادهای استخدامی گوناگونی با کارکنان خود منعقد کردند و عملا قانون استخدام کشوری را از شمولیت خارج ساختند، قانون مذکور در نظر دارد که مستخدمین دولت اساسا در گروه( مستخدمین رسمی) و استثنائا د گروه( مستخدمین پیمانی) قرار داشته باشند، لیکن در عمل بنا به ضرورت انواع دیگری از مستخدمین دولت به رسمیت شناخته شدند: مستخدمین روزمزد- مستخدمین خرید خدمتی حکمی. ذیلا به بررسی هر یک از انواع مستخدمین دولت می پردازیم.
الف- مستخدم رسمی:
مستخدم رسمی کسی است که به موجب حکم رسمی در یکی از گروههای جدول حقوق موضوع ماده 30 برای تصدیق یکی از پست های سازمانی وزارتخانه ها یا موسسات دولتی مشمول این انون استخدام شده باشد.
لازم به یادآوری است که مستخدمین رسمی خود به دو دسته تقسیم می شوند:
مستخدمین رسمی آزمایشی و مستخدمین قطعی:
پیش از آن که افراد به طور قطعی مستخدم رسمی شناخته شوند باید یک دوره آزمایش را بگذرانند. البته افرادی که دوره آزمایشی را می گذرانند در حکم مستخدم رسمی محسوب می شوند. مدت خدمت آزمایشی داوطلبان ورود به استخدام رسمی توسط وزارتخانه یا موسسه استخدام تعیین می شود ولی در هیچ مورد از شش ماه کمتر و از دو سال بیشتر نخواهد بود. انتصاب افرادی که دوره آزمایشی را می گذرانند به پست ثابت سازمانی بلامانع است. حقوق دوره آزمایشی برابر مقررات قانون استخدام کش.ری تعیین و پرداخت می شود و در صورتی که مستخدم به استخدام رسمی پذیرفته شود مدت خدمت آموزشی جزء سابقه خدمت وی محسوب می شود.
فوق العاده و هزینه های مستخدم آزمایشی مطابق فوق العاده و هزینه های مستخدم رسمی تعیین و پرداخت خواهد شد. افرادی که در دوره آزمایشی لیاقت و کاردانی و علاقه به کار از خود نشان دهند در پایان دوره آزمایشی به موجب حکم وزارتخانه یا موسسه استخدام کننده و تایید سازمان امور اداری و استخدامی کشور از لحاظ تطبیقی با مقررات استخدامی در عداد مستخدمین رسمی منظور و از حقوق و مزایای قانونی آن برخوردار خواهند شد.
ب: مستخدم پیمانی
مستخدمی پیمانی، دومین گروه از مستخدمین دولت است که مورد شناسایی قانون استخدام کشوری قرار گرفته است.
مستخدم پیمانی کسی است که به موجب قرارداد به طور موقت برای مدت معین و کار مشخص استخدام می شود.
همان گونه که ماده 6 قانون استخدام کشوری مقرر می دارد استخدام پیمانی به موجب قرارداد صورت می گیرد و رابطه مستخدم پیمانی با سازمان اداره کننده براساس قرار داد تنظیم می گردد.
حقوق و مزایای مستخدمین پیمانی:
حقوق مستخدمین پیمانی همان گونه که پیش از این اشاره شد برحسب مدرک تحصیلی و با قرار گرفتن در یکی از طبقات نه گانه تعیین می گردد. مستخدم پیمانی حقوق طبقه مربوط به خود را دریافت می کند و هر گاه شغل ارجاعی در یکی از طبقات شغل نه گانه پیش بینی نشده باشد، تخصیص آن به جدول حقوقی شورای امور اداری و استخدامی کشور خواهد بود.
1-1 فوق العاده مخصوص:
چنانچه استخدام پیمانی جهت مشاغل فنی و تخصص و در طبقات شغلی 1و2 صورت گرفته است. حداکثر تا 20% حقوق طبقه مربوط به دریافتی این گونه مستخدمین افزوده می شود. همچنین آن دسته از مستخدمین پیمانی که دارای مدرک تحصیلی دیپلم یا فوق دیپلم در رشته های فنی و تخصص مربوط باشند حداکثر تا 20% به حقوق طبقه مربوط افزوده می شود مستخدمین پیمانی می توانند به ازای هر سال تجدید دولتی مربوط یا آموزش قابل قبول و یا سابقه خدمات پیمانی مربوط حداکثر 5% حقوق مربوط را با توجه به میزان کارآیی دریافت کنند مشروط بر آن که این افزایش حداکثر از حقوق طبقه مربوط تجاوز ننماید.
جانبازان انقلاب اسلامی نیز با توجه به مدرک تحصیلی در یکی از طبقات 1 تا 8 جدول حقوقی قرار می گیرند ولی از حقوق یک طبقه بالاتر برخوردار خواهند بود.
در صورتی که شرایط بازارکار و سایر عوامل موثر اقتضا کند برای استخدام برهی از متخصصان به عنوان پیمانی منحصرا برای مشاغل طبقات 5،6،7،8،9 وجهی علاوع بر حقوق و فوق العاده ها و مزایای مذکور در این آیین نامه پرداخت شود.
