سمینار آنالیز سوخت مصرفی نیروگاه حرارتی کشور

اختصاصی از یاری فایل سمینار آنالیز سوخت مصرفی نیروگاه حرارتی کشور دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

در این فایل سمیناری تهیه شده است که آنالیز سوخت مصرفی نیروگاه حرارتی کشور را بررسی می کند.
مباحث این ارائه به شرح ذیل می باشد که به صورت مفصل توضیحات را ارائه داده است.
• جمع آوری اطلاعات جامع از سوخت مصرفی نیروگاه های کل کشور
• بررسی تغییرات کیفیت سوخت در فصول مختلف سال
• بررسی مناطق مختلف کشور از نظر کیفیت سوخت
• تاثیر کیفیت سوخت بر راندمان و عملکرد نیروگاه
• مقایسه نیروگاه های مختلف در مراحل 5گانه
• پیشنهاد سیستم نمونه برداری و آنالیز آنلاین
• سایر نتایج و پیشنهادات

دانلود مقاله صلاحیت دیوانعالی کشور امریکا و مسئله تراکم

اختصاصی از یاری فایل دانلود مقاله صلاحیت دیوانعالی کشور امریکا و مسئله تراکم دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

 کثرت امور وسنگینی بارموضوعات مطروحه در مراجع قضائی از جمله مسائلی است که اغلب ممالک مخصوصا کشور ماباآن مواجه است.باوجود اتخاذ تدابیر ووضع واصلاح قوانینی که غالب ممالک بآن توسل جسته اند این مشکل حل نشده وسیل مرافات ومراجعات مردم بجانب دادگستریها روان است.گرچه همانطور که اشاره شد این امر مبتلا به کلیه کشور هاست ولی بعضی ممالک بعلل پیشرفتهای اجتماعی واقتصادی وبکاربردن تدابیر مبتکرانه معقول تاحدودی از این تراکم در حل وفصل خصومات جلوگیری کرده وبرای تسریع در دادرسی واجتناب از رکود اقداماتی بعمل آورده اند.برای توفیق دراین مشکل درایران امکان اقتباس وتقلید آنچه در کشورهای راقی برای جلوگیری ازاین امر در نظر گرفته شده بدون در نظر گرفتن شرائط سنتی،اجتماعی،اقتصادی وحتی اقلیمی فراهم نیست ولی چون ممکن است مطالعه دراین گونه نظامات ومقررات لااقل راهنمائی برای اتخاذ روش ووضع قوانین مناسب برای مبارزه بامسئله تراکم دردادگستری باشد واز طرف دیگر چون بررسی موضوع تراکم در کلیه مراحل دادرسی بحثی طولانیست که دراین مختصر نخواهد گنجید لذا فعلا بشرح حدود صلاحیت دیوان عالی کشور امریکا که یکی از مهمترین مراجع قضائی عالم بوده ودرعین حال خود نیز دچار این مشکل است می پردازیم تاشاید با مطالعه رویه ستخذه از طرف دیوان مزبور که فقط متشکل از نه نفر قاضی برای رسیدگی بمسائل قضائی قاره ای عظیم نظیر امریکاست راهی برای اصلاح قوانین مربوط بصلاحیت دیوان عالی کشور ایران بمنظور جلوگیری از مسئله تراکم بیابیم زیرا بطوری که متذکر گردید بحث کلی برای رفع مشکل تراکم در کلیه مراحل دستگاه قضائی ممکن است فعلا خارج از حوصله این مقال بوده واز طرف دیگر بابررسی حدود صلاحیت دیوان عالی کشور امریکا ونحوه رسیدگیهای این مرجع عالی قضائی بعلت گرفتاری وابتلا بیشتر دیوانعالی کشور ایران با موضوع تراکم طبعا آغاز مطلب دراین باب را بیشتر از سایر مراجع ایجاب وضمنا شاید با امکان امعان نظر وتطبیق وانطباق برای اولیا امور بمنظور یافتن طریق مناسب ومنطقی بتوان برای حل مسئله کثرت کارها ودر نتیجه جلوگیری از اطاله دادرسی مخصوصا دردیوان عالی کشور راهی صحیح جستجوکرد.
چون اشاره بمسئله تراکم دردیوان عالی کشور امریکا کرده ایم بدنیست که وضع این محکمه عالی را ازنظر میزان کار وآمار آن ابتدا مورد برسی قرار داده وسپس بحدود صلاحیت قانونی آن بپردازیم:
از نظر رئیس دیوان عالی کشور امریکا،دادگاه مزبور سالهاست دربررسی پرونده ها واوراق قضائی غوطه وربوده واعضا آن از کثرت مشغله وتراکم امور دروضعی بسیار ناراحت کننده قراردارند.درسخنرانی که وارن برگر(1) رئیس دیوان کشور امریکا اخیرا دردانشگاه کلمبیا بافتخار فیسک استون(2) که در سالهای 1941تا1946رئیس دیوان کشور امریکا بوده است،ایراد کرده است چنین بیان داشته که آمار پرونده های مطروحه دراین دادگاه از 1448پرونده در سال 1945به 4202پرونده درسال 1969 افزایش یافته ودرسال اول خدمت او که سال قبل باشد این رقم به 4533 پرونده بالغ شده است.واخیرا بحث دراین امر پیدا شده است که آیا قضات این دادگاه چه تدابیری باید برای حل این مشکل بیندیشند چندی قبل کمیته ای از هفت نفر از کارشناسان حقوقی بوسیله برگر تعیین شده بود که این کمیته بریاست استاد دانشکده حقوق دانشگاه هاروارد بنام پل فراند(3) تشکیل گردید کمیته مزبور پیشنهاد کرد که باتصویب کنگره دادگاه نه نفری دیگری متشکل از قضات استیناف ممالک متحده برمبنای ادواری بودن دوره آن تشکیل گردد که دادگاه مزبور بکلیه تقاضاهای فرجامی رسیدگی ودرخواستهائی را که قابلیت طرح دردیوان عالی کشور را دارد رسیدگی وبقیه را که قابل طرح نیستند مردود اعلام بدارد دراین پیشنهاد اضافه شده است باوجود چنین دادگاهی معذلک حق رد وقبول تقاضاهای فرجام برای خود دیوان عالی کشور نیز کماکان باقی بماند.. کمیته فوق اضافه کرده است که گرچه درحال حاضر دیوان کشور امریکا از حق خود درقبول یا عدم قبول درخواستهای فرجامی استفاده میکند ولی این پیشنهاد میتواند درتصفیه اینگونه درخواستها وجلوگیری ازموضوع تراکم نقش مهمی را ایفا کند. ازقرن نوزدهم تصمیمات ومشاورات دیوان عالی کشور امریکا درروزهای معین هفته درجلساتی که بطورسری منعقد میشد اتخاذ میگردد ولی اخیرا مخبر مجله تایم امریکا بنام دیوید بکویت (4) باکسب اجازه از مقامات مربوط موفق شده است که بنحوه مشاورات درجلسات مزبور د? البته تاخیر درورود عملی خلاف ادب تلقی میشود ، درهای سالن کنفرانس بسته میشود وبعد از حضور کلیه قضات برطبق سنتی که وجود دارد نامبردگان برای ابراز صمیمیت وهمکاری دست یکدیگر را بگرمی میفشارندودرخارج ازاین سالن دونفر گارد مخصوص محافظ نیز مستقر است تااطمینان حاصل شود کسی مخل کارآنها نخواهد شد وهرآینه ارتباط با خارج ضروری باشد رسم براینست که جوانترین قضات این دادگاه درراآهسته باز میکند تا چنانچه پیامی یا خبری باشد بدرون سالن ببرد.
بعد از انجام این مقدمات رئیس دیوان کشور کنفرانس را آغاز وقضات نظرات خود را برحسب اقدمیت وارشدیت نسبت به پرونده ها ابراز میدارند. برای مثال روش کاردراین دادگاه چنین است که باطرح اولین پرونده دادگاه توجه مییابد موضوع طرح شده درخواست فرجام از محبوسی است که بعدم آزادی درادای فرایض مذهبی از طرف مقامات زندان اعتراض کرده است بعد از طرح این تقاضا با توجه بسوابق وآراء قبل قضات میدانند دراین خصوص قبلا دیوان عالی کشورددرپرونده پلاک (2) علیه بلو نظر خود را اعلام داشته واین نظریه بعنوان رویه لازم الاتباع سالهاست مورد عمل قرارگرفته است که طبیعی است باتوجه بسوابق مذکور این درخواست فرجام رد میشود سپس پرونده دیگری مطرح میشود که باز قاضی دیگری مخاطب رئیس قرارگرفته ونظریه اواستعلام میگردد تابالاخره درموضوع مطروحه عقیده کلیه قضات پرسیده میشود البته بیش از نیمی ازاینگونه تقاضا ها بعلت اینکه جلب توجه حتی یکی از قضات دیوان کشور را نکرده است قابل تجویز برای دادرسی فرجامی قرارنمی گیردودرسال
جاری هرقاضی دیوان کشور ومنشی او کلیه تقاضاهای فرجامی را بمحض وصول مورد بررسی قرارداده اند وبنا به تضمیمی که اخیرا ازطرف قاضی نوئیز پاول (1) اتخاذ شده است تقاضاهای فرجامی به یکی از تقریر نویسان قضائی ارجاع میشود تا برای هرپرونده گزارشی از یک تا15 صفحه بمنظور مطالعه جداگانه قاضی برگر(2) وایت (3) ، بلاک من (4) ورین کوئیست (5) تهیه نماید ، قضات دیگر بوسیله منشی خود منفردا اقدام باین امر میکنند .
اخذ تصمیم درتجویز دادرسی فرجامی از نظر هرقاضی دیوان کشور امریکا امری شخصی تلقی میشود. البته همه قضات برحسب تجربه معتقدند که اخذ تصمیم برای رد درخواستهائی که فاقد ارزش برای تجویز دادرسی فرجامیست آسانتر از اخذ تصمیم برای رددرخواستهائی که فاقد ارزش برای تجویز دادرسی فرجامیست آسانتر از اخذ تصمیم برای اعطاء این حق است وبقول یکی از قضات جوان دیوان کشور (( تعداد زیادی ازاینگونه درخواستها قابلیت تجویز دادرسی فرجامی نداشته که بعد از مدتی تجربه اکنون اینگونه تقاضاها را با سرعت بیشتر مطالعه وغیر قابل طرح اعلام میداریم.))
موضوعاتی که برحسب طبیعت، محلی بوده وموثر دروضع فقط چند نفر معدود میباشند وفاقد مسئله خاص مربوط بفدرال وقانون اساسی است بصورت عادی از شمار پرونده های مزبور خارج میشود زیرا بقول یکی دیگر از قضات دیوان کشور امریکا (( ما عهده داراین وضع هستیم که برای تامین عدالت باید مسائلی را بررسی کنیم که متضمن نکته مهم حقوقی باشند بنابراین اگر مسئله ای بررسی شود که تاچند سال دیگر احتمال طرح آن نرود چنین امری مورد نظر ما قرارنخواهد گرفت))
ازنظر دیوان کشور امریکا تقاضاهای هیباس کورباس(6) بهیچوجه قابلیت طرح دردیوان عالی کشور را ندارند اینگونه درخواستها از نظر بررسیهای فرجامی نوعا رد میشود قاضی دوگلاس تعداد بیشماری از تقاضاهای فرجامی را که دست نوشته است خود قرائت میکند وازاین بابت از همکاران خود تقاضای همکاری نمیکند زیرا علاقه وی بقرائت اینگونه دادخواستها از نظر وی امری شخصی است .
باید دانست پرونده هائی که بطور اتوماتیک قابل طرح دردیوان عالی کشور باشد نسبت به پرونده هائی که بآن نحو قابل رد باشد بسیار کم ونادر است وضمنا باید توجه داشت که رسیدگی فرجامی به پرونده هائی که درمراحل مختلف مورد رسیدگی قرارگرفته است برای دیوان عالی کشور آسانتر است تا پرونده هائی که راسا مورد رسیدگی قرارمیگیرد البته اگر تعارضاتی بین نظرات مختلفی که دادگاههای عالی ایالات ابراز داشته اند وجود داشته باشد دراین گونه موارد دیوان کشور به سیاست تانی ومطالعه بیشتر پرداخته ومسئله مورد نظر را دقیقا رسیدگی خواهد کرد.
دیوان کشور امریکا روش وسیاستهای اجتماعی کشور را نیز درزمینه بررسی هنای قضائی مورد نظر قرارمیدهد زیرا عملا دیده شده است که بعد از اظهار نظری که دیوان مزبور درپرونده بران(1) علیه آموزش وپرورش راجع به عدم تبعیضات نژادی کرده است دیگر مسئله مشابه آنرا طرح نکرده ومورد بحث قرارنداده است . زیرا دیوان کشور بعد از سالهای متمادی مجموعا چنین استنباط میکند که این نحوه رسیدگی برای کشور مفید تراست . بهرتقدیر قبول تقاضای فرجام از نظر یک قاضی دیوان کشور امریکا تا آن حدود مورد توجه است که چه احساسی بقاضی از جهت نظراتی که سایر همکارانش خواهند داشت دست دهد وآراء وتصمیمات هیئت قضات برچه پایه خواهد بود.
هرگاه قضات دیوان کشور بیکی از آراء قضات محاکم تالی برخورد کنند که قابلیت طرح وابرام را داشته وانتشار آن برای کشور مفید باشد بلا تردید تقاضای رسیدگی فرجامی درچنین پرونده ای پذیرفته خواهد شد. وبنا بقول یکی از دیگر قضات دیوان کشور که چنین اظهار داشته(( اگر درزمینه بررسی تقاضاهای فرجام به رای ناصوابی ویا به اشتباهی برخورد کنم ولی برایم تصور حاصل شود که ممکن است زیر نظر اکثریت قضات این رای مبرم شناخته شود طبیعی است رای به رد تقاضای فرجام خواهم داد وبعبارت دیگر چنین معتقدم که تصمیم غلط دادگاه ایالت اگر فقط برای آن ایالت لازم الاتباع باشد بهتراست که بعد از تایید دیوان کشور بصورت قانون برای تمام کشور درآید.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   12 صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید

بانک شماره موبایل کل کشور | ایرانسل و همراه اول

اختصاصی از یاری فایل بانک شماره موبایل کل کشور | ایرانسل و همراه اول دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

 بانک شماره موبایل کل کشور

همراه اول و ایرانسل

( دائمی و اعتباری )

به تفکیک استان ها و شهرستان ها

قیمت استسنایی :

۴۵هزار تومان

کامل ترین و بروزترین بانک شماره موبایل کشور

شامل بیش از ۳۵ میلیون شماره موبایل فعال

شامل تمامی استان های کشور شامل :

بانک شماره موبایل استان آذربایجان شرقی

بانک شماره موبایل استان آذربایجان غربی

بانک شماره موبایل استان اردبیل

بانک شماره موبایل استان اصفهان

بانک شماره موبایل استان البرز

بانک شماره موبایل استان ایلام

بانک شماره موبایل استان بوشهر

بانک شماره موبایل استان تهران

بانک شماره موبایل استان خراسان جنوبی

بانک شماره موبایل استان خراسان رضوی

بانک شماره موبایل استان خراسان شمالی

بانک شماره موبایل استان خوزستان

بانک شماره موبایل استان زنجان

بانک شماره موبایل استان سمنان

بانک شماره موبایل استان سیستان و بلوچستان

بانک شماره موبایل استان فارس

بانک شماره موبایل استان قزوین

بانک شماره موبایل استان قم

بانک شماره موبایل استان کردستان

بانک شماره موبایل استان کرمان

بانک شماره موبایل استان کرمانشاه

بانک شماره موبایل استان کهکیلویه و بویر احمد

بانک شماره موبایل استان گلستان

بانک شماره موبایل استان گیلان

بانک شماره موبایل استان لرستان

بانک شماره موبایل استان مازندران

بانک شماره موبایل استان مرکزی

بانک شماره موبایل استان هرمزگان

بانک شماره موبایل استان همدان

بانک شماره موبایل استان یزد

بانک شماره ی تمامی استان ها

قابل استفاده در تبلیغات انبوه ، بازاریابی تلفنی ، تبلیغات وایبری ، تلگرام و غیره

این بانک در سایت های دیگر  با مبالغ کلان بفروش میرسد

شامل بانک همراه اول کل کشور ( دائمی و اعتباری )

شامل بانک ایرانسل کل کشور ( دائمی و اعتباری )

تصاویر پوشه های موجود در فایل :

( شهرستان های تفکیک شده داخل پوشه هر استان موجود است )

فرمت فایل ها بصورت TXT یا تکست میباشد

 ****

ایمیل برای پشتیبانی ۲۴ ساعته :

[e-mail]

 

نحوه ی خرید

پس از خرید از قسمت پایین دانلود بصورت اتوماتیک آغاز میگردد

اگر با موبایل هستید نگران نباشید یک نسخه از لینک به ایمیل شما ارسال میشود

میتوانید هر وقت که مایلید از ایمیل خود دانلود کنید

دانلود مقاله صفات ذاتی و ویژگی‌های نژادی اهالی یک کشور

اختصاصی از یاری فایل دانلود مقاله صفات ذاتی و ویژگی‌های نژادی اهالی یک کشور دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

صفات ذاتی و ویژگی‌های نژادی اهالی یک کشور ـ صفات ذاتی و ویژگی‌ةای نژادی اهالی یک کشور چون قدرت کار، از خوگذشتگی‏، شهامت،‏ هوش،‏ استعداد و همچنین صفات اخلاقی مانند وظیفه‌شناسی و درستکاری در دستاورد کار یک ملت تاثیر شایسته دارد وبه این جهت دولت و زمامداران ملت وظیفه دارندکه در پاکیزگی اخلاق وتشویق افراد فعال و درستکار کوشش های جدی مبذول دارند.
آموزش فنی و تربیت کارگران متخصص ـ دانستگی ها و آگاهی های در کیفیت کار آنان بسیار کارساز است و به این سبب کشورهای بزرگ به مسئله آموزش فنی و تربیت کارشناسان و کارگران آزموده اهمیت زیادی میدهند. در رژیم اصناف تربیت کارگران و آموزش فنی آنان برعهده روسای اصناف و کارفرمایان بود ولی امروز در صنایع بزرگ غالباً توده کارگران نیاز زیادی به آموزش‌های قبلی و کارشناسی در شغل خود ندارند و در صنایع کوچک هم کارفرما اهمیی بتربیت و آموزش کارگران نمی‌دهد وکارگران غالباً در نتیجه سختی معیشت و هزینه زیاد آموزش و پرورش بدون اینکه قبلا اطلاعات لازم را بدست آورده باشند‏ بعنوان کارگر ساده برای دریافت فوری مزد وارد کار می‌شوند، باشند باین جهت است که در بیشتر کشورهای صنعتی نوعی بحران ویژه در بخش آموزش فنی دیده می‌شود.
پیرازیست طبیعی و چشمه‌های زیرزمینی :بودن زمینهای بارور و‏ آب و هوای معتدل و سرچشمه‌های زیرزمینی در ارزش کار و فعالیت اقتصادی یک ملت کارآترین عامل ها بشمار می‌آیند. کشورهای بزرگ اقتصادی آنهائی هستند که دارای سرچشمه‌ها و منابع طبیعی سرشاری هستند و از این روی قادر به رقابت با کشورهای دیگرند.
میزان سرمایه و سازمان صنعتی و کشاورزی: ماشین‌ها و اسباب و افزار کار یک ملت‏ از دید کیفیت کار در درجه یکم اهمیت است. کشوری که با ماشین‌های کهنه و افزار صنعتی فرسوده و قدیمی کار میکند‏ نمیتواند با کشورهای دیگر که دارای کارخانه‌ها و وسائل نوین تولید هستند رقابت نمایند.
روش کار ـ تقسیم کار و سیستم‌های علمی چون سیستم تیلور که بعداً خواهیم دید و فرآوری و محصول کار را زیاد می‌کند و در مقابل از هزینه تولید می‌کاهد. باینجهت کشورهای بزرگ صنعتی به روش کار در کارخانه ها و بنگاههای اقتصادی اهمیت زیادی میدهند.
کارنسلهای گذشته ـ افزار و وسائل کاری را که امروز افراد یک کشور در راه تولید بکار می‌برند. غالباً دستاورد کار و زحمت نسلهای گذشته است. کارخانه‌های موجود‏، راه‌ها،‏ ساختمان‌هاو سرچشمه‌های زیرزمینی که اکنون مورد استفاده هستند ساخته شده و یا کشف و شروع باستخراج آنها شده است‏ میزان کار و فعالیت اقتصادی نسل حاضر مؤثر در نتیجه کار و خوشبختی نسلهای آینده است همان گونه که عملیات گذشتگان در کیفیت کار امروز ما کارسازند.
کمیت کار و جمعیت
هر جامعه در برگیرنده عده افرادی است که برای رفع نیازهای خود کارهای اقتصادی انجام میدهند و مواد مورد نیاز را تهیه و مصرف مینمایند. این افراد تشکیل گروههایی را میدهند که مهمترین آنها ابتد گروه خانواده و پس از آن ملت و جمعیتها واتحادیه‌ها است.
خانواده
خانواده بطور کلی تشکیل میشود از مجموع اشخاصی که با هم نزدیکی نسبی یا سببی دارند و بمعنی اخص اطلاق میشود به افرادی که در یک طبقه هستند و زیر نظر رئیس خانواده در یک محل زندگی می‌کنند. خانواده جدید اکنون یگانگی گذشته خود را از دست داده و روابط میان افراد آن به استواری گذشته نیست با اینحال خانواده امروزی را هم باید مهمترین واحد اجتماعی بشمار آورد.

ملت
پس از خانواده‏ دسته‌ها و جمعیت‌های بزرگتری هستند که در زمان‌های گذشته به نام قبیله و ایل معروف بودند و امروز ملت نامیده می‌شوند. ملت اجتماع گسترده افرادی است که در سرزمین معین و مشخصی زندگی می‌کنند و دارای عادت‌ها و باورها و اخلاق و سوابق تاریخی و منافع مشترک و غالباً زبان و مذهب واحد میباشند ولی زبان و مذهب ملاک اصلی ملیت نیست و ممکن است اشخاصی که به زبانهای مختلف تکلم می‌کنند و از حیث باورهای مذهبی اختلاف دارند‏ یک ملت واحد را تشکیل دهند چون ملت سویس یا ملت آمریکا.
کشور و تقسیمات جزء آن چون استان و شهرستان و بخش و دهستان و غیره دارای شخصیت حقوقی هستند و می‌توانند چون اشخاص طبیعی از حقوق گوناگون بهره‌مند شوند.
جمعیتها و اتحادیه‌های اختیاری
اتحادیه اجتماع اشخاصی است که بمیل خود دور هم گرد میایند و برای منظور معینی تشریک مساعی می‌کنند. این جمعیتها ممکن است جنبه مذهبی‏ اخلاقی، علمی، ادبی، بهداشتی، نیکوکاری یا تعاونی داشته باشند.

