لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 7
تأثیر موقعیت و وضعیت رویش دندان مولر سوم فک پایین بر شکستگی زاویه
مهران شکری (1, جواد دغلاوی ((
چکیده
هدف: زاویه یکی از شایعترین نواحی شکستگی در فک پایین است که وجود دندان مولر سوم در این ناحیه, خطر شکستگی را افزایش می‌دهد. حال این سئوال مطرح می شود که موقعیت و وضعیت رویش یا به عبارت دیگر میزان نهفتگی دندان مولر سوم چه تأثیری بر شانس شکستگی زاویه دارد؟ هدف این مطالعه تلاش در جهت پاسخ به سؤال فوق است.
روش بررسی: در این مطالعه توصیفی مقطعی, 82 بیمار دارای شکستگی زاویه همراه با دندان عقل که طی سالهای 84-1380 به بیمارستانهای اهواز مراجعه و عمل شده بودند, انتخاب گردیدند, در مورد همه بیماران پرسش نامه تحقیق, تکمیل و ضمناً با استفاده از مشاهده OPG1, اطلاعاتی نظیر موقعیت و وضعیت نهفتگی دندان مولر سوم بر اساس طبقه‌بندی Pell & Gregory, علت شکستگی, مطلوب یا نا مطلوب بودن, وجود شکستگی در دیگر نواحی و نوع درمان, استخراج گردید.
یافته‌ها: آمار تحقیق نشان داد که شکستگی زاویه بیشتر در مردان و در اثر حوادث موتوری و از نوع نامطلوب و در صورت وجود شکستگی سایر نواحی, بیشتر همراه با پاراسمفیز مقابل بوده است. از نظر چگونگی وضعیت رویش دندان عقل در شکستگی زاویه بیشتر وضعیت ورتیکالی و کلاس IA و در مرتبه بعدی IB دیده شده است.
نتیجه‌گیری: همانطور که نتایج تحقیق نشان می‌دهد, دندانهای عقل روئیده یا نیمه روئیده ریسک شکستگی زاویه فک را افزایش می‌دهند, ضمناً می‌دانیم که لبه فوقانی مندیبل ناحیه تجمع نیروهای کشش عضلانی2 می‌باشد. بر این اساس می‌توانیم یک فرضیه را مطرح کنیم که وجود یک باند استخوانی یکپارچه در بوردر فوقانی زاویه ریسک شکستگی را کاهش می‌دهد. با رویش دندان عقل این یکپارچگی قطع می‌گردد و بدین ترتیب احتمال شکستگی زاویه افزایش می‌یابد.
کلید واژه‌گان: شکستگی زاویه, دندان مولر سوم, کلاس‌بندی Pell & Gregory
مقدمه
دندان نهفته دندانی است که نمی‌تواند در زمان مورد انتظار در قوس دندانی قرار گیرد. شایعترین دندانهای نهفته, مولرهای سوم فک پایین و بالا و بعد کانین های فک بالا و پری مولرهای فک پایین می‌باشند, زیرا آنها آخرین دندانهایی هستند که می‌رویند و به احتمال زیاد, فضای کافی جهت رویش نخواهند داشت. (1)
دندانهای نهفته دارای عوارضی نظیر پاتولوژی بافتهای موضعی اطراف از دست دادن دندانها و استخوان مجاور و آسیب به ساختمانهای حیاتی اطراف, می‌باشند. بنابراین به عنوان یک قاعده کلی, تمام دندانهای نهفته باید خارج شوند مگر اینکه بیرون آوردن آنها با عوارض غیر قابل جبرانی, همراه باشد.