این وجه تحت عنوان فوق العاده مخصوص و حداکثر معادل 80% حقوق مربوط با پیشنهاد وزارتخانه یا موسسه دولتی مربوط و تصویب کمیته های متشکل از وزیر امور اقتصادی و دارایی و دبیر کل سازمان امور اداری و استخدامی کشور و رئیس سازمان برنامه و بودجه یا نمایندگان تام الاختیار آنان پرداخت خواهد شد.
2-1 پاداش ها
وزارتخانه ها و موسسات دولتی می توانند علاوه بر حقوق و فوق العاده مخصوص مقرر در مواد 10 و 11 آیین نامه استخدام یمانی مبالغی به شرح زیر و با رعایت مقررات مربوط و به شرط وجود اعتبار به مستخدمین پیمانی خود پرداخت نمایند.
الف- در هر سه ماه تا میزان 2/1 حقوق جدول حقوقی به عنوان پاداش به شرط رضایت از خدمت مستخدم
ب- در پایان خدمت پیمانی در صورت حصول رضایت به ازای هر سال خدمت معادل 15 روز حقوق و فوق العاده مخصوص
پ- مواردی از فوق العاده های موضوع مواد 39 و 40 قانون استخدام کشوری که طبق مقررات مربوط هماهنگ با میزان پرداختی به کارکنان رسمی براساس دستورالعمل سازمان امور اداری و استخدام کشور، قابل پرداخت می باشد.
3-1- مرخص ها
الف: مرخص استحقاقی
مستخدمین پیمانی سالی یک ماه حق استفاده از مرخصی استحقاقی به نسبت مدت خدمت با استفاده از حقوق و فوق العاده های مربوط را خواهند داشت. تعطیلات واقع در بین دو مرخصی استحقاقی جزو مرخصی استحقاقی منظور خواهد شد.
حق استفاده از مرخصی مربوط به هر ماه برای ماههای بعد محفوظ است ولی هیچ مستخدمی نمی تواند در هر سال بیش از 15 روز مرخصی استحقاقی خود را ذخیره کند ولی هر گاه از بقیه مرخصی مذکور استفاده نکند. مدت زائد بر 15 روز ذخیره نخواهد شد.
مستخدمین پیمانی می توانند در صورت نیاز با موافقت دستگاه استخدام کننده هر سال یک ماه از مرخصی بدون حقوق استفاده کنند مدت مرخصی بدون حقوق جزو سوابق خدمت منظور می گردد.
ب) مرخصی استعلاجی:
مستخدمین پیمانی در صورت ابتلاء به بیماریهایی که مانع از انجام کار آنان باشد و نیز زنان باردار از حمایت های مقرر در قانون تامین اجتماعی استفاده خواهند کرد این قبیل مستخدمین موظفند ضمن آگاه نمودن دستگاه ذیربط از علت عدم حضور خویش در محل خدمت مدارک مربوط به بیماری که به تاکید مراجع قانونی رسیده باشد را نیز در پایان ایام بیماری ارائه کنند.
حقوق و فوق العاده های مستخدم پیمانی که عدم اشتغال آنان به سبب بیماری باشد و در بیمارستان بستری شدند تا سه روز توسط دستگاه مربوطه پرداخت خواهد شد و مازاد بر سه روز تا خاتمه بیماری و حداکثر تا پایان قرارداد مشمول مقررات قانون تامین اجتماعی خواهد بود.
4-1- حقوق از کار افتادگی
هر گاه مستخدم پیمانی در حین انجام وظیفه ناقص یا از کار افتاده یا به سبب انجام وظیفه و در حین آن فوت شد مستخدم یا بازماندگان وی طبق مقررات قانون تامین اجتماعی از مستمری از کار افتادگی یا بازنشستگی و یا مستمری بازماندگان استفاده خواهند نمود.
مستخدمین پیمانی که به سبب حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی و یا به سبب شرکت یا همکاری در عملیات نظامی جهت دفاع از تمامیت و استقلال کشور جمهوری اسلامی ایران معلول و یا از کار افتاده شناخته می شوند و یا به درج رفیع شهادت نایل می گردند از لحاظ برقراری مستمری از کار افتادگی یا مستمری بازماندگان مشمول قانون راجع به برقراری مستمری درباره بیمه شدگانی که به علت همکاری با نیروهای مسلح شهید یا معلول شده یا می شوند مصوب 18/11/1360 و اطلاحات بعد آن نخواهند بود.
ج- مستخدم خرید خدمتی
ماده یک( دستور العمل ماهنگی در استفاده از خدمات نیروی انسانی مورد نیاز دستگاه دولتی به صورت خرید خدمت) تعریف زیر را از مستخدم خرید خدمتی ارائه می دهد و خرید خدمت عبارتست از استفاده از خدمت افراد در دستگاه دولتی برای انجام وظایف و مسئولیت های مشخص و مدت معین و در مواردی که امکان جذب افراد از طریق قوانین و ضوابط استخدام رسمی یا پیمانی یا ثابت یا مشابه آن وجود نداشته باشد.
د- مستخدم روزمزد:
مستخدم روزمزد به فردی گفته می شود که برای یک یا چند روز استخدام و مزد خود را روزانه دریافت می کند. ولی در عمل استخدام روز مزدان همواره برای یک یا چند روز نیست و گاهی اوقات این افراد برای مدت طولانی تری به استخدام دستگاه دولتی در می آیند. به همین جهت مستخدمین روز مزد می توان به دو گروه تقسیم کرد: روزمزدان موقت و روزمزدان ثابت.