تقسیم سکنه روی زمین
جمعیت روی زمین به بیش از شش و نیم میلیارد نفر رسیده است. که تقریباً نصف آن در آسیا و بیش از یک میلیارد آن در اروپا و 300 میلیون در امریکا و بقیه در سایر قاره‌ها پراکنده اند.
تراکم جمعیت
جمعیت روی زمین بیک نسبت در تمام نواحی بخش نشده است. نسبت جمعیت را بوسعت زمین که غالباً مقیاس اندازه آن یک کیلومتر مربع است درجه تراکم گویند‏ در پاره‌ای از کشوره چون بلژیک تراکم جمعیت در هر کیلومتر مربع تقریباً 272 نفر و در برخی چون ایران در حدود 14 نفر است. تراکم جمعیت ارتباط مستقیم با حاصلخیزی زمین و منابع زیرزمینی و توسعه صنایع و سایر عوامل اقتصادی دارد.
تمرکز جمعیت و پیدایش شهرهای بزرگ
مسئله درجه تراکم را که معدل جمعیت یک کشور به نسبت وسعت آنست نباید با مسئله تمرکز جمعیت در نقاط مختلف کشور اشتباه نمود. در بعضی از کشورها که دارای جمعیت کمی هستند ـ شهرهای بزرگ ایجاد شده است چون بوئنوس آیرس پایتخت آرژانتین که حدود پنج میلیون جمعیت دارد در صورتیکه در سراسر کشور پهناور آرژانتین فقط 31 میلیون تن زندگی میکنند. همچنین تهران که تقریباً 11 میلیون تن و نیم جمعیت دارد در صورتیکه مجموع جمعیت تمام ایران بین 66 تا 69 میلیون نفر میباشند .
تقسیم کار و نظام علمی کار
تقسیم کار یکی از قانون‌های طبیعی است که حتی در زندگانی برخی از حشره‌ها مانند مورچه و زنبور عسل نیز دیده میشود و در زندگی انسانی مفهوم آن همان تخصص است که در همه‌ی شئون علمی و اقتصادی و اجتماعی حکمفرماست. فلسفه تقسیم کار بین افراد جامعه اینست که هر فردی، برای اینکه بتواند از نیروهای مادی و معنوی خود بیشترین استفاده را ببرد، باید همه‌ی کوشش و اندیشه خود را متوجه انجام امور معینی کند.
از زمان‌های گذشته تقسیم کار میان افراد یک جامعه وجود داشته است. اولین شکل تقسیم کار روی اختلاف جنسی یعنی فرق بین زن و مرد دیده میشود باین ترتیب که زنان بامور خانگی و مردان بکارهای دشوار کشاورزی اشتغال داشتند و هنوز هم تقسیم کار باین صورت در اغلب کشورها وجود دارد. پیشه‌های گوناگون بتدریج پیدا شدند وهر کس شغل و کار معینی را اختیار کرد. نکته قابل توجه اینست که تقسیم کار در سده‌های گذشته غالباً فاقد جنبه اقتصادی بود و جهات اجتماعی و مذهبی آن را ایجاب میکرده است مثلاً دررژیم اصناف، افراد یک صنف نمیتوانستند وارد در صنف دیگری شوند، همچنین در نظام طبقاتی هندوستان برای اشتغال به هر پیشه و شغلی، شرایط مذهبی و اجتماعی ویژه‌ای لازم بود.
تقسیم کار به صورتیکه امروز دیده میشود از دونظر قابل رویکرد و دقت است یکی تقسیم کار از جهت پیشه‌ها و رشته‌های گوناگون اقتصادی و از لحاظ سرزمین‌های یک کشور یا میان کشورهای گوناگون و دیگر تقسیم کار در یک بنگاه اقتصادی:
1 ـ نوع اول تقسیم کار ـ گونه‌های مختلف کارهای اقتصادی را بطور کلی میتوان به چند رشته بزرگ بخش کرد: کشاورزی‏ بازرگانی و پیشه های آزاد. اکنون افراد طبقه کوشا و مولد دارایی یک کشور میان رشته‌های مزبور بطور مشخص بخش شده و در هر رشته تقسیم کار بصورت شدیدی حکمفرماست. افزون بر این، پیشه‌های کهن و حرفه‌های سابق هر یک به بخش‌های تازه‌ای تقسیم شده‌اند به طور مثال: کار پزشکی که در گذشته پیشه واحدی تصور میشد اکنون به صورت رشته‌های جداگانه درآمده است که برای هر یک معلومات و اطلاعات ویژه‌ای لازم است.همچنین در نتیجه گسترش نیاز های بشر و ترقی امور اقتصادی، مشاغل جدیدی مانند عکاسی، رانندگی اتومبیل و کامیون و تراکتور و غیره پیدا شده است. از سوی دیگر، بنگاههای اقتصادی هر یک در بخش ویژه‌ای کارشناسی پیدا کرده و بساختن یک گونه کالا یا انجام خدمات معینی اشتغال دارند. این گونه تقسیم کار در دهه ‌های اخیر بسیار پیشرفت کرده، بطوریکه حتی هر کارخانه و واحد فنی در ساختن یک یا چند نمونه از یک نوع کالا کارشناسی پیدا کرده است. به طور مثال: در قسمت کاغذسازی، هر یک از انواع گوناگون کاغذ چون کاغذ لوکس، کاغذ روزنامه یا کاغذ معمولی در کاخانه مخصوصی تهیه می‌شود.
2 ـ رشته‌های گوناگون اقتصادی ـ برای نشان دادن اهمیت نسبی رشته‌های گوناگون اقتصادی، آمارهائی از لحاظ شمار کارگران تنظیم شده است.
این نوع آمارها در اغلب کشورهای مترقی هر چند سال یکمرتبه تهیه میشود به طور مثال طبق آمارهای تنظیمی در ایالات متحده امریکا در سال 1870 کشاورزان 53% و کارگران صنعتی 23% و صاحبان مشاغل آزاد و کارکنان دستگاههای بازرگانی و بنگاههای خصوصی و دولتی 24% جمعیت فعال را تشکیل میدادند و این ارقام در سال 1940 بترتیب به 8/18% و 5/31% و تغییر یافت و در سال 2005 تحول چشمگیری در آمارهای نامبرده دیده شد بنابراین مرتباَ از تعداد کشاورزان کاسته شده و بر تعداد کارگران صنعتی و صاحبان کار و پیشه آزاد و کارمندان بنگاههای دولتی و ملی اضافه گردیده است ـ بعقیده کلین کلارک اقتصاددان آمریکایی در کتاب «شرط پیشرفت اقتصادی» مرحله آخر رشد و توسعه اقتصادی موقعی است که در نتیجه توسعه ماشین در صنعت و کشاورزی بین 85% تا95% جمعیت فعال در امور بازرگانی و پیشه‌های آزاد و بنگاههای ملی و دولتی بکار اشتغال ورزند و ایالات متحده آمریکا از لحاظ تقسیم جمعیت میان رشته‌های گوناگون به این مرحله روز بروز نزدیکتر میشود.
در آمریکا آمارهائی از حیث بهای فرآورده‌های متنوع تنظیم می‌شود که از نظر اقتصادی اهمی بیشتری دارد. در این کشور طبق آمارهای اخیر ارزش کلی میزان تولدی ملی به نسبت‌های زیر بین رشته‌های اقتصادی تقسیم میگردد: صنعت کشورهای صنعتی بزرگ تهیه شده است میتوانچنین استنباط نمود که بطور کلی اهمیت نسبی رشته‌های مختلف اقتصادی ازلحاظ قیمت مواد تولیدی بقرار زیر ات: تولید صنعتی %50 تولید مواد فلاحتی از قبیل خواربار و مواد اولیه %40 و استخراج مواد معدنی %10
3 ـ تقسیم کار بین نواحی مختلف کشور ـ در کشورهای جدید غالباَ بین نواحی مختلف یک نوع تقسیم کار دیده میشود. مثلا در یک منطقه مواد فلاحتی و خواربار و در منطقه دیگر کالاهای صنعتی و مواد معدنی تهیه و استخراج میگردد. در رشته‌های صنعتی این تقسیم کار شدیدتر بوده و معلول علل اقتصادی است.
4 ـ تقسیم جهانی کار ـ امروز هر یک از کشورهای جهان بعلت موقعیت جغرافیایی و منابع اقتصادی خود‏ در تهیه کالاها و مواد معینی تخصص پیدا کرده است. مثلا آلمان در صنایع شیمیایی و رنگ و اتومبیل، فرانسه در ساختن اشیاء لوکس و عطر و اتومبیل و بعضی از مشروبات، انگلستان در صنایع نساجی‏ استرالیا در تهیه پشم، برزیل درقهوه، کانادا در گندم، ایران در قالی و مانند آن.
5 ـ تقسیم فنی کار در کارگاه ـ این نوع تقسیم کار رویکرد ویژه مخصوص اقتصادشناسان است. آدام اسمیت سه فصل از کتاب خود را به این اختصاص داده است. در کارگاههای جدید، ساختن هر کالائی به بخش‌های گوناگون مختلف تقسیم شده و هر قسمت را دسته معینی از کارگران انجام میدهند. به طور مثال: ساختن سنجاق در زمان آدام اسمیت به 18 عمل مختلف بخش میشده، ژان باتیست سی ساختن کارت‌های بازی را مثال میزند که در دوره او شامل 70 نوع عمل مجزی بوده، باباژ ساختن ساعت را بعنوان شاهدتقسیم کار میآورد. که درزمان او به 152 قسمت تقسیم میشده است. ولی در دوره حاضر این مثالها کهنه و قدیمی شده و با پیدایش صنایع بزرگ و کامپیوتر و توسعه ماشینیسم، تقسیم کار بمراتب بیشتر شده است مثلا امروز در کارخانه‌های آمریکا دوختن کفش از 173 قسمت و ساختن ساعت از 1088 قسمت مجزی ترکیب می‌شود.
6 ـ نتایج تقسیم کار ـ تقسیم کار از نظر پیشه‌ها نتایج خوبی دارد زیرا هر کارگری تخصص در پیشه و کار معینی پیدا می‌کند و از این را بیشترین بازده از تلاش کارگر را بدست میآید، این گونه تقسیم کار ارتباط و نیازمندی افراد جامعه را بیکدیگر کاملا ثابت می‌کند. اکنون هیچ کس بدون همکاری سایر افراد جامعه نمیتواند زندگانی خود را تأمین و نیازمندی‌های خویش را مرتفع کند. چنین است در مورد تقسیم کار میان کشورهای گوناگون که لزوم همیاری و اتحاد جهانی را نشان میدهند. انگلستان بدون گندم کانادا و پشم استرالیا ، ایتالیا بدون ذغال سنگ انگلستان ، اسپانیا بدون نیروی برق فرانسه به هیچ گونه قادر بتأمین زندگی اقتصادی خود نیستند. همین وضع در مورد سایر کشورها نیز دیده میشود.
موضوع نتایج تقسیم کار بمعنی اخص یعنی تقسیم کار در کارگاه مهمتر بوده و همین امر است که مورد بحث و اختلاف نظر اقتصاددانان میباشد. این مسئله را باید از نظر کارفرمایان و کارگران جداگانه مورد بررسی قرار دهیم.از دید کارفرمایان، تقسیم کار از یک سوی موجب ازدیاد میزان بازده و از سوی دیگر باعث کاهش هزینه تولید می‌شود. کارگری که همیشه یک کار را انجام میدهد آزمودگی زیادی بدست میآورد. بعلاوه کارفرما ممکن است صفات ذاتی و معلومات هر کارگری را در نظر بگیرد و حداکثر استفاده را از کار او بدست آورد و به این سان آموزش فنی کارگران هم آسانتر میشود. آدام اسمیت گفته است در یک کارخانه با رعایت اصل تقسیم کار، ده کارگر تعداد 48000 سنجاق در روز یعنی هر یک 4800 سنجاق میسازند در صورتیکه اگر هر کارگری مستقلا کار کند قادر بساختن 20 تا 10 و حتی یک سنجاق هم نمیباشد. صرفه‌جوئی در ماشین‌آلات و ابزار کار که موجب تقلیل هزینه تولید است فایده دیگر تقسیم کار میباشد: اگر هر کارگری کارهای گوناگونی را در کارخانه انجام دهد باید انواع ماشین‌ها و افزارهای کار در دسترس او گذاشته شود، بعلاوه برای تغییر محل دادن و از دستگاهی بدستگاه دیگر رفتن، مقداری وقت تلف میشود و دراین فاصله دستگاه ها و ماشین‌ها مدتی بیکار و بدون مصرف میمانند.
از دید کارگران،تقسیم کار بدون هیچگونه تردیدی دارای فوائد زیادی است و طبقه کارگر که خود در شمار طبقه مصرف کننده بشمار می‌آید، در درجه یکم از کاهش قیمتها و مرغوبیت اجناس ساخته شده استفاده می‌کند. در مقابل، انجام کار یکنواخت به وسیله نیروی انسانی قوای روحی کارگران را با توان و خسته مینماید و توان ابتکار و شخصیت آنها را از بین میبرد. کراگر در کارخانه‌های جدید بصورت ماشین در میآید که فقط حرکات معینی را انجام میدهد و قادر بکارهای دیگر نیست و اگر از کارخانه اخراج شود، برای پیدا کردن شغل جدیدی ممکن است دچار اشکالات زیادی بشود. برای رفع این معایب لازم است که ساعات کار کاهش داده شود تا کارگران وقت بسنده برای رفع خستگی و تکمیل معلومات خود داشته باشند.
حدود تقسیم کار ـ اصل تقسیم کار در همه‌ی رشته‌های اقتصادی و در شرایط گوناگون بیک نحو قابل اجراء نیست. حدودتقسیم کار بقرار زیر است.
1 ـ نوع کار ـ کارهای کشاورزی کمتر با تقسیم کار سازگار است. زیرا که کشاورزی بطور کلی تابع طبیعت است و کارهای گوناگون کشاورزی مانند شخم زدن، کاشتن بذر، درو کردن و غیره باید در فصل های معینی از سال انجام گیرد.
2 ـ توسعه بازار فروش ـ اگر بازار فروش محدود باشد اصل تقسیم کار را نمیتوان بخوبی اجرا کرد زیرا فایده اصلی اتخاذ این روش، افزایش میزان تولید است که با محدود بودن بازار فروش بدون نتیجه می‌ماند.