(استادیار گروه جراحی دهان و فک و صورت, دانشکده دندانپزشکی, دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز
((دندانپزشک
1- نویسنده مسئول
دریافت مقاله: 2/12/1384 دریافت مقاله اصلاح شده: 11/9/1385 اعلام قبولی: 15/11/1385
1-Orthopantomogram
2- Tension Zoneبیرون آوردن دندانهای نهفته با افزایش سن, مشکلتر می‌شود و با عوارض بیشتری روبرو خواهد بود. (1) از نظر آناتومیک زاویه فک پایین به علت ضخامت نسبتا کم یک ناحیه ضعیف استخوانی در فک پایین به شمار می‌رود و به همین خاطر یکی از مستعدترین نواحی فک پایین در شکستگی می‌باشد. (1)
از سوی دیگر وجود مولر سوم در ناحیه زاویه, بواسطه فضایی که اشغال می‌نماید, باعث کاهش بیشتر حجم استخوانی زاویه و نتیجتاً افزایش ریسک شکستگی آن می‌گردد. (8و7و6و5و4و3و2و1) حال با توجه به اصل فوق, این سئوال مطرح می‌گردد که موقعیت و وضعیت رویش دندانهای مولر سوم چه تأثیری بر ریسک شکستگی زاویه دارد؟
برخی از مطالعات نشان می‌دهند که هرچه دندان مولر سوم, عمق نهفتگی بیشتری داشته باشد, احتمال بروز شکستگی زاویه افزایش می‌یابد. (7و3) از سوی دیگر, مطالعات دیگری نتایج معکوسی را ارائه می‌نمایند. (9و2)
در سال 1996 , Meechan و Safdar به این نتیجه رسیدند که هرچه نهفتگی مولر سوم عمیق تر باشد خطر شکستگی زاویه بیشتر است. (3) در سال 2000 , Malaita نیز در مطالعه خود به نتیجه ای مشابه رسیده است. (3) از سوی دیگر, در سال 2000, Dopson و Tevepaugh در مطالعه خود نشان دادند که دندانهای مولر سوم رویش یافته, ریسک شکستگی زاویه را افزایش می دهند . در تحقیق ایشان , بیشترین شکستگی زاویه همراه با موقعیت ورتیکالی دندان مولر سوم و وضعیت رویش کلاس IA بوده است . (9) علاوه بر این, در تحقیق دیگری که توسط Joyce و همکارانش در فاصله سالهای 1993- 1998 بر روی 437 بیمار انجام شده است نشان می‌دهد که دندانهای مولر سوم دارای وضعیت رویشی کلاس IB, بیشترین ریسک شکستگی زاویه را دارند.(6)
در سال 2001, میثمی و همکاران در یک تحقیق گذشته نگر که بر روی 214 بیمار مراجعه کننده بخش جراحی فک و صورت بیمارستان عمومی تورونتوی کانادا در فاصله سالهای 1995 تا 2000 ،انجام داده بودند, اعلام کردند که زاویه نهفتگی مولر سوم رابطه چندانی با شکستگی زاویه ندارد.(8)
با توجه با اختلاف نظر موجود در خصوص ارتباط موقعیت و وضعیت رویش دندان های مولر سوم و شکستگی زاویه در مطالعات فوق, لزوم تحقیق بیشتر در این خصوص, آشکار می‌گردد. در واقع این مطالعه نیز در همین راستا و با هدف تلاش در جهت رفع ابهام و یافتن پاسخی روشن‌تر برای سئوال فوق انجام گرفته است.
روش بررسی
مطالعه حاضر از نوع توصیفی مقطعی می‌باشد و برای جمع‌آوری داده‌ها از تکنیک معاینات کلینیکی, مشاهده و استفاده از رادیوگرافی لازم برای تکمیل فرم اطلاعاتی استفاده گردیده است.
پس از انجام معاینات دقیق و انجام کارهای اولیه از قبیل, تهیه رادیوگرافی پانورامیک(OPG), کلیه بیمارانی که با تشخیص جراحی برای شکستگیهای زاویه فک پایین طی سالهای 84-80 مراجعه و در بخش بستری و تحت عمل جراحی قرار گرفته بودند یا بطور سرپائی درمان شده بودند, مورد مطالعه قرار گرفتند.