دسته اول برای کارهای موقت و استثنایی( مانند کارگران ساختمانی) و دسته دوم برای مدت نامعین و کارهای فنی و اداری( مانند منشی، حسابدار و …) استخدام می شوند.
هـ. مستخدم حکمی:
این دسته از مستخدمین به موجب قرارداد به عنوان روزمزد استخدام نشده اند. بلکه بر طبق اختیاراتی که به موجب قوانین خاص به وزیران یا سرپرستان سازمان های دولتی داده شده است به استخدام دولت در آمده اند.
وضع مستخدمین حکمی از لحاظ آن که آنان برای مدت نامعیت استخدام شده اند و مشاغل آنها کم و پیش حساس و ثابت است و وضع مستخدمین رسمی بدون آن که از مزایای استخدام رسمی یا پیمانی برخوردار باشند. در گذشته شما زیادی از مستخدمین حکمی، مانند مهندسین و کارمندان فنی و اداری به این سبب وارد خدمت دولت شده بودند که بعدها که براساس ضوابط قانون استخدام کشوری تبدیل وضع داده و رسمی شوند.
مفهوم طبقه بندی مشاغل:
استخدام کشوری در صورتی مطلوب و عادلانه خواهد بود که هر یک از مستخدمین دولت جایگاه مناسب خود را در سازمان اداری یافته باشد و مستخدم دولت متناسب با وظایف محوله از حقوق و مزایای عادلانه ای بهره مند شود. طبقه بندی مشاغل نیز به همین منظور صورت گرفته است.
حقوق و مزایای مستخدمین رسمی دولت
مستخدمین دولت در قبال کار و وظایف محوله از حقوق و مزایای قانونی معینی بهره مند می گردند که عمده ترین آنها عبارتند از:
حقوق ماهانه
فوق العاده ها و مزایای مختلف
حقوق بازنشستگی
حقوق وظیفه وارث
حقوق ماهانه
تنظیم حقوق ماهانه براساس جدول و ضریب حقوق
براساس ماده 32 قانون استخدام کشوری، حقوق ثابت ماهانه مستخدمین رسمی مطابق جدولی به نام جدول حقوق صرت می گرفت. این جدول دارای 12 گروه و هر گروه دارای 15 پایه بود. به تناسب هر گروه و پایه یک عدد فرضی به نام عدد مبنا قرار گرفته بود. این عدد میزان حقوق پایه مستخدم را مشخص میکرد. در جدول حقوقی عدد مبنای عدد مبنای عدد پایه ضرب در« ضریب حقوق» است.
(40) ضریب حقوق* عدد مبنای هر پایه= حقوق ثابت ماهانه
به عنوان مثال چنانچه مستخدمی را در پایین ترین سطح جدول یعنی گروه یک و پایه یک تصور کنیم. حقوق ثابت ماهانه او معادل 4000 ریال خواهد بود.
40*100=4000 حقوق ثابت ماهانه
البته حقوق ماهانه مستخدمین دولت همواره ثابت باقی نمی ماند بلکه همان گونه که ماده 33 ق.ا.ک مقرر داشته است. با در نظر گرفتن افزایش هزینه زندگی و عوامل دیگر ضریب حقوق می تواند به پیشنهاد سازمان امور اداری و استخدامی و ارائه این پیشنهاد از سوی دولت به مجلس و نهایتا تصویب آن از سوی مجلس تغییر کند به همین جهت ضریب حقوق در چندمین نوبت تغییر پیدا کرد: در اسفند 1351 از 4 ریال به 50 ریال و در اسفند 1353 از 50 ریال به 60 ریال و در فروردین 1358 از سوی دولت موقت از 50 ریال افزایش یافت. در اردیبهشت همان سال نیز شورای انقلاب حداقل حقوق مستخدمین رسمی را 25000 ریال و حداکثر حقوق را که مربوط به نخست وزیر وزیران می شد 1000 200 ریال تعیین کرد. جدول مقرر در ماده 32 ق.ا.ک تا تصویب قانون تغییر جدول حقوق و ضوابط پرداخت مستخدمین مشمول قانون استخدام کشوری و قضات مصوب 25/1/1370 به اجرا گذشته می شد.
طبق قانون جدید، تعداد گروههای استخدامی به 11 گروه کاهش یافت و عدد مبنا برای گروه یک 370 و برای گروه یازده 880 ریال تعیین گردید. این قانون چندان دوامی داشت زیرا شش ماه بعد( قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت) مصوب 11 مهد 1370 جایگزین این قانون شد.
در قانون نظام هماهنگ پرداخت یازده گروه استخدامی پیش بینی شده است. این مقدار می تواند در صورت لزوم تابعیت گروه افزایش یابد. و برای هر گروه از مستخدمین رسمی یک عدد مبنا در نظر گرفته شده است. جدول زیر، قانون نظام هماهنگ، جایگزین جدول حقوقی پیشین شده است.
در قانون جدید پایه های استخدامی مقرر در قانون استخدام کشوری حذف و به جای آن افزایش سالانه حقوق در نظر گرفته شد.
