لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت
تعداد صفحات: 7
گسترش بیابان سومین چالش جهانی؛ 43 میلیون هکتار وسعت ایران در معرض فرسایش باد
قرن حاضر را می توان به عنوان قرن بحران آب، منابع طبیعی و محیط زیست نام برد. اگرچه در چند دهه اخیر، این منابع به شیوه های مختلف توسط انسانها مورد بی مهری و تخریب قرار گرفته اند، اما تلاشهای همه جانبه جامعه جهانی و دوستداران محیط زیست بر بهره برداری اصولی از این منابع به عنوان مهمترین راهبرد توسعه پایدار همواره تأکید داشته است. از جمله تلاشهای قابل توجه جامعه جهانی که در اواخر قرن بیستم به ثمر نشست، کنوانسیون مقابله با بیابانزایی ملل متحد بود که با هدف ارایه معقول ترین شیوه مدیریت و بهره برداری از منابع پایه تولید در مناطق خشک، نیمه خشک و خشک نیمه مرطوب تدوین و بر همین اساس، برای توجه بیشتر به مقوله بیابانزایی، 27 خرداد (17 ژوئن) هر سال به عنوان روز جهانی بیابان زدایی نامگذاری شد.
ایران با در اختیار داشتن 2/1 درصد خشکیهای جهان و 34 میلیون هکتار اراضی بیابانی دارای 4/2 درصد از بیابانهای جهان است که در سال 1375 با تصویب مجلس شورای اسلامی، به عنوان سومین کشور متعهد کنوانسیون مقابله با بیابانزایی شناخته شد. براساس تعریف این کنوانسیون، بیابانزایی به معنی تخریب سرزمین در مناطق خشک، نیمه خشک و خشک نیمه مرطوب ناشی از عوامل مختلف ازجمله تغییرات آب و هوایی و فعالیتهای انسانی است که براساس این تعریف، حدود 90 درصد مساحت ایران در معرض تهدید خطر پدیده بیابانزایی است. مناطق بیابانی ایران هم اکنون با 34 میلیون هکتار وسعت، حدود 20 درصد مساحت کشور و 25 درصد عرصه های منابع طبیعی ایران را شامل می شود. این مناطق به لحاظ گستردگی در 17 استان و 97 شهرستان با دربر گرفتن حدود 39 میلیون نفر (2/58) از جمعیت کشور و بسیاری از شهرهای بزرگ از جمله تهران، اصفهان، شیراز، مشهد و اهواز و نیز به دلیل وسعت اراضی کشاورزی، صنایع، معادن، راه آهن، جاده ها، بنادر، مراکز مهم گردشگری و...، از اهمیت بالایی برخوردار است. معاون امور مراتع و خاک سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری ایران، با بیان آن که پدیده بیابانزایی در قرن 21، در بین 38 چالش مهم جهانی پس از دو چالش تغییر اقلیم و کمیابی آب شیرین، مهمترین چالش جهانی محسوب می شود، گفت:این پدیده افزون بر پنج میلیارد هکتار سرزمینهای آباد یعنی حدود 5/38 درصد از مجموع خشکیهای زمین را در 110 کشور جهان در معرض زوال و تهدید قرار داده است. "ابوالقاسم بهرامی" افزود:بیابانزایی به مفهوم تخریب سرزمین، تخریب و زوال اکوسیستمهای طبیعی یا کاهش توان تولید بیولوژیک اراضی در مناطق خشک، نیمه خشک و خشک نیمه مرطوب است. وی، عوامل طبیعی بخصوص عوامل اقلیمی نظیر میزان و پراکنش نامناسب زمانی و مکانی نزولات آسمانی، تبخیر و تعرق سالانه (30 تا 40 برابر متوسط بارندگی سالانه)، طول دوره نسبتاً کوتاه برگشت خشکسالی و استمرار آن، طوفانهای باد موسمی و نیز خاک حساس به فرسایش، فقر پوشش گیاهی، لغزش و رانش زمین و...و عوامل انسانی را از علل اصلی بیابانزایی نام برد. به گفته وی، عدم تعادل دام موجود و ظرفیت مراتع، بوته کنی و تخریب جنگلها و مراتع، تبدیل و تغییر غیر اصولی کاربری اراضی، تخریب سرزمین ناشی از برداشت معادن سطحی، آیش بلندمدت اراضی حساس به فرسایش، برداشت بی رویه و در نتیجه کاهش سطح سفره های آب زیر زمینی، شخم در جهت شیب دیمزارها، شیوه های نامناسب آبیاری و...، را از عوامل مهم انسانی بیابانزایی ذکر کرد. وی با اشاره به پیامدهای بسیار گسترده، پیچیده و وسیع بیابانزایی، اظهار داشت:هجوم ماسه های روان، افت کمی و کیفی آبهای زیرزمینی، کاهش حاصلخیزی خاک، افزایش حساسیت اراضی به فرسایش، شور شدن اراضی، افزایش سیل خیزی، تشدید آلودگیهای زیست محیطی، بیکاری، فقر، مهاجرت و...