بر اساس طبقه‌بندی Pell & Gregory موقعیت و, وضعیت رویش دندانهای عقل تعیین می‌گردید.(10)
با توجه به محاسبه حجم نمونه از فرمول:
تعداد 72 نمونه برای این تحقیق تعیین گردید, که در این مطالعه تعداد 82 نمونه انتخاب شد و نوع نمونه‌گیری مبتنی بر هدف بود. داده‌ها بر اساس آمار توصیفی و استفاده جداول آنالیز گردیدند.
یافته‌ها
از بین 82 بیمار مورد بررسی در این تحقیق 7/81درصد مرد و 3/18درصد زن بودند
5/69درصد از بیماران در اثر تصادف با وسایل موتوری(MVA)1 که در واقع شایعترین علت ترومای به فک و صورت می‌باشد. دچار شکستگی شده بودند
از بین سایر بیماران 1/17درصد در اثر نزاع, 7/3درصد در اثر حوادث ورزشی, 2/1درصد در اثر حوادث شغلی, 5/8درصد در اثر عوامل متفرقه مانند زمین خوردن و زلزله دچار شکستگی شده بودند.
3/57درصد از بیماران دچار شکستگی در زاویه سمت چپ و 7/42درصد از بیماران دچار شکستگی زاویة سمت راست فک پایین بودند.
55درصد از بیماران شکستگی باجابجایی و 45درصد شکستگی بدون جابجایی داشتند
7/53درصد از بیماران علاوه بر شکستگی زاویه, در نواحی دیگر دچار شکستگی شده بودند که در این مطالعه، الگوی شکستگی زاویه چپ و پاراسمفیز مخالف, بیشترین تعداد را به خود اختصاص داده است(جدول1 ) .
از نظر وضعیت دندان عقل, بیشترین و کمترین حالت به ترتیب: وضعیت ورتیکالی و دیستوانگولار بود که 4/74درصد از بیماران دارای دندان عقل ورتیکالی بودند و حالت دیستوانگولار در این تحقیق اصلاً وجود نداشت( جدول2).
5/52درصد از بیماران دارای دندان عقل در موقعیت کلاس IA و 3/18درصد از بیماران دارای دندان عقل در موقعیت کلاس IB براساس طبقه‌بندی Pell & Gregory بودند (جدول3) .
طبق تحقیق ما, موقعیت Class IA بر اساس طبقه‌بندی Pell & Gregory (یعنی دندانهای عقل بیشتر رویش یافته ), باعث افزایش شکستگی زاویه شده اند. در خصوص نوع درمان جراحی انجام شده, 50درصد به روش Open reduction و 50درصد به روش Closed reduction درمان شدند
جدول1: توزیع فراوانی داده‌ها بر اساس وجود شکستگی در سایر نواحی غیر از زاویه مندیبل
تنه مندیبل
پاراسمفیز
ساب کندیلار
راموس در طرف موافق
گونه
قدام ماگزیلا
ریشه دندان عقل
وجود نداشته
جمع کل
فراوانی
12
20
7
2
1
1
1
38
82
درصد
7/14
4/24
6/8
4/2
2/1
2/1
2/1
3/46
100
جدول2: توزیع نمونه های مورد بررسی بر حسب وضعیت دندان عقل در محل شکستگی
درصد
تعداد
وضعیت دندان در محل شکستگی
4/74
61
ورتیکالی
22
18
مزیوانگولار
4/2
2
ترانسورس
2/1
1
هوریزنتالی
0
0
دیستوانگولار
جدول3: توزیع فراوانی دندان عقل بر اساس طبقه بندی Pell & Gregory
کلاس IA
کلاس IB
کلاس IIB
کلاس IIC
کلاس IIIC
کلاس IC
کلاس IIA
کلاس IIIB
کلاس IIIA
جمع کل
فراوانی
43
15
11
3
3
2
2
2
1
82
درصد
5/52
3/18
4/13
7/3
7/3
4/2
4/2
4/2
2/1
100
1-Motor Venicle Accident (MVA)بحث