افزایش سالانه حقوق
در گذشته افزایش سالانه حقوق براساس ماده 35 ق.ا.ک به شرح زیر صورت می گرفت( در صورت رضایت بخش بودن خدمات هر یک از مستخدمین رسمی مشمول این قانون وزارتخانه ها و موسسات دولتی در ازای هر دو سال خدمت یک پایه ترفیع به آنان اعطا می کنند.. به مستخدمی که خدمات برجسته ای انجام داده باشد به جای یک پایه می توان دو پایه اعطا کرد.
قانون نظام هماهنگ پرداخت مصوب 1370 مقررات فوق را ملقی ساخته ترتیب جدیدی را بکری افزایش سالانه حقوق پیش بینی کرده است.
طبق ماده 2 قانون فوق الذکر حقوق مستخدمین در هر سال با در نظر گرفتن خدمت قابل قبول آنان در سال قبل به شرح زیر تعیین می شود
( ضریب افزایش سنواتی+1) حقوق سال قبل= حقوق هر سال
ضریب افزایش سنواتی سالانه براساس ارزشیابی شاغلین به میزان 3و4و5 درصد خواهد بود.
ارزشیابی کارکنان دولت از طریق عوامل مختلف از جمله عوامل عملکردی، عوامل فرایندی و مصاحبه صورت می گیرد.
ضریب سنواتی کارکنان دستگاههای مشمول قانون نظام هماهنگ پرداخت در هر واحد سازمانی در صورت قابل قبول بدون خدمت آنان براساس نتایج ارزشیابی سالانه به ترتیب زیر تعیین خواهد شد.
الف- ضریب 5 درصد برای 20 درصد کارکنان که بالاترین امتیازات ارزشیابی را کسب کرده اند همچنین مقامات موضوع تبصره 11) ماده یک قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت و مقامات کمتر از آنان در قوه جدید
ب- ضریب 5 درصد برای 60 درصدی کارکنانی که بالاترین امتیازات بعدی را کسب کرده اند.
ج- ضریب 3 درصد برای بقیه کارکنان
فوق العاده ها و مزایای مختلف
مستخدمین رسمی دولت علاوه بر حقوق ثابت ماهانه وجوهی نیز تحت عنوان فوق العاده هزینه و یا پاداشی دریافت می کنند که این مبالغ مکمل حقوق ثابت ماهانه آنها خواهد بود.
انبار و اهمیت انبارداری:
تعریف انبار:امروزه انبار دیگر حالت یک محفظه را ندارد بلکه عملیات آن زمانی کافی و رضایت بخش است که از دو جهت اطلاعاتی و فیزیکی مورد توجه قرار گیرد.به طور کلی انبار ،محل و فضایی است که یک یا چند نوع کالا ی بازرگانی- صنعتی یا مواد اولیه یا فرآورده های مختلف در آن نگهداری می شودیا می توان گفت محل یا فضایی است که در آن مواد اولیه برای ساخت محصولات ،کالای ساخته شده (کالای در جریان ساخت)،محصول ساخته شده ،مواد ولوازم مصرفی،قطعات یدکی ماشین آلات،ابزار آلات و اجناس اسقاط براساس سیستم صحیح طبقه بندی نگهداری می شود.
جایگاه انبار:سازمندهی سازمانهای مختلف بنابر نیاز های آنها متفاوت است.گاه در بعضی ازموسسات انبار مستقیما زیر نظر مدیر عامل قراردارد و تحت نظرمدیر ابتار نیز انبارهای مختلف مواد،قطعات،محصولات ضایعات،و… قرار دارد.در سازمانهای دولتی و غیر انتفاعی معمولا واحد انبار تحت نظر تدارکات یا کارپردازی که خود نیز یکی از واحدهای تابعه امور اداری است انجام وظیفه می نماید
اهداف و وظایف انبارداری :
هدف از ایجاد و تشکیل انبارها چه در سازمانهای دولتی و چه بخش خصوصی تامین ونگهداری کالاهای مورد نیاز سازمان است.انبارداری عبارتست از کلیه فعالیتهای مربوط به تهیه و نگهداری و تحویل مواد واقلام مورد نیاز سازمان در مورد زمان مناسب و مدیریت انبار و نیز برنامه ریزی ،سازماندهی،هماهنگی،هدایت وکنترل انبارداری است.
وظایف انبارها را می توان به شرح زیر بازگو نمود:
1)برنامه ریزی و مراقبت جهت حفظ مقدار موجودی هر یک از اقلام کالاهای مورد نیاز سازمان در حد مطلوب خود.
2)همکاری و مساعدت در خرید، تامین، تهیه کالا و کنترل و دریافت کالاهای خریداری شده
3)نگهداری کالا در انبار به نحو صحیح در امور گویی با رعایت مقرراتو دستو العمل ه ای سازمان اجرای وظایف فوق با اصول و ظوابط صحیح انبارداری،موجبات تسریع در انجام امور سازمان و تولیدی وقفه و مرغوب و صرفه جویی و کاهش هزینه های تولید را موجب شده بنیه های شرکت (سازمان) را تقویت می نماید. اجرای قوانین و دستو العمل های سازمان در کلیه امور خصوصیات انبارداری که جنبه مالی دارد لازم الاجرا است و عدول از آ ن کیفر به همراه دارد.