3 ـ لزوم سرمایه‌های سرشار ـ با سرمایه‌های جزئی نمیتوان اصل تقسیم کار را بخوبی عملی کرد زیرا تقسیم کار مستلزم استخدام کارگران زیاد، خرید ماشین ها دستگاههای متنوع و ایجاد سازمان منظمی است و برای جمع کردن این عوامل، کارفرما نیاز بسرمایه‌های کلان دارد.
سیستمهای علمی کار
سازمان دادن تولید براساس محاسبه و اندازه‌گیری ـ هدف اصلی تقسیم کار و توسعه ماشینیسم بدست آوردن حداکثر استفاده از نیروی مادی کارگر، بمنظور افزایش میزان تولید و کاهش بهای تمام شده کالاهای ساخته شده است. ولی برای رسیدن باین هدف افزون بر رعایت اصل تقسیم کار لازم است که سازمان تولید مطابق روش درست علمی و منطقی تنظیم شود و هر کارگری طبق نقشه روشن و مشخص وظائف خود را انجام دهد در این نظام نه تنها به موضوع تخصص کارگران و آموزش فنی آنان توجه کامل بعمل میآید بلکه کوشش میشود که وقت کارگر بیهود تلف نشود و ابزار و مواد لازم برای کار قبلا در اختیار او گذارده شود. افزون بر این کار هر دسته از کارگران باید با دسته‌های دیگر کاملا تطبیق کند. برای اجرای اصل‌های نامبرده روشهای مختلف وجود دارد که مهمترین آنها روش فردریک تیلور است.
روش تیلور فردریک تیلور یک مهندس آمریکایی است که اختراع‌های زیادی در جهان صنعت انجام داد و در سازمان علمی کارکتابی باسم «اصول سازمان علمی کار در کارخانه‌ها» برشته تحریر در آورده که به اغلب زبان‌های خارجی ترجمه شد. تیلور در این کتاب اصول عقاید و روش خود را روشن ساخت.
هدف اساسی تیلور افزودن بازده کار و بالا بردن سطح دستمزدها بود بدون اینکه افزایش جدیدی برای کارگران وارد آید. شالوده باورمندی‌های این بود که یک کار را میتوان با روش‌های مختلف و ابزارهای گوناگون انجام داد ولی فقط یک روش و یکنوع ابزار است که بوسیله آن نتیجه کار بهتر و سریعتر بدست میآید برای کشف روش و ابزار کار مناسب، باید با بررسی‌های دقیق علمی، حرکات مختلفی که برای انجام هر کاری ضروری است و مدت زمانی که هر حرکت و کاربرد هر افزار لازم دارد، با میزان بازده آن تعیین نمود تا بتوان از حرکات زائد که موجب اتلاف وقت کارگران میشود جلوگیری بعمل آورد. تیلور برای کشف سیستم کار در بخش تراش فلزات مدت 26 سال بررسی کرد و مبلغ یک میلیون دلار در این راه هزینه کرد.
به باورتیلور کارگران شخصاً قادر بکشف بهترین طرز کار نیستند زیرا از نواقص ابزار و وسایل مورد احتیاج و اتلاف وقت وتکرار حرکات بیهوده و زائد اطلاع کامل ندارند و بآسانی حاضر بتغییر اسلوب کار خود نمیشوند و این وظیفه کارفرما و مدیر کارخانه است که روش کارگران را مطابق اصول علمی کار تعیین نماید و بهترین ابزار کار را در دسترس آنها بگذارد.
اصول کلی سیستم تیلور ـ اصول کلی سیستم تیلور در چهار قاعده زیر خلاصه می‌شود:
1 ـ تبدیل سیستم‌های کهنه و قدیمی کار به سیستم‌های علمی تازه و ایجاد یک دانش ویژه برای انجام هر کاری.
2 ـ تقسیم مسئولیت میان مدیر کارخانه و کارگران، باین معنی که مدیر کرخانه بایدمسئولیت کلیه اموری را که از عهده کارگران فراتر می‌رود، قبول کند.
3 ـ مراقبت کامل در شیوه کار کارگران برای حصول اطمینان از اینکه کار انجام شده مطابق با قواعد موضوعه است.
4 ـ تربیت و آموزش فنی کارگران و تعیین کار و شغل مناسب برای هر یک از آنان بجای اینکه انتخاب نوع کار، بمیل خود کارگران یا بتصادف و اتفاق واگذار شود.
شیوه اجرای نظام تیلور ـ شیوه اجرای نظام تیلور در یک کارخانه بقرار زیر است:
1 ـ تهیه دقیق کار ـ برای پی بردن به بهترین روش کار باید دسته‌های ده یا پانزده نفری را از نواحی گوناگون کشور گزینش کرد وحرکات هر یک از آنها را با مدت زمانیکه لازم است با کرنومتر اندازه گرفت تا بتوان بهترین سیستم کار را برگزید.
2 ـ آموزش فنی کارگران و بازرسی کارگران ـ در موقع وورد هر کارگر بکارخانه، دایره تهیه کار باید دستورهای لازم و شیوه انجام کار و آلات و ادوات مورد لزوم را باو اطلاع کند.
دایره بازرسی موظف است که شیوه اجراء دستورهای مزبور را از سوی کرگران مرتباً مورد بازرسی دقیق قرار دهد باین ترتیب که در هر دسته 7 یا 8 نفری یک بازرس شیوه کاربرد ماشین‌ها و افزار و بازرس دیگر سرعت کار را بازرسی کند. تیلور به موضوع گوناگون مانند میل طبیعی بشر به استراحت و بیکاری، عدم اطلاع کامل به روشهای علمی کار، انجام دادن حرکات زائد و بالاخره تمایل کارگران زرنگ به اینکه بیشتر از کارگران متوسط یا کامل کار نکنند، مقداری از وقت خود را تلف مینمایند و این چگونگی سبب کاهش میزان تولید میشود. از این روی باید بازرسان ویژه دائما سرعت کار را بازرسی و از اتلاف وقت کارگران جلوگیری کنند.
افزایش سطح دستمزدها ـ به نسبت افزایش میزان تولید، بعقیده تیلورمزد کارگران هم باید از 30 تا 100 درصد افزایش باید. روش تیلور در تمام رشته‌های تولیدی قابل اجراء نیست و تنها در بنگاههای بزرگ مانند کارخانه‌های ذوب آهن و اتومبیل‌سازی که تعداد زیادی کارگر مشغول کار بوده و سازمان تولید توسعه‌ی چشمگیری دارد، ممکن است از این روش استفاده نمود.
سیستم تیلور بدون تردید موجب افزایش میزان بازده کار میشود و خود تیلور شواهد زیادی برای اثبات این امر ارایه داد. مثلا کارگرانی که در روز 300 قطعه 45 کیلوئی چدن بارگیری میکردند با اجراء روش تیلور توانستند میزان کار خود را به 1000 قطعه برسانند، بدون اینکه زحمت جدیدی بآنها تحمیل بشود، همچنین کارگران ساختمانی که قبلا تعداد 120 آجر در هر ساعت برای ساختن دیوار کار میگذاشتند، با سیستم تیلور موفق بنصب 350 آجر شدند. در برابر این موفقیت های قطعی باید گفت که نظام تیلور دارای معایب و بدی‌ها و زیان‌های زیادی نیز هست و خطرهای ماشینیسم را از نظر کارگران به آخرین درجه شدت می‌رساند. به ویژه عیب‌اساسی این نظام، به عقیده گروه بسیاری از اقتصاد‌شناسان این است که کارگران متوسط و آنهایی که استعداد و هوش و زرنگی زیادی ندارند بکلی از کار برکنار می‌شوند و به بوته‌ی بدبختی و تنگدستی می‌افتند.
این نکته نیز در نظام تیلور قابل توجه است که میزان افزایش مزد کارگران متناسب با درجه افزایش تولید نبوده و معلوم نیست که اگر طبق باور تیلور، با اجرای روش علمی کار، میزان تولید چند برابر می‌شود چرا مزد کارگران باید تنها از 30% تا 100% ترقی کند. باید دانست که بخش بزرگ فایده‌های به دست آمده از نظام‌های علمی کار و بطور کلی مزایای ماشینیسم بیشتر عادی سرمایه داران و کارفرمایان می‌شود و طبقه کارگر از افزایش فرآورده‌ها و تولید شده‌ها و خوبی‌های روش های نوین کار سود زیادی نمی‌برند. به این دلیل است که در اغلب کشورهای صنعتی اتحادیه‌های کارگری با روش‌های علمی کار و به ویژه نظام تیلور به مخالفت بر می‌خیزند.
آزمایش‌های مدیریت علمی
در سال 1800 میلادی نخستین آزمایش‌های مدیریت علمی در «کارخانه ریخته‌گری بولتن، وات» سوهو انجام گرفت و مسائلی مانند جریان کار درست، کار با استاندارد معین، برنامه‌ریزی تولید، استاندارد کردن عناصر بنیادی کالاها، نظارت بر هزینه‌ها، تشخیص هزینه تمام شده، آموزش کارکنان و موضوعهای تشویق و ترغیب ـ آسودگی‌کارکنان ـ مفاهمی بازاریابی، برنامه‌ریزی، نصب‌ماشین‌ها در جای مناسب کارگاه و جز آن … مورد توجه قرار گرفت. این سازمان که در آغاز بوسیلة جیمز وات و بولتن برای ساختن ماشین‌های بخار پایه‌گذاری شده بود. به هنگام مدیریت پسران آنها پیشرفت بسیار کرد، زیرا اولا با فروش ماشین‌های ساخته شده که با استفاده از نیروی بخار، کارماشنین را جانشین کار دست انسان کرده بودند، سود فراوانی بردند. ثانیاً با بکار بردن نظرات مدیریت درست در کارهای کارخانه، برنامة عملیات خودشان را بر شالودة منطقی استوار نمودند.
در آغاز سدة نوزدهم رسم چنین بود که کارگر به هزینه‌ی خویش افزار کارهایش را فراهم میآورد و مدیران کارخانه بر این باور بودند که:
«کارخانه، تنها افزارهای نوین کار را آماده می‌کند و در دسترس کارگران قرار می‌دهد ولی بازسازی و تیز کردن و تعمیر افزارها بعهدة کارگران است.»
مدیران، حرکت ماشین‌ها را با در نظر گرفتن شتاب جریا کار در بخش‌های گوناگون تنظیم می‌کردند و بدینسان در حدود یکصد سال پیش از فردریک تیلور به موضوع «جریلان عملیات» توجه یافتند و کارگران را بر حسب کارآئی‌شان رده‌بندی کردند و هر بخش از کار را بدست استاد آن سپردند. در کارخانه‌ریخته‌گری نامبرده به موضوع آسایش کارگران بیش از دیگر کارخانه‌ها و سازمانهای صنعتی آن زمان توجه شد و نیز به زمینه‌های نامبرده زیر روی نهادند:
1- پرداخت اضافه دستمزد در برابر ساعت های کار بیش از اندازه مقرر.
2- توجه به محیط کار(زیر تأثیر این اندیشه که محیط کار در کمیت و کیفیت کار مؤثر است).
3- ساختن خانه‌های مسکونی برای کارگران کارخانه «سوهو»
4- دادن یادگاری‌هائی بکارکنان و خانواده آنها در روزهای جشن زادروز مسیح.
5- برقراری اضافه و حقوق و پاداش برای کارگران کارخانه از آغاز سال نو و انتشار خبر مربوط بآن در روزهای جشن زادروز مسیح.