زوایه مندیبل از نظر آناتومیک در محل اتصال شاخه عمودی و افقی فک پایین قرار داشته و یک ناحیه ضعیف از نظر تراکم استخوانی و از مستعدترین مناطق شکستگی فک می باشد. ضمناً وجود دندان مولر سوم در ناحیه زاویه بواسطه فضایی که اشغال می‌نماید موجب کاهش بیشتر تراکم استخوانی و در نتیجه افزایش احتمال بروز شکستگی در زاویه فک می‌شود. (11و8و7و6و5و4و3و2) مطالعاتی نشان می‌دهند که عمق نهفتگی دندان مولر سوم ارتباط مستقیم با افزایش خطر شکستگی زاویه دارد (2) ولی برخی از محققین مخالف این نظریه می‌باشند یعنی اعتقاد دارند که هرچه دندان مولر سوم روئیده تر باشد شکستگی زاویه بیشتررخ می‌دهد. (9و6)
نتایج این تحقیق نیز نشان داد که شکستگیهای زاویه بیشتر بهمراه دندانهای مولر سوم دارای موقعیت ورتیکالی و وضعیت رویشی کلاس IA و در مرتبه بعدی IB یعنی
دندانهای عقلی که روئیده تر بوده‌اند که با نتایج تحقیقات Joyce و Tevepaugh موافق است.(6و 9) از سویی می دانیم که فک پایین یک استخوان کمانی شکل است که براساس توزیع نیروهای عضلات متصل به آن سه ناحیه بوجود می آید : (11)
1-ناحیه کشش1 در قسمت لبه فوقانی مندیبول
2-ناحیه فشار2 در ناحیه بوردر تحتانی فک پایین
3-ناحیه ترکیبی از دو نیروی فوق3در ناحیه قدام فک پایین بین دو دندان کانین
بر این اساس می توانیم یک فرضیه را مطرح کنیم که وقتی دندان مولر سوم در ناحیه زاویه, عمیق تر قرار گرفته است و در بوردر فوقانی زاویه یک باند استخوانی ممتد و یکپارچه وجود دارد شکستگی کمتر رخ می‌دهد و بر عکس وقتی دندان مولر سوم بیشتر رویش کرده است و یکپارچگی باند استخوانی بوردر فوقانی قطع شده است خطر شکستگی زاویه بیشتر می‌شود.
منابع
1- Peterson LJ. Oral and Maxillofacial Surgery. 3rd ed.1998 P.527-37.
2-Safdar N, Meechan JG. Relationship between fractures of the mandibular angle and the presence and state of eruption of the lower third molar . J Oral Surg 1995 79:680-4.
3-Meechan JG, Safdar N. Lower third molars and mandibular angle fractures . Br Dent J 1996; 180 : 169–74.
4-Lizuka T, Tanner S, Berthold H. Mandibular fractures fallowing third molar extraction. Int J Oral Maxillofac Surg 1997 26: 338 – 43.
5-Krimmrl M, Reinert S. Mandibular fracture after third molar removal. J Oral Maxillofac Surg 2000 58: 1110 – 12.
6-Lee JT , Joyce T, Dopson TB. The effect of mandibular third molar presence and position on the risk of angle fracture. J Oral Maxillofac Surg 2000 35: 394 –8.
7-Malaita J, Alwikat A. Is the mandibular molar a risk factor for mandibular angle fracture ? J Oral Surg 2000 89: 143 –6.
8-Meisami T, Sojat GKB, Sandor HP, Lewrence CML Impocted third molars and risk of angle fracture . Int J Oral Maxillofac Surg 2002 31: 140 – 4.
9-David B , Tevepaugh , Dopson TB. Are mandibular third molars a risk factor for angle fractures ? J Oral Maxillofac Surg 1995 53: 646-9.
10-Pell GJ, Gregory GT. Report a ten years of a tooth division technique for the removal of impacted teeth . Am J Orthod 1999 28: 660 – 6.
11-Kruger E, Schilli W. Oral and Maxillofacial Traumatology. volume 1 Quintessence, Chicago, 1982: 125-130 .