انواع انبارها در بیمارستان ها:
با توجه به نوع کالا ل.ازم موارد استفاده و نیاز بیمارستانها و واحد های درمانی و بهداشتی انواع انبارهایی که در این موسسات وجود دارد فهرست را عبارتنداز :انبار اسقاط-انبار خوارو بار انبار تاسیسات
انبار البسه و ملحفه:در این انبار که کالاها و اجناس مصرفی نگهداری می گردد نحوه ی عمل مانند سایر انبار کالاست و طبق فرم درخواست کالا از بخش و موافقت مدیر یا رئیس بیمارستان طی حواله انبار صادر و مراتب در کاردکس یا دفتر انبار ثبت می گردد.
انبار اسقاط:وسایل اسقاطی فرستاده فرستاده شده از بخش ها و سایر واحدهای بیمارستانی در انبار اسقاط نگهداری می شود و البسه وملحفه های که قابل مصرف مجدد است و یا برای نظافت می تواند مورد استفاده قرار گیرد از سایر کالاها جدا و بقیه معدوم و یا طی صورت جلسه و مقررات اداری به فروش می رسد.
انبار خواروبار:توزیع خوار بار از انبار به صورت روزانه و به طور ماهانه انجام می گردد.بدین ترتیب که حس مورد مصرف آشپزخانه،بخش تغذیه که توسط قسمت آمار همین بخش تهیه می شود تحویل سر آشپز می گردد و طی فرم در خواست خواربار از انبار به طور روزانه درخواست می شود.بعضی از اجناس مانند مواد پاک کننده و ضدعفونی،قند وشکروچای به طور ماهانه طبق درخواست بخش تحویل می گردد.
انبار تاسیسات:در این انبار وسایل و لوازم تاسیساتی وسایل بیمارستانی نگهداری می گردد.نگهداری آن سری از وسایل و لوازمی که در ارتباط با اموال می باشدبه عهده ی جمعدار بیمارستان است.
مراحل تهیه و تدارک دارو در بیمارستانها:
-داروخانه های هر بیمارستان احتیاجات دارویی هر یک از بخش ها،درمانگاه ها،و واحدهای اورژانس آن بیمارستان را تامین می نماید.
-فرم درخواست دارو توسط بخش با توجه به دفتر ویزیت آن بخش و در دو نسخه تهیه و پس از امضا جهت دریافت دارو به داروخانه ارسال می گردد.
فرم درخواست دارو دارای ستونهای مختلفی است که در آن شماره ی بخش،نام دارو،مقدار،نام بیمار،نوع بیما ری و شماره تخت ثبت می گردد.
و در صورت موجود بودن دارو نسبت به تحویل آن توسط داروخانه اقدام می شود.
-هم زمان با تحویل دارو فرم حواله از طرف داروخانه صادر و مراتب در کارت یا دفتر داروهای تحویلی ثبت می شود.علاوه بر کارت یا دفتر صدور دارو که برای هر نوع دارو یک قسمت و یا کارت خاصی در نظر گرفته شده است برای هر بخش نیز یک کارت یا قسمت جدا گانه ای در نظر گرفته می شودکه مقدار تحویلی دارو به تفکیک نوع دارو برای هر بخش در آن منعکس می گردد.
بخش تحویل گیرنده دارو ،نسخه حواله انبار را در کارت یا دفتر وارده های دریافتی خود ثبت می نماید.در فواصل زمانی مشخص (معمولا هر سه ماه یکبار)این دفتر با کارت یا دفتر داروخانه مقابله و کنترل می شود.
در صورت موجود نبودن دارو در داروخانه ،فرم درخواست دارو از طرف داروخانه و در بعضی از بیمارستانها توسط واحد پخش دارو تامین می گردد.این فرم پس از تایید و امضای رئیس بیمارستان از طریق حسابداری به کارپردازی ارائه می گرددتا نسبت به خرید آن اقدام می گردد.
-پس از انجام یافتن خرید طبق مقررات بیمارستان،داروهای خریداری شده تحویل داروخانه یا واحد پخش دارو می گردد و نسبت به صدور قبض انبار و توزیع آنها بین واحدهای ذیربط اقدام می شود.
یک سری از داروهای اورژانس که ممکن است مورد استفاده شیفت شب قرارگیرد،در بخش و یا داروخانه نگهداری می گرددهر شب تحویل و تحول انجام می پذیرد و در صورت مصرف آنها در دفتر مخصوص بخش ثبت و سپس به کارت یا دفتر کل منتقل می گردد.
داروهائی که در داروخانه بیمارستان یا بخش دارویی وجود نداشته باشد پس از اخذ موافقت ریاست بیمارستان از طریق حسابداری اقدام به خرید آن می شود.معمولا مبلغی به عنوان گردان در اختیارریاست بیمارستان قرار دادکه از محل مذبور اقدام به تهیه مایحتاج ضروری و فوری می شود.