از جمله پیامدهای این پدیده شوم، اما دست ساز بشر محسوب می شوند. بهرامی گفت:حدود 43 میلیون هکتار از وسعت ایران در معرض تهدید فرسایش بادی به عنوان یکی از آثار پدیده بیابانزایی قرار دارد که 10 تا 20 درصد خسارتهای ناشی از حوادث طبیعی (زلزله، سیل، خشکسالی و...) در کشور ناشی از آثار و تبعات فرسایش بادی است. وی تصریح کرد:در مجموع از کل خسارتهای ناشی از فرسایش بادی در ایران، 7/45 درصد به واحدهای مسکونی، تأسیسات زیربنایی، صنعتی و راهها، 3/44 درصد به اراضی کشاورزی و حدود 10 درصد به منابع زیستی بخصوص مراتع وارد می شود. بهرامی با اشاره به مهمترین فعالیتهای انجام شده در زمینه تثبیت شن و بیابانزدایی، افزود:در طول حدود چهار دهه فعالیتها و اقدامات تثبیت شن و بیابانزدایی در کشور، 9 میلیون هکتار طرح بیابانزدایی و 185 هزار هکتار طرح مدیریت جنگلهای دست کاشت بیابانی تهیه و دو میلیون هکتار عملیات نهالکاری، 6/4 میلیون هکتار بذرپاشی و بذرکاری، 220 هزار هکتار عملیات مالچ پاشی و 48/7 میلیون هکتار عملیات حفاظت و قرق اجرا شده است. معاون امور مراتع و خاک سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور، تهیه افزون بر چهار میلیون هکتار طرح اجرایی بیابانزدایی وحدود 150 هزار هکتار طرح اجرایی مدیریت جنگلهای دست کاشت بیابانی و در مجموع حدود 356 هزار هکتار عملیات اجرایی تثبیت شن و بیابانزدایی را از مهمترین اقدامهای این سازمان در طول برنامه سوم توسعه کشور یاد کرد. به گفته وی، تهیه برنامه اقدام ملی بیابانزدایی و تعدیل آثار خشکسالی، تهیه و تدوین طرح شناسایی کانونهای بحرانی فرسایش بادی، تدوین برنامه ملی مدیریت مناطق بیابانی کشور، تعیین شاخصها و معیارهای بیابانزایی کشور، تمرکز فعالیتهای اجرایی در طرحهای مصوب، تقویت مشارکت مردم و دستگاهها در امر بیابانزدایی و... از دیگر اقدامهای سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور در برنامه سوم توسعه کشور بود. بهرامی، اجرای طرحهای تثبیت شن و بیابانزدایی را به عنوان طرحهای زیربنایی دارای آثار و تبعات وسیع اکولوژیکی، اجتماعی،اقتصادی و زیست محیطی دانست. وی سپس تثبیت ماسه های روان، بیابانزدایی و جلوگیری از بیابانی شدن افزون بر پنج میلیون هکتار از عرصه های منابع طبیعی کشور را از آثار اجرای این طرحها عنوان کرد. به گفته وی، ایجاد 1/2 میلیون هکتار جنگلهای دست کاشت بیابانی و 54 پارک جنگلی بیابانی به مساحت حدود شش هزار و 166 هکتار با آثار وسیع اکولوژیکی، اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی، تفرجگاهی و حفاظت منابع آب و خاک و نیز تولید اکسیژن، تعدیل اقلیم، کاهش روان آب، افزایش نفوذ نزولات آسمانی و تقویت سفره های آب زیرزمینی، کنترل فرسایش آبی و بادی و درنتیجه ایجاد ثبات و پایداری اکولوژیکی از دیگر نتایج فعالیتهای بیابانزدایی و تثبیت شن در کشور به شمار می رود. به گزارش ایرنا، با اجرای طرحهای مختلف در 40 سال اخیر،حدود هفت هزار و26 کیلومتر خطوط مواصلاتی و راهها، یکهزار و 810 کیلومتر خطوط راه آهن، 23 فرودگاه، یکهزار و 240 کیلومتر طول مسیر رودخانه ها، هشت هزار و 560 کیلومتر شبکه و کانالهای انتقال آب وآبیاری، 600 هزار هکتار اراضی کشاورزی، 521 هزار واحد مسکونی در 97 شهر و چهارهزار و 353 روستا، بیش از پنج هزار واحد فرهنگی و مذهبی، 51 شهرک صنعتی و 20 صیدگاه صیادی و 271 واحد انتظامی و نظامی از خسارتهای ناشی از حرکت ماسه های روان حفاظت شده اند. بهرامی با بیان آن که اجرای فعالیتهای تثبیت شن و بیابانزدایی دارای آثار اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی متعددی است، بر تداوم و تشدید این فعالیتها در برنامه چهارم توسعه کشور تأکید کرد. به گفته وی، 7/19 میلیون هکتار از مناطق
مقاله در مورد گسترش بیابان سومین چالش جهانی