6- پایه گذاری یک نوع بیمه دو سویه به سود کارکنان برای اینکه بستگی آنها به سازمان کارشان بیشتر شود و خود را از ته دل وابسته به آن سازمان بدانند.
7- در کارخانه سوهو کارکنان به نسبت مزد، سهم بیمه خود را می‌پرداختند و حساب آن جداگانه نگهداشته می‌شد. سیستم حسابداری آن کارخانه بسیار دقیق بود یعنی حسابها را بدقت از یکدیگر جدا کرده و فصل‌بندی مناسبی به آن داده بودند.بدلایل بالا میتوان گفت که کارخانه ریخته‌گری مورد گفتگو از دیدگاه مدیریت علمی در سال‌های آغاز سده نوزدهم موسسه‌ای نمونه بود.
مدیریت علمی و تیلوریسم
فردریک تیلور و پژوهش‌های او
گرچه مدیریت علمی با نام فردریک وینسلو تیلور آغاز می‌شود، ولی پیش از تیلور نخستین نهال مدیریت علمی بوسیله چارلز بابیج اقتصاد‌دان انگلیسی با انتشار کتاب «اقتصاد تولیدکنندگان» در سال 1832 میلادی کاشته شد ونیز فنون و روشهای نوینی که یکی از دارندگان صنایع آمریکا به نام هانری تون برای اداره بنگاه صنعتی خود بکار برد در ایجاد جنبش مدیریت علمی کارساز افتاد.
فردریک تیلور در 20 مارس 1856 در جرمن تون پنسیوانیا چشم به جهان گشود. در 19 سالگی در کارگاه کوچکی بعنوان قالب ساز بکارپرداخت. در سالهای 1880 و 1881 هنگامی که سرپرستی کارکنان کارخانه میدوال استیل را بعهده داشت بر سر موضوع سرعت کار با کارگران اختلاف پیدا کرد و همین اختلاف او راناگزیر ساخت که لزوم اهمیت اندازه‌گیری دقیق یک روز کار در هرگونه عملیات کارخانه‌ای را بررسی کند.
این چگونگی انگیزه ی آن شد که وی آزمونهای ارزنده‌ای در مهندسی و اقتصاد کار بدست آورد. در سال 1898 باهمکاری مونسل وایت دستگاهی که سرعت زیادی برای بریدن آهن داشت ساخت.
تیلور در زمینه سیستم مدیریت کارخانه بررسی و پژوهش های بسیار کرد که اکنون این گونه بررسی‌ها و پژوهش‌ها به نام مدیریت علمی معروف است. او از سال 1893 تا 1901 عنوان مشاور مهندسی در مدیریت را داشت.
فردریک تیلور در پرتو پژوهش‌ها و آزمایش‌های خود در کارخانة فولاد‌سازی میدوال و بتلهیم بسال 1885 نظریه‌های خود را در چهار اصل بازگو کرد که عبارت بودند از:
1 ـ عملیات و وظایف سازمان باید بطور دقیق مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد و با بررسی حرکات و زمان سنجی و بررسی ابزار کار، راههای ساده و دلپسند برای انجام کارها پیش‌بینی شود.
2 ـ کسانی که دارای بهترین شرایط و مهارتها هستند بکار گمارده شوند.
3 ـ انجام کارها با روشهای درست به کارکنان آموزش داده شود.
4 ـ با تقسیم کار میان کارکنان و روشن ساختن وظایف مدیران و برقراری پاداش برای فرآوری اضافی و افزایش کراآئی باید به گونه‌ای اقدام شود که محیطی مناسب برای همکاری و خودیاری و کارگروهی در سازمان پدید آید.
با پیروی از این راهنمایی ها، تیلور توانست میزان کارآئی را در حمل چدن در کارخانه فولادسازی بتهلیم تا بدان اندازه بالا ببرد که یک کارگر در روز 5/42 تن چدن حمل کند،در حالیکه پیش از آن هنگام، یک کارگر فقط 5, 12 تن چدن حمل میکرد. آزمونهای دیگر تیلور درباره کارگرانی که به کار خاک‌برداری و استخراج سنگ آهن، شن، ماسه، آهک ذغال سنگ و دیگر موادکانی میپرداختند از یک سوی موجب پیشرفت بسیار و کارآئی فراوان و ازسوی دیگر سبب کاهش هزینه کارها شد. تیلور به بکار بردن اصول مدیریت علمی، عملیات مقرون بصرفه و افزایش کارآئی را در سازمان و بهره‌گیری از برآیندهای بدست آمده بوسیله افراد را امکان پذیر است. تیلور نه تنها به نتایج بدست آمده از سهیم کردن کارگران در سود کارخانه، توجه کامل داشت، بلکه حقشناسی از کارگران را در برابر انجام وظایف یادآوری می‌کرد. زیرا او بر این گمان بود که گرامیداشت شخصیت انسانی در افراد غرور و سرافرازی پدید می‌آورد. همچنین به لزوم آموزش همگانی و آموزش ضمن کار و ایجاد آسان‌گیری‌ها برای پیشرفت افراد اعتقاد داشت. تیلور میگفت اگر کارکنان از آموزش ضمن خدمت بهره‌ای برنگیرند نباید آنان را از کارخانه بیرون کرد بلکه باید در همان کارخانه این چنین کارکنان را به کارهای دیگری که می‌توانند انجام دهند، گماشت. او به ارزش اندیشه‌ها و باورهای کارکنان تا بدان اندازه توجه داشت که روش پیشنهاد دادن را سفارش کرد و برای پیشنهادهای سودمند جایزه‌های نقدی در نظر گرفت. با این همه سازمانهای کارگری با اندیشه‌ها و عقیده‌های تیلور مخالفت ورزیدند و این مخالفت نشانه‌ای از در نیافتن مفهوم «مدیریت علمی» او بود.
آنچه روشن است، در کار «مدیریت علمی» به موضوع برنامه‌ریزی حتی برای جزئیات امور توجه بسیار مبذول شد. اگر چه طراحی برنامه دقیق عملیات و گزینش راستین افراد موجب شد که در سالهای نخستین به گونه‌ای شگفت‌انگیز، سطح فرآوری افزایش یابد و بازرگانی رونق گیرد ولی توجه بیش یش از اندازة مدیران و دارندگان صنایع به جنبه‌های فنی، و بی‌قیدی به احساسات و عواطف کارکنان، سازمانها را با مسایل و دشواریهای نوینی روبرو کرد که خود از انگیزه‌های بنیادی برای پژوهش و بررسی در زمینه کار و روابط انسانی بشمار میآیند.
شالوده باورهای تیلور این است که یک کار را میتوان با روشها و ابزارهای گوناگون انجام داد ولی تنها یک روش و یک نوع ابزار است که بوسیلة آن برآیندکار بهتر و زودتر بدست میآید. شگردهای گوناگونی که برای انجام هر کار لازم است و مدت زمانی را که هر حرکت، و کاربرد هر نوع ابزار لازم دارد باید با در نظر گرفتن زمان استراحت و میزان بهرة آن کار تعیین نمود تا بتوان از کارهایی که وقت نیروی انسانی را از بین میبرد، جلوگیری کرد.
اصول روش تیلور
تیلور برای یافتن بهترین نظام کار، مدت 26 سال در بخش تراشکاری کارخانة فولاد سازی بررسیهای دقیق و پیگیر انجام داد و نظریات خود را در کتابهای «مدیریت کارخانه» و «اصول مدیریت علمی» منتشر کرد که چکیده این بینش‌ها بصورت چهار اصل کلی زیر بازگو می‌شود.
نخست ـ اصل انجام کار
تیلور معتقد بود هر کاری که انجام می‌شود یک رشته اصول فنی و فیزیکی بر آن حکمفرماست، وی عقیده داشت کار را باید تجزیه کرد و عناصر اصلی و عناصر زائد را معین نمود بدین منظور او اصل کمترین تلاش را پیشنهاد کرد و گفت برای انجام هر کار باید کمترین تلاش بکار رود تا خستگی کارگر کاهش یابد و کارآیی او فزونی گیرد.
بعدها بر پایه همین اصل سازمان ملل متحد کتابی بنام «بررسی کار» انتشار داد که در آن سه نکته ارزنده بازگو شده است:
1 ـ بررسی و اندازه‌گیری زمان کار.
2 ـ بررسی روش انجام کار
3 ـ بررسی افزار کار
بررسی و اندازه‌گیری زمان کار و شناخت حرکات اصلی و زائد کار امروزه از رهگذر تهیه فیلم و بیاری دستگاههای زمان سنج(کرونومتر) و ماشین‌های الکترونیکی انجام میگیرد.
دوم ـ اصل انتخاب کار
هرکار ویژگی‌هایی دارد و شایستگی و کارآیی کارگران نیز یکسان نیست از این روی ویژگی‌های کارکنان را باید با کارشان هماهنگ کرد و در برگزیدن کارگر، ویژگی‌های تنی و روانی او را به دیده گرفت. طبعاً کمتر فردی را میتوان یافت که ویژگی‌های تنی و روانی‌اش باویژگی‌های کارش کاملاً هماهنگ باشد از این روی تیلور میگوید این موضوع از رهگذر آموزش امکان‌پذیر است، اگر ویژگیهای یکنفر با شرایط کارش موافق نبود میتوان با آموزشهای فنی او را برای آن کار آماده ساخت. او چنین آموزشی را کارآموزی علمی نامید. در اینصورت بازدهی کار کارگر مسلماً بیشتر خواهد شد. پرورش و آموزش فنی کارگران و تعیین شغل و کار مناسب برای هر یک از آنان باید از رهگذر مدیریت امور استخدامی کارخانه صورت پذیرد نه اینکه گزینش نوع کار به خواست خود کارگر و یا به پیش آمد واگذار شود.
سوم ـ اصل پاداش و نظارت
کارگر هر اندازه در خور اعتماد باشد در صورتی که زیر نظارت قرار نگیرد، این احتمال هست که شانه از زیر کار خالی کند. کار در همه‌ی مراحل باید نظارت شود که آیا برابر طرح و برنامه انجام می‌گیرد یا نه؟ بازرسی باید در ضمن اجرای کار صورت پذیرد تا از تباهیها جلوگیری شود وگرنه، زیانهای بسیار ببار خواهد آورد. بنابراین نظارت از آغاز تا پایان پرکار باید ادامه داشته باشد، دیگر آنکه تشویق و پاداش مایة افزایش بازدهی کار است. تشویق خود بردوگونه است:
1 ـ تشویق‌های مالی به گونه پاداش.
2 ـ تشویق‌های معنوی و روانی به گونه تشویق نامه.
البته باید در نظر داشت که مشوقهای مالی همیشه تنها عامل کارساز در بازدهی کار نیست، بلکه مشوقهای معنوی در برخی از زمینه‌ها اثرات بیشتری در بر دارد.
چهارم ـ تقسیم کار و اشتراک مساعی کارگر و کارآما
هر اندازه تقسیم کار عملی شود به همان نسبت بازده کار افزایش پیدا می‌کند و نیز تفاهم و توافق کارگر و کارفرما در افزایش بهره‌دهی روشن میشود. تقسیم مسئولیت میان مدیران و کارگران به گمان فردریک تیلور باین معنی است که مدیر باید مسئولیت همه‌ی کارهایی را که از عهده کارگر بیرون است بپذیرد.
خدمات تیلور و همکارانش برای جایگزینی روابط درست انسانی در محیط صنعتی نشانه‌ی آن عقیده بود که فزونی کارآئی و افزایش بهره‌دهی کار، در هر سازمان، برآیند فراهم ساختن وسائل آسایش و تندرستی کارگران است.