1-Tension Zone
2-Pressure Zone
3-Changing Forces
بیرون آوردن دندانهای نهفته با افزایش سن, مشکلتر می‌شود و با عوارض بیشتری روبرو خواهد بود. (1) از نظر آناتومیک زاویه فک پایین به علت ضخامت نسبتا کم یک ناحیه ضعیف استخوانی در فک پایین به شمار می‌رود و به همین خاطر یکی از مستعدترین نواحی فک پایین در شکستگی می‌باشد. (1)
از سوی دیگر وجود مولر سوم در ناحیه زاویه, بواسطه فضایی که اشغال می‌نماید, باعث کاهش بیشتر حجم استخوانی زاویه و نتیجتاً افزایش ریسک شکستگی آن می‌گردد. (8و7و6و5و4و3و2و1) حال با توجه به اصل فوق, این سئوال مطرح می‌گردد که موقعیت و وضعیت رویش دندانهای مولر سوم چه تأثیری بر ریسک شکستگی زاویه دارد؟
برخی از مطالعات نشان می‌دهند که هرچه دندان مولر سوم, عمق نهفتگی بیشتری داشته باشد, احتمال بروز شکستگی زاویه افزایش می‌یابد. (7و3) از سوی دیگر, مطالعات دیگری نتایج معکوسی را ارائه می‌نمایند. (9و2)
در سال 1996 , Meechan و Safdar به این نتیجه رسیدند که هرچه نهفتگی مولر سوم عمیق تر باشد خطر شکستگی زاویه بیشتر است. (3) در سال 2000 , Malaita نیز در مطالعه خود به نتیجه ای مشابه رسیده است. (3) از سوی دیگر, در سال 2000, Dopson و Tevepaugh در مطالعه خود نشان دادند که دندانهای مولر سوم رویش یافته, ریسک شکستگی زاویه را افزایش می دهند . در تحقیق ایشان , بیشترین شکستگی زاویه همراه با موقعیت ورتیکالی دندان مولر سوم و وضعیت رویش کلاس IA بوده است . (9) علاوه بر این, در تحقیق دیگری که توسط Joyce و همکارانش در فاصله سالهای 1993- 1998 بر روی 437 بیمار انجام شده است نشان می‌دهد که دندانهای مولر سوم دارای وضعیت رویشی کلاس IB, بیشترین ریسک شکستگی زاویه را دارند.(6)
در سال 2001, میثمی و همکاران در یک تحقیق گذشته نگر که بر روی 214 بیمار مراجعه کننده بخش جراحی فک و صورت بیمارستان عمومی تورونتوی کانادا در فاصله سالهای 1995 تا 2000 ،انجام داده بودند, اعلام کردند که زاویه نهفتگی مولر سوم رابطه چندانی با شکستگی زاویه ندارد.(8)
با توجه با اختلاف نظر موجود در خصوص ارتباط موقعیت و وضعیت رویش دندان های مولر سوم و شکستگی زاویه در مطالعات فوق, لزوم تحقیق بیشتر در این خصوص, آشکار می‌گردد. در واقع این مطالعه نیز در همین راستا و با هدف تلاش در جهت رفع ابهام و یافتن پاسخی روشن‌تر برای سئوال فوق انجام گرفته است.
روش بررسی
مطالعه حاضر از نوع توصیفی مقطعی می‌باشد و برای جمع‌آوری داده‌ها از تکنیک معاینات کلینیکی, مشاهده و استفاده از رادیوگرافی لازم برای تکمیل فرم اطلاعاتی استفاده گردیده است.
پس از انجام معاینات دقیق و انجام کارهای اولیه از قبیل, تهیه رادیوگرافی پانورامیک(OPG), کلیه بیمارانی که با تشخیص جراحی برای شکستگیهای زاویه فک پایین طی سالهای 84-80 مراجعه و در بخش بستری و تحت عمل جراحی قرار گرفته بودند یا بطور سرپائی درمان شده بودند, مورد مطالعه قرار گرفتند.