تهیه و تدارک کالا ووسائل بیمارستانی:علاوه بر تهیه و خریددارو واحدکارپردازی موظف به تهیه و تدارک کالا و لوازم مورد نیاز بیمارستان نیز می باشد این دسته از کالاها را می توان به قسمت زیر تقسیم نمود:
کالا و لوازم مصرفی :
این نوع کالاها مانند سایر وسایل انبار پس از صدور قبض انبار و ثبت در کارتها و دفاتر انبار و در صورت ارائه ی آن به مصرف کننده حواله ی انبار صادر می شود.مانند خواربارو…
وسایل و لوازم غیر مصرفی:
این نوع وسایل جز اموال شمرده می شود و باید به آنها شماره ای اختصاص یابد و در دفتر اموال ثبت و بعد از الصاق برچسب شماره دار به آنها به متقاضی تحویل گردد.مسئولیت نگهداری و ثبت این نوع کالا در دفاتر به عهده ی جمعدار اموال بیمارستان می باشد.در صورت دولتی بودن بیمارستان یک نسخه از صورت اموال خریداری شده پس از ثبت مشخصات آنها در فرمهای خاص به اداره کل اموال دولتی وزارت امور اقتصادی و دارایی ارسال می شود.
وظایف انبار:
1)تحویل اجناس خریداری شده و مورد نیاز سازمان،رسیدگی و بررسی طبق اسناد و مدارک اولیه.
2)صدور برگ درخواست خرید کالا به واحد تدارکات داخلی یا سفارشات خارجی در صورت عدم موجودی
3)مراقبت و نگهداری کالا ها از سرقت ،صدمه،ضایعه،حادثه ناشی از طبقه بندی یا قفسه بندی یا چیدن اقلام در انبار.
4)پیش بینی،برنامه ریزی و کنترل مواد انبار و انجام انبارگردانی متناسب با نوع شرکت و کالاهای آن و سیاست موسسه.
5)صدور قبض انبار (برگ رسید جنس به انبار)پس از دریافت کالا و حواله انبار هنگام تحویل دادن کالا به متقاضی و فرم های مرجوعی در صورت برگشت کالا و سایر فرمهای مربوط به انبار و ثبت صادره در دفاتر و کارتهای مربوطه
6)بایگانی اسناد مربوط به انبار و تعبیه یک کارت برای هدایت از اقلام انبار.
وظایف مدیر انبارها :
1)توصیه و پیشنهاد روشهای انبارداری و اصلاحی دیگر.
2)اجرای سیستم و روش انبارداری مصوب توسط مقامات مجاز سازمان
3)نظرات کمی نسبت به تمام انبارهای سازمان از طریق روسای واحدهای تابعه.
4)تعیین انواع مختلف کالاهایی که باید در انبار نگهداری شود.
5)نگهداری مدارک مربوط به موجودیهای واقعی کالاها.
6)مراقبت و صدور دستور العمل جهت محافظت از موجودیهای انبار،فساد و نابودی و سایر مخاطرات احتمالی .
7)اجرای بودجه مصوب انبارها.
8)مراقبت در رفع نواقض پرسنلی و تکمیلی کادر انبارداران و انتخاب انبارداران با معلومات و تنظیم برنامه های آموزشی آنان.
9)مراقبت در ارسال گزارشهای ماهیانه انبارها و سایر مکاتبات و انجام امور اداری.
وظایف رئیس یا مقداری انبار:
1)حفظ و حراست کلیه اجناس که در تحویل انبار می باشد و مراقبت آنها از فساد و مخاطرات احتمالی
2)اطلاع از انواع موجودی انواع اجناس موجود در انبارها در هر موقع از زمان
3)تشخیص و تعیین اشیاء اضافی و بدون استفاده و گزارش نمودن آن.
4)مراقبت در اینکه موجودیهای انبار از حداقل و حداکثر مندرج در کارتهای انبار کمتر نشده یا تجاوز نکند.
5)نظارت در دریافت و تحویل کالا طبق دستورات صادره و تهیه اسناد مربوط به آن.
6)مراقبت در ثبت مدارک و اسناد و دفاتر و کارتهای انبار.
7)داشتن مهارت کافی در طبقه بندی،نگهداری،جاگذاری اجناس و ترتیب محل انبارها و کدآنها.
8)خود راموظف به رعایت اصول امانت داری و حفظ منافع موثر مربوطه بداند.
9)ارزشهای فنون انبارداری اطلاع کافی داشته دارای ابتکار شخصی در تسهیل امور انبار ها باشد.
10)گزارشات هر دو عملکرد(هفتگی-پانزده روز-ماهیانه)را به نحوی صحیح و به موقع جهت ارائه به مدیریتها تهیه نماید.
انتظارات مدیریت از سیستم کنترل انبارها:
وجود همکاری واحدهای مربوطه به خرید،دریافت،آزمایش انبار وحسابداری.تمرکز یافتن کلیه خریدها در قسمت خرید.
به صورت رساندن مقدمات به صرف موادوملزومات.
انبار تمام مواد و ملزومات به طرز خاصی که به نحوه یا سرپرستی کامل محافظت گردند.
تعیین میزان حداقل و حداکثر موجودی هر جنس که از آن حدود تجاوز ننماید.
انجام عملیات صحیح در مورد صدور اجناس.به طوری که تحویل آن طبق درخواست های مصوب در موقع لزوم انجام شود.
رسید و صدور مواد انبار :
1-رسید مواد انبار:مواد خریداری شده از بررسی و تایید صحت مشخصات آنها تحویل انبار می شود.بعضی از مواد و قطعات مورد احتیاج کارخانه ساخته به انبار فرستاده می شود.به منظور یکنواخت کردن روش های انبار داری و حسابداری انبار مواد از قبیل مواد مانند مواد خریداری شده از خارج مورد بازرسی قرار گرفته اند تحویل انبار می شودو انبار دار آنها را عینا مانند مواد اسیدی از خارج روی قبض های انبار ثبت می کنند و این سند را می توان در حسابداری صنعتی برای بدهکار نمودن حساب مواد ساخت شرکت و بستانکار نمودن حساب در حساب دوایر سازنده آن به کاربرد.انباردار مشخصات مواد وارده را در کارهای انبار وارد کرده چنانچه قسمتی از مواد رسیده به عللی برگشت شود،مشخصات آن در یک برگ برگشت ثبت شده،بر اساس آن یک اعلامیه بدهکار به فروشنده ارسال می شود که می توان رونوشتهای آن را به ادارات خرید و حسابداری برای یادداشت در پرونده سفارش و ثبت در حساب فروشنده فرستاد
2-صدور مواد از انبار:
به طوریکه گفته شد قیمت مواد خام قالبا بزرگترین عامل قیمت تمام شده را تشکیل می دهند و به این جهت حتما لازم است که مواد صادره هر چند زودتر و به قیمت و به دقت ثبت شود.در بیشتر موسسات انبار مجاز است مواد را فقط در مقابل دریافت حواله های انبار که به امضاهای مجاز رسیده باشد از انبار صادر کند.
3-حواله انبار:
این حواله که یک نمونه آن نشان داده شده است مجوز انبار دار برای صدور مواد خام یا قطعات ساخته شده یا سایر کالا از انبار می باشدو معمولا به امضای رئیس یا سرپرست دایره تقاضا کننده مواد میرسد ولی در مواد خاص که مواد به مقادیرزیاد یا موادگران قیمت برای مصرف در تولید از انبار تقاضا می شود ممکن است طبق مقررات موثر لازم باشدکه تقاضای انبار به امضای رئیس کارخانه برسد.قالبا دایره نظارت و کنترل تولید این تقاضاها را برای سرپرست کارگاه می فرستد که در مواقع لزوم ارائه می دهد.انبار دار جزئیات حواله انبار را در کارتهی مربوطه انبار وارد کرده مانده موجودی کارگاه را تعیین کند.سپس حواله ها را به قسمت حسابداری صنعتی فرستاده می شود تا از روی کارهای حساب موادقیمت گذاری شودو قیمت مواد صادره در کارت مربوطه بستانکار شده در یک برگ خلاصه مواد صادره جهت منظور کردن به حساب قیمت تمام شده ثبت می شود.برای ثبت اقلام وارده و صادره و انتقالی انبار دو دسته مدارک نگهداری می شود که عبارت است ا ز:
الف)کارتهای انبار که فقط مقادیر انبار در آن درج شده توسط انبار دار ثبت ونگهداری می شوند.
ب)دفاتر حسابداری یا کارتهای حسابداری انبار که هم مقادیر وهم قیمت ها در آن درج گردیده توسط حسابداری انبار یا حسابداری صنعتی ثبت شده نگهداری می شود.
4-کارتهای انبار:
5-موار انبار:در جعبه ها ،کشوها،قفسه ها یا سایر محفظه های مناسب نگهداری شده ممکن است بعد از مواد سنگین وزن در کف انبار چیده شده ویا روی هم چیده باشند.کارت انبارجداگانه ای برای ثبت هر یک از اقلام کالا نگهداری می شود که دارای ستونهایی برای درج مقادیر کالا وارده و صادره و مانده یا موجودی آن می باشد.معمولا از این کارتها بر هر قفسه یا محفظه محتوی مواد و مصالح انبار آویخته یا الصاق می شود تا انبار دار بتواند به محض دریافت یا صدور اجناس مقادیر آن را از روی مدارک اولیه در کارت مربوطه ثبت کرده موجودی جدید را یادداشت نماید.به طوریکه کارت هر یک از اقلام پیوست موجودی آن را عندالمراجعه نشان دهد.در بعضی از موسسات به جای آویختن یا ارسال کارتهای انبار به محفظه ها و قفسه های مربوطه آن را به ترتیب طبقه بندی و شماره رمز کالا در جعبه ها یا کشوهای مخصوص منظم کرده و در محل انبار نگهداری می کنند.
6-دفتر انبار:دفتر انبار یا دفتر حساب کالا معمولا دارای برگهای آزاد یا به شکل کارتهای مجزا است که هر یک مخصوص یک حساب برای هر اقلام کالا می باشدو به موازات کارتهای انبار ثبت می شود با این تفاوت که در دفتر انبار هم مقادیر کالا ثبت می شود و هم قیمت های آنها و هم نگهداری حساب صحیح کالا کمتر از نگهداری حساب وجوه نقد شده نیست وبه همین جهت بهتر است عمل نگهداری حساب اجناس انبار را از عمل انبار داری جدا کرده آن را در اختیار دستگاه حسابداری قرار داد.طرز خط کشی کارتهای دفتر انبار عینا همان است که در کارتهای انبار به کار گرفته است با آن تفاوت که ستون های نقدی برای ثبت قیمت ها به آن اضافه می شود.در بعضی از موسسات ممکن است در کارتهای حسابداری ثبت شود در این صورت باید آن را در یک حساب کنترل جدا گانه ثبت نمود .ولی این مورد به ندرت اتفاق می افتدو معمولا برای هر یک از اقلام یک کارت جداگانه نگهداری و مقادیر قیمت ها در آن ثبت می شود.
7-انتقال مواد :بعضی اوقات مواداز انباری به انبار دیگر یا برای کاری غیر از آنچه که در تقاضای انبار ذکر شده است ضرورت پیدا می کند.در این قبیل موارد برای اطمینان از اینکه در حسابداری صنعتی مواد به حساب شماره کارت صحیح منظور می شود لازم است این نقل و انتقالات را روی یک برگ انتقال مواد که مخصوص این کار تهیه شده است ثبت کار یا انبار بدهکار شونده و بستانکارشونده را در آن درج نماید.برای جلوگیری از هر گونه اختلاف بهتر است برگهای انتقالبه امضای دایره تحویل گیرنده رسیده باشد.در موسساتی که انتقال مواد نسبتا زیاد است می توان ستونهای مخصوص در کارتهای انبار برای ثبت این انتقالات منظور نمود.
کنترل عملیات مالی و انبارداری باموجودی واقعی:
باید در نظر داشت اهداف استفاده از عملیات انجام یافته در دو واحد انبار و حسابداری همانا ایجاد ضوابط اقتصادی از لحاظ کنترل داخلی و تامین نقش وظایف و مسئولیت های ایجاد شده در واحدها برای کنترل فیزیکی کالا و مواد در انبارهاست.حفظ و حراست کالا و مواد در انبارها به عهده انبار دار است،ارزشیابی و تعیین آن توسط حسابداری انبار ها ،برای حصول و به نتیجه رسیدن به اهداف موسسات می باشد.در اکثر موسسات سیستم اصلی ثبت مقادیر کالا یا مواد در کارت انبار و در حسابداری انبارها،مقدار با ارزش هر واحد وکل آن ثبت و کنترل می شود و به طور کلی ،تطبیق و مقایسه مقادیر در هر زمان با توجه به تقدم و تاخر ثبت اقلام ضروری می باشد نباید اصول کلی دستورالعمل های مالی و اجرایی از لحاظ منترل داخلی در زمان مختلف مقادیر کارت در هر واحد با مقادیر شمارش شده در برنامه انبار گردانی تطبیق می گردد.در هر صورت روش های مختلفی برای کنترل موجودیها اعمال می شود که به شرح زیر است:
1-روش ثبت دائمی موجودی ها :
در این روش بعد از هر عمل دریافت یا صدور کالا از انبار مانده جدید در آن بلافاصله در دفاتر و مدارک مربوطه(کارت انبار و کارت حساب کالا)ثبت می شود تا کنترل موجودیها به کمک این مدارک تسهیل شده و از صرف وقت و هزینه ای که صرف لازمه رسیدگی عمومی به موجودیهای انبارهاست،خودداری گردد.مانده هر یک از کارتهای حساب کالا یا هر حساب دفتر انبار باید با مانده ایی که کارت انبار با کاراکس برای همان کالا نشان می دهد مساوی باشد و مانده های این دو مدرک ثبت عملیات انبار در فرصتهای مناسب با یکدیگر مقابله و با موجودیهای واقعی اقلام مقایسه می گردد.
2-رسیدگی مداوم :
انبارهای بزرگ یک سیستم رسیدگی مداوم برقرار می شود تا روزانه تعدادی از اقلام توسط انبار دار یا توسط کارمندان دستگاه داخلی مامور رسیدگی به انبارها شمارش شده مانده های کارتهای موجودی کالای انبار و کارتهای حساب کالا مقایسه شود و اختلاف موجودی بین آنها مورد بررسی قرار گیرد.
بسیاری از اختلاف ها که صرفا جنبه دفتری داشته دراثر وارد کردن اقلام در کارتهای انبار یا در حسابداری کارتهای ایجاد شده اند فورا اصلاح می شون ولی اختلافاتی که در موجودی های واقعی مشاهده شونده مورد رسیدگی قرار گرفتندبعدا هر نوع کسری یا اضافه موجودی در کارتها مدارک انبار اصلاح می شوند به طوریکه مانده های کارتهای انبار،حسابداری یا موجودی واقعی تطبیق نماید.برای این طرف آن به حساب وجودی کالای مورد اختلاف و طرف دیگر حساب تحویل موجودی انبار منظور می گردد.مانده حساب اخیرالذکر در موقع تنظیم حسابهای نهایی مستقیما به حساب سود و زیان منتقل می گردد.علل وجود اختلاف بین مدارک و موجودیها یا انبار را می توان چنین خلاصه کرد:اشتباه در ثبت اقلام –شکستگی-کسری انبار-تغییر-شکستن قطعات بزرگ به قطعات کوچک-کسری یا اضافی تحویلی انبار جذب رطوبت و بالاخره گذاشتن مواد در محفظه ها و قفسه های عوضی
محاسن عمده روش ثبت دارایی موجودیها بدین قرار است:
1)از صرف وقت وهزینه ای که شامل حسابهای نهایی مانده دفتر انباردار به منزله های موجودی واقعی کالا تلقی کرده در ترازنامه منعکس نموده در نتیجه ترازنامه و حساب سود و زیان را در فواصل کوتاه تری مثلا ماهیانه نهیه کرد.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 65 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله کاراموزی رشته حسابداری