پیشنهادها و باورهای تیلور برای محیط تلاش برانگیز اقتصادی و صنعتی آن زمان روش های پیشنهادی نوینی بود. تیلور برای برآوردن این آرزو گفت: جزئیات عامل‌های کار باید مورد توجه و دقت قرار گیرد و مراحل زاید کار از میان برداشته شود تا در وقت برای انجام کارهای فرآوری، صرفه‌جویی شود و نیز آسایش کارگران بیشتر و بهتر تأمین گردد.
تیلور و همکارانش برای گسترش روابط انسانی و افزایش بهره‌دهی کار نکات ارزنده زیر را ارائه دادند.
1 ـ پیشرفت تکنیکهای ارتباطی میان کارکنان.
2 ـ استراحت تنی و روانی کارکنان.
3 ـ شناساندن عوامل مسئولیت و سرپرستی.
4 ـ کوشش در بهبود محیط کار و هماهنگ ساختن آن با شرایط بهداشت و تندرستی.
مدیریت علمی بر شالودة کوششهای فردریک تیلور و همکاران او پایه‌گذاری شد و میتوان آنرا یک فلسفه نوین و یک دگرگونی شگرف در زمینه‌کارهای صنعتی و کارخانه‌داری دانست.
عناصر سیستم مدیریت تیلور
بطور خلاصه، نظام مدیریت تیلور دارای عناصر زیر است:
1 ـ یافتن بهترین شیوه برای انجام هر کار و اجزاء آن.
2 ـ تعیین زمان لازم برای انجام هر کار.
3 ـ شناخت بهترین افزارها و دستگاهها برای انجام کار.
4 ـ شناخت بهترین گونه جریان کار.
5 ـ اجرای تقسیم کار میان مدیران و کارکنان.
بعقیده تیلور ـ عناصر و مکانیسم مدیریت را نباید بااصول آن یکی دانست، زیرا مدیریت علمی در واقع فلسفة معینی است که از مجموعة اصول زیر درست شده است.
نخست ـ ایجاد روشهای علمی برای انجام هر کار بجای روشهای غیرعلمی.
دوم ـ برگزیدن کارکنان از روی روش‌های علمی و آموزش آنان برای انجام وظایف وابسته.
سوم ـ همکاری نزدیک مدیران با کارکنان برای همآهنگی برآیندهای کار آنان.
چهارم ـ تقسیم صحیح کار و مسئولیت میان مدیران و کارکنان.
تیلور بسال 1903 رساله‌ای دربارة اصول مدیریت علمی کارگاههای صنعتی در انجمن مهندسان مکانیک آمریکا برخواند که براستی سرآغاز تهیه و تدوین یک رشته رساله‌های بعدی در زمینة روش‌ها و نظریه‌های علمی مدیریت بشمار می‌رود.
فردریک تیلور دربارة مدیریت و ادارة امور مؤسسات صنعتی عقیده داشت که مدیران سازمان باید وظایف خویش را با چگونگی سازمان هماهنگ کنند تا بهتر از دیگران بتوانند آن وظایف را انجام دهند. برای این منظور تیلور سفارش کرد که مدیر باید برنامة کار کارکنان خود را طرح‌ریزی کند و تصمیم‌هایی برای هماهنگ ساختن کارها بگیرد و نیز کارهای آنها را بازدید کند. بدین سان تیلور شالوده‌ای برای گسترش اندیشه‌ها و شیوه‌های نوین مدیریت پی‌ریزی کرد.
تقسیم کار
تیلور به موضوع تقسیم کار و برگزیدگان کارکنان ارزش بسیار قائل شد و نیز به روشن ساختن وظائف روزانه هر یک از کارکنان و بررسی و کنترل اجزاء و عناصر وظایف آنان و همچنین به مطالعة حرکات و وقت صرفه شده توجه کرده است. وی در دفاع از مدیریت علمی در کتاب «اصول مدیریت علمی» می‌نویسد:
مدیریت علمی براستی دانشی است که بر پایة اصول علمی روشنی استوار شده بگونه‌ای که این اصول را میتوان دربارة همة کوششهای انسانی از ساده‌ترین کارهای انفرادی تا کارهای شگرف بنگاههای بزرگ فرآوری بکار برد و به دستاورد چشمگیری رسید.
به عقیدة تیلور سود نهایی در کاربرد روش نوین او، همانا افزایش سطح فرآوری است و به این هدف هنگامی میتواندست یافت که نظریات پیشنهادی او رعایت شود.
تیلور در پایان کتاب «اصول مدیریت علمی» مینویسد:
مدیریت علمی در گرو اختراع بزرگ یا کشف پدیده‌های شگرف نیست بلکه موضوع ارزنده در این رهگذر، اول ـ ترکیب عناصری است که در گذشته هم وجود داشته است. دوم ـ گردآوری آگاهی‌ها و شناسایی و طبفه‌بندی آنها با در نظر گرفتن پایه‌ها و مایه‌های علمی است.
اندیشه‌ها و پندارهای تیلور دربارة اصول و روشهای مدیریت علمی که انجام آنها وابسته به رعایت انضباط از سوی کارکنان سازمانهای گوناگون بود، با مخالفت سخت اتحادیه‌های کارگری روبرو شد. دامنة این دشمنی‌ها به آنجا رسید که وی را متهم به نداشتن حس نوع دوستی کردند و سرانجام بیم کارگران از برکنار شدن از کار(به علت کندی در انجام وظایف) باعتصابهای دامنه‌دار، کشیده شد.
گروهی نیز مدعی شدند که فلسفة «مدیریت علمی» تیلور ناهماهنگ با روح آزادی آمریکا است. بی‌تردید نظریه‌های تیلور، راه را هموار ساخت و سرآغاز دگرگونی شگرفت در اندیشه‌ها و فنون مدیریت در صنایع و بنگاههای دولتی آمریکا و دیگر کشورها شد. نظام «مدیریت علمی» او نخست برای پیشرفت کار بنگاههای صنعتی پی ریزی گردید ولی بزودی اثر آن در سازمانهای دولتی آشکارگشت و پایه تکامل فنون اداری در راه بهبودی مدیریت این سازمانها واقع شد.
تیلور باور داشت یکی از روشهای بنیادی مدیریت آنست که برنامه‌ریزی از انجام عملیات جدا باشد. در مورد برنامه‌ریزی نمیتوان شیوة از پیش‌ساخته‌ای نشان داد ولی بهرحال در برنامه‌ریزی باید موضوع‌هایی مانند میزان ورزیدگی و کوشش مدیران، فرصت انجام برنامه‌ها، نوع دشواریها و نیز محیط اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد.
فردریک تیلور دو هفته پیش ار مرگش در کلولند در باشگاه آدورتای زینگ روز سوم مارس 1915 سخنرانی جالب و مفصلی دربارة صرفه‌جویی در کار فرآوری و نقش ماشین در صنایع پارچه بافی انگلستان از سال 1840 تا 1915 ایراد کرد. در آن سخنرانی موضوع هایی مانند گرایش تولیدکنندگان در بکارگرفتن ماشین بمنظور فرآوری ـ افزایش پی‌در پی شمارة کارگران در جامعه مدیریت علمی و مسایلی از این قبیل را مورد گفتگو قرار داد. سخنرانی مزبور روشنگر شیوه اندیشه تیلور در مدیریت و تولید صنعتی است.
برآیند پژوهش‌ها و بررسیهای تیلور
در پژوهش‌ها و بررسی‌های تیلور تنها موضوع‌های مادی و برداشت سود مطرح نبود بلکه این امور با جنبه‌های اجتماعی نیز همراه بوده و توجه به بهبود وضع مالی و اجتماعی کارگران هم وجود داشته است.
هانری فورد نیز که از سرشناس‌ترین کارفرمایان و دارندگان صنایع آمریکاست با روش اندیشه و شیوة کار خود یعنی بالا بردن مزد و توانایی خرید کارگران براستی یک امر اقتصادی را با هدفهای اجتماعی همراه کرد. پس از جنگ جهانی دوم، اقدامات کارفرمایی و شیوه کار مدیریت از حدود اندیشه‌ها و عقاید تیلور و هانری فورد فراتر رفت و کاملا جنبة تأمین اجتماعی پیدا کرد چنانکه در زمان ریاست جمهوری« روز ولت» اقداماتی شگرف برای تأمین اجتماعی مردم آمریکا بعمل آمد.
بنابرعقیدة ژرژ بورژن اقتصاد دان فرانسوی، تقسیم کار مقدم بر پیدایی تولید سرمایه‌داری بوده است. اما سرمایه‌داری آنرا به منتهی درجه رساند؛ آنچنانکه گسترش اقتصاد سرمایه‌داری منجر به این شد که هرتولیدکننده یک بخش از فرآورده را آماده کند. بنابراین، فرآوری، برآیندهمکاری گروهی از تولیدکنندگان است. هیچکس نمیتواند بگوید: «من این فرآورده را تولید کرده‌ام»، بلکه میتواند بگوید که در ساختن این فرآورده شرکت داشته‌ام. سرمایه‌داری، این تقسیم کار را نه تنها در جامعه بلکه در یک صنعت ویژه و در یک بنگاه اقتصادی نیز گسترش داده است. امروزه، کار بوسیلة نیروی گروهی کارگران انجام میشود و هر کارگر گوشه‌ای از کار را میگیرد. یک دستگاه اتومبیل یک تلویزیون، یک رادیو پیش از آنکه آماده شوند از زیر دست چند صد کارگر میگذرند. هر چه یک صنعت پیچیده‌تر باشد نیروی انسانی زیادتری در تولید آن دخالت میکند. به این سان رشتة زنجیری پدید میآید و هر کارگر بخشی کوچک از کار را انجام میدهد و چون هر تولیدکننده جز یک بخش از آنرا تولید نکرده است، نمیتواند نیازمندیهای خودش را تنها با همان یک بخش برآورده سازد.
به سخن دیگر، کارگر یک کارخانة کفاشی که کارش بریدن چرم برای پاشنه کفش است نمیتواند نیاز خویش را به کفش تنها با همان پاشنه ‌پا برآورده سازد، بلکه نیاز بیک جفت کفش دارد که فرآوردة کار تمام کارگران است. بدین سان تولیدکنندة یک صنعت، هر چه باشد، نمیتواند تمام نیازمندیهایش را با فرآورده‌های سازمان تولید خودش تأمین کند. بلکه به همة فرآورده ها که بهرة کار همة تولیدکنندگان است نیاز دارد.
امروزه موضوع تقسیم کار زائد در صنایع بسیار دقیق و پیچیده مانند صنایع کامپیوتر و الکترونیک فیزیک و اپتیک و مانند آنها ارزنده‌تر است. کارگران صنایع سازندة وسایل تولید چون ذوب آهن و ماشین‌آلات و… برای تأمین نیازمندیهایشان وابسته به صنایعی هستند که «وسایل مصرفی» تولید می‌کنند و این صنایع به نوبه خود برای ساختن وسایل مصرفی به صنایع دیگری که وسائل فرآوری می‌سازند، نیازمندند.
فرآوری صنعتی برآیندهمکاری همة کارگران است و اینان برای برآورده کردن نیازمندیهای شخصی خودکار نمی کنند بلکه برای تأمین بخشی از نیازمندیهای جامعه در چهارچوب منظم و متشکل نیروی انسانی می‌کوشند ماشینیسم سبب ایجاد تأسیسات گسترده و بکار انداختن ماشین‌های صنعتی بزرگ و گران بهاء شده و سرمایه‌های کلانی را به سوی خود فراکشیده است. سازمان علمی کار، صرفه‌جویی در وقت و نیروی کار را سفارش میکند و از صرف بهیوده نیروی کار و سرمایه‌ها جلوگیری می‌نماید.
اکنون که در این بخش تقسیم کار را مورد بررسی قرار داده‌ایم لازم به یادآوری است که تقسیم کار گاهی به این منظور صورت می‌گیرد که انسان با مراحل کاره