بر اساس طبقه‌بندی Pell & Gregory موقعیت و, وضعیت رویش دندانهای عقل تعیین می‌گردید.(10)
با توجه به محاسبه حجم نمونه از فرمول:
تعداد 72 نمونه برای این تحقیق تعیین گردید, که در این مطالعه تعداد 82 نمونه انتخاب شد و نوع نمونه‌گیری مبتنی بر هدف بود. داده‌ها بر اساس آمار توصیفی و استفاده جداول آنالیز گردیدند.
یافته‌ها
از بین 82 بیمار مورد بررسی در این تحقیق 7/81درصد مرد و 3/18درصد زن بودند
5/69درصد از بیماران در اثر تصادف با وسایل موتوری(MVA)1 که در واقع شایعترین علت ترومای به فک و صورت می‌باشد. دچار شکستگی شده بودند
از بین سایر بیماران 1/17درصد در اثر نزاع, 7/3درصد در اثر حوادث ورزشی, 2/1درصد در اثر حوادث شغلی, 5/8درصد در اثر عوامل متفرقه مانند زمین خوردن و زلزله دچار شکستگی شده بودند.
3/57درصد از بیماران دچار شکستگی در زاویه سمت چپ و 7/42درصد از بیماران دچار شکستگی زاویة سمت راست فک پایین بودند.
55درصد از بیماران شکستگی باجابجایی و 45درصد شکستگی بدون جابجایی داشتند
7/53درصد از بیماران علاوه بر شکستگی زاویه, در نواحی دیگر دچار شکستگی شده بودند که در این مطالعه، الگوی شکستگی زاویه چپ و پاراسمفیز مخالف, بیشترین تعداد را به خود اختصاص داده است(جدول1 ) .
از نظر وضعیت دندان عقل, بیشترین و کمترین حالت به ترتیب: وضعیت ورتیکالی و دیستوانگولار بود که 4/74درصد از بیماران دارای دندان عقل ورتیکالی بودند و حالت دیستوانگولار در این تحقیق اصلاً وجود نداشت( جدول2).
5/52درصد از بیماران دارای دندان عقل در موقعیت کلاس IA و 3/18درصد از بیماران دارای دندان عقل در موقعیت کلاس IB براساس طبقه‌بندی Pell & Gregory بودند (جدول3) .
طبق تحقیق ما, موقعیت Class IA بر اساس طبقه‌بندی Pell & Gregory (یعنی دندانهای عقل بیشتر رویش یافته ), باعث افزایش شکستگی زاویه شده اند. در خصوص نوع درمان جراحی انجام شده, 50درصد به روش Open reduction و 50درصد به روش Closed reduction درمان شدند
جدول1: توزیع فراوانی داده‌ها بر اساس وجود شکستگی در سایر نواحی غیر از زاویه مندیبل
تنه مندیبل
پاراسمفیز
ساب کندیلار
راموس در طرف موافق
گونه
قدام ماگزیلا
ریشه دندان عقل
وجود نداشته
جمع کل
فراوانی
12
20
7
2
1
1
1
38
82
درصد
7/14
4/24
6/8
4/2
2/1
2/1
2/1
3/46
100
جدول2: توزیع نمونه های مورد بررسی بر حسب وضعیت دندان عقل در محل شکستگی
درصد
تعداد
وضعیت دندان در محل شکستگی
4/74
61
ورتیکالی
22
18
مزیوانگولار
4/2
2
ترانسورس
2/1
1
هوریزنتالی
0
0
دیستوانگولار
جدول3: توزیع فراوانی دندان عقل بر اساس طبقه بندی Pell & Gregory
کلاس IA
کلاس IB
کلاس IIB
کلاس IIC
کلاس IIIC
کلاس IC
کلاس IIA
کلاس IIIB
کلاس IIIA
جمع کل
فراوانی
43
15
11
3
3
2
2
2
1
82
درصد
5/52
3/18
4/13
7/3
7/3
4/2
4/2
4/2
2/1
100
تحقیق درباره تأثیر موقعیت و وضعیت رویش دندان مولر سوم فک پایین بر شکستگی زاویه