دانلود مقاله توسعه اجتماعی در کشور ایران

اختصاصی از یاری فایل دانلود مقاله توسعه اجتماعی در کشور ایران دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

خلاصه :
کشور ما، رشد جمعیت نزدیک به 2 درصد، درکمتر از 38 سال شاهد دو برابر شدن جمعیت خود خواهد بود. تمرکز در شهرهای بزرگ نظیر تهران حدود 7569906 نفر، مشهد حدود 2113893 نفر، اصفهان حدود 1418000 نفر وتبریز حدود 1334300 نفر به حدود بالایی رسیده است و افزایش تراکم در آنها توصیه نمی شود. علاوه بر این محدود بودن امکان گسترش افقی شهرها از یک سو و پر هزینه بودن گسترش عمودی آنها از سوی دیگر، سبب می شود که ساخت شهرهای جدید بعنوان یکی از راه حل های مطلوب مطرح گردد. و نیز به همین دلیل توسعه شهرهای کوچک و متوسط وساخت شهرهای جدید به صورت یک ضرورت درآمده است.
شهرهای جدید می توانند بصورت حومه های تازه شهرهای کوچک ومتوسط و یا درمکان های دورتری از قطب های تمرکز جمعیتی و یا مگاپولیس ساخته شوند.
واژه های کلیدی: سرزمین آرایی-انرژی –بهینه سازی- کلان شهر

مقدمه
توسعه اجتماعی جوامع برگرفته از برنامه ریزی اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی است واین برنامه ریزی عموما براساس مطالعاتی انجام می گیرد که بر روند تحول جامعه ای خاص در یک دوره مشخص صورت یافته باشد وبا استفاده از روش مدل سازی و فرا افکنی تلاش می شود. آینده نگری های لازم جهت تدوین آمایش سرزمین که از حدود سال های دهه 50 میلادی ابتدا در کشورهای اروپایی و با فاصله کمی در خط مشی ها وسیاست ها وراهکارهای اقتصادی- اجتماعی برای توسعه شهرها وایجاد شهرها جدید یافته شوند. به ویژه به این نکته تاکید میشد که در ایجاد شهرهای جدید بر مجموعه ای از معیارهای اقلیمی، اقتصادی- اجتماعی و فنی بهترین مکانیابی انجام گیرد.
درنهایت هدف غایی برنامه ریزی آن است که با بازنگری به پیشینه تاریخی از یک سو آینده قابل تصور از سوی دیگر، مهمترین شاخص ها و راه کارها برای بهینه سازی مصرف انرژی در ساخت شهرهای جدید و یا توسعه شهرهای کوچک ومتوسط و بازسازی شهرهای بزرگ ارائه گردد.
مطالعات مربوط به برنامه ریزی و آمایش سرزمین از ابتدا دهه 50 میلادی در کشورهای اروپایی که در طول جنگ جهانی دوم به شدت تخریب شده بودند آغاز شد.
در کشور ما سابقه طرح های کالبدی تحت عناوینی چون عمران کشوری و آمایش فضای اقتصادی و … از نیمه دهه 1350 ابتدا بر عهده سازمان برنامه و بودجه وسپس بر عهده وزارت آبادانی ومسکن وبعد وزارت مسکن و شهرسازی گذاشته شد.
در این برنامه ها نیز اهداف اصلی عبارتند از تعیین محل شهرها و مراکز جمعیت پذیر آینده تعیین حدود توسعه و ظرفیت شهرهای کنونی وآتی مکانیابی برای شهرک های صنعتی، تعیین کاربری های گوناگون برای فعالیت های کشاورزی، صنعتی، جهانگردی و سرانجام تعیین سیاست ها وخط مشی ها و ضوابط لازم برای هدایت وکنترل شهرنشینی.
این طرح ها تا به امروز ادامه یافته و در حال حاضر اهداف جدیدتری چون بهینه سازی الگوی توزیع فعالیت های انسانی وبهینه سازی فضای شهری و پرسپکتیو شهری و باغ شهرهای مدرن در کلیه فضاها اعم از شهر، روستا و شبکه های ارتباط و همچنین توجه بیشتر به حفاظت از محیط زیست و توجه به پیامدهای کالبدی سوانح طبیعی. در دستور کار آنها قرار گرفته اند.
در مورد شهرهای جدید مطالعاتی نیز در قالب پروژه های تحقیقاتی مهندسین مشاور( ایتک، شارستان و…) در سال 1371 وهمچنین سمینارهایی در وزارت مسکن و شهرسازی، به بررسی مفهوم شهر جدید و تجربه کشورهای گوناگون در این زمینه اختصاص داشته است. اما در این مطالعات کمتر توجهی به موضوع مدیریت مصرف انرژی شده است.
با توجه به پیش بینی افزایش جمعیت کشور در افق سال 1400 تا حدود 100 میلیون نفر وا فزایش شهرهای کشور به بالای 1000 شهر که برای آن نیاز به آمایش چیزی بیش از 700 هزار هکتار زمین شهری جدید وجود دارد بررسی راه کارهای مناسب در طراحی وآماده سازی شهرهای جدید امری ضروری شمرده میشود.
تمرکز وپراکنش شهری
دینامیسم اساسی جدیدی که بر پیش زمینه توسعه شهری قرار میگیرد و تا اندازه زیادی تعیین کننده آن است از عملکرد همزمان 3 پارامتر محیط زیست، روابط اجتماعی و روابط اقتصادی /تکنولوژیک است دینامیسم تمرکز زدایی است.
توسعه به همراه خود سبب رشد مصرف انرژی می شود. شاخص مصرف سرانه انرژی امروزه یکی از شاخص های معتبر برای اندازه گیری توسعه است با این حال توسعه مناسب یعنی یافتن تمرکز مناسب خود را بصورت کاهش ویژه یا شدت انرژی مصرف شده برای هر واحد محصول نشان میدهد.
در نخستین پارامتر باید به این نکته توجه داشتکه اصل توسعه پایدار حکم می کند که توسعه یک نسل نباید به بهای هزینه های جبران ناپذیر برای نسل های آتی انجام گیرد. از این نظر دو اصل اساسی مطرح هستند، نخست جلوگیری از اتلاف منابع زیستی از طریق استفاده مناسب از آنها و دوم جلوگیری از تخریب و آلوده سازی محیط زیست. تمرکز های جمعیتی منبع آلایندگی محیط زیست هستند، اما نکته مهم در این زمینه آن است که این تمرکز ها در عین حال امکان کنترل آلودگی را نیز فراهم میکنند و از پراکنده شدن منابع آلاینده جلوگیری می نمایند.
دومین پارامتر الزام اجتماعی افراد به تمرکز یافتن در شهرهاست. رشد جمعیتی و افزیش تراکم سبب آن می گردد که تقسیم وظایف اجتماعی هر چه بیشتر افزایش یافته و جامعه شکل پیچیده تر و بافت متراکم تری بیابد. در این بافت اجتماعی پیچیده نابرابریهای اجتماعی ناشی از افزایش ثروت بیشتر شده وپتانسیل تنش های اجتماعی نیز بالا می رود. و نیز تمرکز جهت سازماندهی اجتماعی و ایجادنظم اجتماعی می باشد.
سومین پرامتر، الزام اقتصادی/ تکنولوژیک افراد به زندگی شهری است. رفاه اجتماعی امروزه به بهای افزایش امکانات تکنولوژیک بوجود می آید. که خود وابسته ای از مصرف منابع بویژه منابع انرژی هستند.
این امکانات عمدتا در آماده سازی زمین وایجاد کاربرهای خاص بوجود می آیند اما هزینه های آن بسیار سنگین بوده و تنها در شکل تمرکز یافته توجیه اقتصادی می یابند.
به طور کلی این سه پارامتر گسترش افقی شهرها (پراکندگی جغرافیایی) را محدود می کند و هزینه گسترش آنها را در هر سه جنبه فوق چنان بالا می برد که نه دولت و نه بخش خصوصی قادر به تامین هزینه آن نیست و اگر شاهد پدید آمدن کلان شهرها هستیم باید به این نکته توجه کنیم که رشد این شهرها اغلب به صورت برنامه ریزی نشده و بزرگ سری بوده و همه آنها منشا مشکلات بسیار بزرگی هستند که به دلیل کنارهم قرار گرفتن اقشار وموقعیت های بسیار نابرابر به وجود آمده اند.
محدودیت گسترش افقی طبعا سبب مرتفع شدن شهرها می شود که افزایش شمار ساختمان های بزرگ مرتفع در کشورهای توسعه یافته وگذار تدریجی از خانه نشینی به آپارتمان نشینی در اغلب کشورهی در حال توسعه در طول چند دهه اخیر نمونه بارز آن است. با این همه باید توجه داشته که الزمات اجتماعی، اقتصادی و تکنولوژیک، رشد ساختمان های شهری را در محور عمودی نیز محدود می کند.
در اغلب کشورها درابتدا تا ارتفاع 4 تا 5 طبقه صورت گرفت که نیاز به تجهیزات بالا بر و هزینه‌ای ناشی از آن وجود نداشت. در مرحله بعد ارتفاع تا سطح 12 طبق بالا رفت. در این حالت نیز دلیل عمده آن بوده که هزینه‌های ساخت وبویژه هزینه ای تأسیساتی از این سطح به بالا حدود 30 درصد افزایش می ‌یافتند. از این رو تنها در شرایط کمبود و گرانی بسیار زیاد زمین، چنین ساختمان‌هایی مقرون به صرفه بودند.
محدودیت گسترش افقی و عمودی ساختمان،‌منجر به آن می گردد که در هر شهر موجود و یا در طراحی شهرهای جدیدبتوان با مطالعات در 3 جنبه فوق‌الذکر به حدودی از بهینه رسید.
زمانی که گسترش در دو محور محدود شده باشد ادامه توسعه تنها از طریق تراکم هر چه بیشتر بافت و افزایش کاربردهای زمین و چندگانه شدن کارکردها در تقسیم بندی شهری امکان پذیر است که آن امر خود نیاز به تکنولوژی پیشرفته ای داردکه به شدت بر تمرکز می افزاید.
تغییر تکنولوژی تأثیر مستقیم بر مصرف انرژی دارد. که مهمترین تأثیر آن در حمل و نقل درون شهری و برون شهری است. بدین معنی که افرد برا انجام کارهی گوناگون از جمله کار، خرید یا فروش کالاها و خدمات، ایجاد ارتباط با یکدیگر و غیره نیاز بسیار کمتری به جابجایی فیزیکی خواهند داشت. وکلیه این تبادلات می تواند بر روی شبکه رایانه ای انجام بگیرند. این امر تأثیر مستقیم بر حمل و نقل خواهد داشت به صورتی که در طراحی شهرهای جدید و در تجدید نظر در ساختار شهرهای قدیمی باید کاهش نسبی این گروه از حرکات جابجایی پیش بینی شده و برای آن برنامه ریزی شود در صورت برنامه ریزی مناسب، می توان افزایش مطلق جابجایی ها به دلیل افزایش جمعیت شهری و نیز تولید سفرهای درون شهری را با استفاده از امکانات رایانه ای خنثی کرد و از افزایش حجم بی رویه شهرها و ترافیک شهری جلوگیری نمود.
مدیریت مصرف انرژی و شهرگرایی
برنامه مدیریت انرژی را در برنامه ریزی کلان میتوان در چهار مرحله گوناگون مورد بررسی قرارداد که عبارتند از:
مکانیابی توسعه شهرهای موجود و ایجاد شهرهای جدید
طراحی در سطح کلان
طراحی در سطح خرد یا معماری
تعمیر و نوسازی
در برنامه ریزی مکان یابی چندین گروه از ملاحظات مورد توجه قرار می گیرند. نخست ملاحظات مسائل زیست محیطی، حفظ توازن زیستی اکوسیستم ها و جلوگیری از افزایش آلودگی در محیط مهم ترین موارد در مکان یابی هستند. ملاحظات اقلیمی از جمله توانایی ها و قابلیت های خاک و هوا وجود منابع طبیعی ضروری بویژه منابع آب از دیگر الزامات در یافتن مکان مناسب برای توسعه شهری هستند.
در بعد دیگر، ملاحظات اقتصادی و تکنولوژیک می باشد که امکان پذیری و اقتصادی بودن نسبت هزینه/درآمد را در برنامه توسعه شامل می شوند. در این میان مسأله توانایی جذب سرمایه و مسأله وجود زیر ساخت های ضروری بویژه امکانات حمل و نقل باید مطرح شود.
سرانجام موضوع زمینه های فرهنگی و جتماعی که به تناسب نوع توسعه مربوط می‌شود. مسائلی همچون میزان دسترسی به نیروی انسانی نیز در مکانیابی توسعه شهری باید مد نظر قرار بگیرد. موضوع انرژی در این میان تا کنون جای اندکی داشته است. در این زمینه آنچه در برنامه های مکانیابی مورد توجه است. بیشتر به مکانیابی شهرک های صنعتی، که وجود انرژی شرط اصلی برای برپایی آنها شمرده می شود. با این وجود در مکانیابی معمولاً بیشتر بر موضوع دسترسی به انرژی تأکید شده است و آن هم بیشتر در مواردی که مواد انرژی زا به عنوان مواد اولیه مورد استفاده قرار می گیرند و کمتر توجهی به موضوع مدیریت انرژی شده است.
باید توجه داشت که در پی سرمایه گذاری های کلان نیروگاهی در دو دهه اخیر و وجود شبکه سراسری توزیع برق، در کنار امکانات دسترسی به سوخت های ارزان بودن هزینه حمل و نقل به دلیل وجود یارانه های انرژی، متأسفانه اغلب سبب شده اند که مدیریت انرژی نقش چندانی در برنامه ریزی مکانیابی نداشته باشد.
اما با تغییر رویکردی که امروزه به دنبال عدم تعادل و ثبات قیمت های جهانی سوخت در کشور ما پیدا شده است، می توان معیار امکان بالقوه انجام پروژه های بهینه سازی و مدیریت انرژی را نیز به عنوان یکی از معیارهای اصلی مکانیابی مطرح نمود/
از سوی دیگر در مکانیابی شهرهای جدید و یا جهت یابی توسعه شهرهای موجود اغلب کمتر توجهی به نقاط استقرار تاریخی می شود. در حالی که انتخاب محل شهرها به دلیل اقلیم نامساعد ایران در طول تاریخ عمدتاً با دیدگاهی زیست محیطی به مفهوم ایجاد شرایطی مساعد در برابر شرایط نامساعد اقلیمی انجام گرفته است. شهرها در نقاطی قرار می گرفتند که طبیعت به دلایل مختلف کمترین قدرت را در آسیب رساندن به آنها داشته باشد. از این رو استفاده از امکانات انسان شناسی تاریخی برای مکانیابی ها با توجه به این نکته می تواند مفید باشد.
«طراحی شهری و اقلیم گرایی مصرف انرژی»
در طراحی کلان بر 5 گروه از مسائل تأکید می شود
مسائل حمل و نقل- مسائل بهداشتی و رفاهی- مسائل اقتصادی، اجتماعی- مسائل زیباشناسی- مسائل فرهنگی، وجود نارسایی در هر یک از این موارد، سبب ناهماهنگی و اختلال در سایر موارد خواهد شد. برنامه ریزی شهری در این موارد باید بصورتی تفکیک شده در شهرهای موجود و شهرهای جدید انجام بگیرد.
در شهرهای موجود نیز دو گروه باید از یکدیگر تمیز داده شوند کلان شهرها از یکسو و شهرهای کوچک و متوسط از سوی دیگر. در مورد شهرهای کلان و مگاپولیس باید توجه داشت که آنها مراکز انرژی بر بسیار بزرگ و زیان باری هستند که گاه تأمین نیازهای انرژی آنها به بهای محروم کردن مناطق دیگر تمام می شود این نکته را درباره منابع آب در کشور ما بارها شاهد بوده ایم.
شاید مهمترین مواردی که در اینگونه شهرها بر مصرف انرژی تأثیر می گذارد کارکردی شدن و تفکیک حوزه های درون شهری یا بعبارت دیگر فاصله گرفتن هرچه بیشتر حوزه های مسکونی حرفه ای، اداری، خدماتی و سرانجام تفریحی از یکدیگر است که سبب افزایش سرسام آور کاربری های زمین شده و با تأثیر سویی که بر قیمت زمین دارد جدا شدن و فاصله گرفتن حوزه ها از یکدیگر را هرچه بیشتر تقویت می کند.
نتیجه روشن است: افزایش فزاینده تعداد و طول زمانی و جغرافیایی سفرهای شهری که به همان میزان بر مصرف انرژی و بر میزان آلودگی محیط زیست می افزاید. زمانی که این شهرها بافت های صنعتی قدیمی را نیز به دلیل گسترش افقی بی رویه درون خود بکشند به شرایطی فاجعه باز نظیر آنچه امروز در مکزیکوسیتی شاهدش هستیم نزدیک می شویم. در شهرهای بزرگ علاوه بر مشکلات تأمین انرژی مشکلات، نظارت اجتماعی و بروز پاتولوژی اجتماعی و افزایش فقر اجتماعی و در نتیجه زاغه نشینی بوجود می‌آید.
در چنین شهرهایی آنچه در زمینه مدیریت انرژی قابل انجام است پیش از هر چیزی، نوعی تمرکز زدایی درونی است. به این معنی که تا حد ممکن از طریق سیاست گذاریهای حساب شده و دخالت دولت یا شهرداری ها در تعیین کاربری های زمین، فاصله حوزه ها از یکدیگر کاهش یافته و تفکیک مطلق آنها از یکدیگر جای خود را به تلفیق نسبی آنها در قالب ناحیه های شهری بدهد. به نحوی که هر ناحیه دارای نوعی بافت زنده و چند کارکردی باشد تا به این ترتیب بتوان تعداد و طول زمانی/ مکانی سفرها را به حداقل ممکن رساند.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله  32  صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید