نوع فایل: word
قابل ویرایش 25 صفحه
مقدمه:
سرمایه‌گذاری از اساسی‌ترین مباحث اقتصادی است. بدون آن، تولید شکل نمی‌گیرد و ثروت تحقق نمی‌یابد. عدالت و توزیع مناسب ثروت، زمانی معنا می‌دهند که ثروت ایجاد شده باشد. البته توزیع منابع اولیه ثروت طبیعی بر تولید و سرمایه‌گذاری تقدم دارد، به همین خاطر مکتب اقتصادی اسلام به توزیع قبل از تولید نگاه ویژه‌ای دارد و مجموعه قوانین و مقررات شرعی، کیفیت مالکیت و بهره‌برداری از ثروت‌های طبیعی را روشن ساخته است. پس از شکل‌گیری مناسب و عادلانه توزیع ثروت‌های طبیعی، نوبت به تولید ثروت با انجام سرمایه‌گذاری می‌رسد. تولید از ترکیب نهادة انسانی و مادی شکل می‌گیرد. سرمایه انسانی عبارت از برخورداری از دانش، مدیریت و تجربه مفید است و سرمایه مادی، شامل سرمایه نقدی، تأسیسات، زمین و مواد اولیه می‌شود. سرمایه نقدی را به علت امکان تبدیل به دیگر سرمایه‌های مادی می‌توان به عنوان شاخص سرمایه مادی قلمداد کرد. سرمایه نقدی با پس‌انداز، قرض‌گرفتن و مشارکت صاحبان سرمایه در امر تولید تحقق می‌یابد. تولیدکننده در جهت رسیدن به هدف اقتصادی خود بر اساس معیارهای مختلف، به انجام طرح تولیدی خاصی تصمیم می‌گیرد.
طبق نظریة سرمایه‌گذاری، در اقتصاد سرمایه‌داری تقاضای سرمایه‌گذاری با نرخ بهره رابطه عکس دارد. تقاضای سرمایه‌گذاری با ملاک‌های تصمیم‌گیری و انتخاب پروژه مرتبط است. نرخ بازده درونی ملاک سودآوری طرح را در ارتباط با نرخ بازده برونی (نرخ بهره) مشخص می‌کند. نرخ بازده درونی همان کارآیی نهایی سرمایه1(MEC) است که تقاضای سطح سرمایه مطلوب را مشخص می‌کند و از آن تقاضای سرمایه‌گذاری 2(MEI) به‌دست می‌آید. برای محاسبه این نرخ باید ارزش حال بازدهی‌های انتظاری طرح را با هزینه آن برابر کرد. این ملاک توسط کینز پیشنهاد شد و از آن به عنوان ملاک کارآیی نهایی سرمایه‌گذاری نام برده می‌شود. کارآیی نهایی یک پروژه سرمایه‌گذاریm) ) به عنوان نرخ بهره‌ای که ارزش فعلی3(PV) پروژه را به صفر تنزیل می‌کند، تعریف شده است و توسط رابطة زیر بیان می‌شود:
با حل این معادله مقدارm به دست می‌آید(Rt) . درآمد حاصل از سرمایه‌گذاری وC) ) هزینه احداث پروژه است.
= -C + Rt + Rt+11 + m + ... + Rt+n(1 + m)n0
طرح‌های سرمایه‌گذاری هر گاه بر حسبm رتبه‌بندی شوند، منحنی تقاضای سرمایه‌گذاری را نشان خواهد داد. سطح سرمایه‌گذاری بر حسب وجود وجوه سرمایه‌گذاری حداکثر تا نقطه‌ای افزایش می‌یابد که مقدارm با نرخ بهره بازار(r) برابر شود (نمودار 1).
در واقع پروژهای سودآوری دارد که نرخ بازدهی داخلی آن بیش از نرخ بهره بازار باشد. نئوکلاسیک‌ها برای تصمیم‌گیری در مورد انتخاب پروژه، از مفهوم ارزش فعلی تنزیل شده درآمدهای آینده ناشی از سرمایه‌گذاری4(PDV) استفاده می‌نمایند. برای محاسبه آن، با استفاده از جریان بازدهی خالص آینده حاصل از پروژه(Rt) که با نرخ‌های بهره تنزیل شده است از رابطه زیر در مقابل هزینه‌های پروژه استفاده می‌شود.
1 + r + ... + Rt+n(1 + r)n1PDVt = -C + Rt + Rt+
هر گاه ارزش فعلی بازدهی پروژهای مختلف محاسبه شود (بر حسب نرخ بهره خاص)، پروژه‌های مختلف از جهتPDV رتبه‌بندی شده و به صورت نمودار 2 درمی‌آید.
در صورت با کشش بودن منحنی عرضه وجوه سرمایه‌گذاری، بنگاه‌ها می‌توانند در همة پروژه‌هایی که PDV مثبت دارند سرمایه‌گذاری کنند؛ یعنی سطح سرمایه‌گذاری تا 0I گسترش می‌یابد و چنان‌چه وجوه سرمایه‌گذاری با محدودیت مواجه باشد، اولویت در تخصیص با پروژه‌های اقتصادی است. چنان‌چه نرخ بهره کاهش یابد، مخرج کسر تنزیل بازدهی کاهش وPDV افزایش یافته و در واقع منحنیPDV به سمت راست منتقل می‌شود، یعنی سطح سرمایه‌گذاری افزایش می‌یابد و بالعکس. در هر صورت از هر دو روش می‌توان رابطة منفی بین نرخ بهره و سطح سرمایه‌گذاری را به‌دست آورد.5 در واقع نرخ بهره عامل اساسی در مقدار سرمایه‌گذاری است و به عبارت روشن‌تر، نرخ بهره عامل تعیین‌کنندة اجرا و عدم اجرای پروژه‌ها درنظام ربوی است. حرمت ربا و یکسان دانستن بهره و ربا باعث شد اقتصاددانان مسلمان در جای‌گزین ساختن مدل جدید، تلاش جدی صورت دهند. در ادامه پس از توضیح پاره‌ای از نظریات مطرح شده در این زمینه دیدگاه خود را بیان می‌کنیم.
مروری بر نظریات اسلامی
محققان اقتصاد اسلامی با حذف ربا از نظام اقتصادی اسلام به عقود اسلامی توجه جدی نموده و در این توافق ضمنی دارند که قرض‌الحسنه نمی‌تواند به تنهایی سرمایه‌گذاری طرح‌های مختلف را پوشش دهد؛ چرا که معمولاً افرادی که درصدد به جریان انداختن سرمایة خود هستند طالب سود می‌باشند و این امر مورد تأیید شریعت هم قرار گرفته است.
فهرست مطالب:
برخی از این نظریات عبارت‌اند از
سیدکاظم صدر
ایرج توتونچیان
سیدهادی عربی
یوسف بن عبدا الزامل و بوعلام بن جیلالی می‌گویند
سیدعباس موسویان
نقد و بررسی نظریات
مقایسه مشارکت و قرض ربوی
پی‌نوشت‌ها
منابع ومأخذ:
Marginal Efficiency of capital.1
. Marginal Efficiency of Investment.2
. present value.3
. present Discount value.4
.5 برای بحث تفصیلی ر.ک: ویلیام. اچ، برانسون، تئوری و سیاست‌های اقتصاد کلان، ترجمه عباس شاکری (چاپ چهارم: تهران، نشر نی، 1378) فصل 3 و 13؛ فردگلیهی، نظریه و سیاست اقتصاد کلان، ترجمه مهدی تقوی (چاپ اول: تهران، انتشارات فروردین، 1366) فصل 6 و ایرج توتونچیان، پول و بانکداری اسلامی و مقایسه آن با نظام سرمایه‌داری (چاپ اول: تهران، توانگران، 1379) فصل 2 و 3.
.6 ر.ک: سیدکاظم صدر، اقتصاد صدر اسلام (تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، 1375) ص 275 - 283.
.7 همان، ص 301 - 306.
.8 ر.ک: ایرج توتونچیان، همان، ص 432 - 434.
.9 همان، ص 300 - 305.
.10 ر.ک: سیدهادی عربی، نگرشی بر تعادل همزمان طرف تقاضا در اقتصاد اسلامی (پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس) فصل 3 و منذر کهف، مقدمه‌ای بر اقتصاد اسلامی، ترجمه عباس عرب مازار (چاپ اول: سازمان برنامه و بودجه، 1376) فصل پنجم.
profit - And - loos sharing.1
.12 محسن، س، خان و عباس میرآخور، مطالعات نظری در بانکداری و مالیه اسلامی، ترجمه محمد ضیائی بیگدلی (تهران، مؤ‌سسه بانکداری تهران، 1370) ص 178 - 185 به نقل از: شاهرخ رفیع‌خان، تحلیل اقتصادی از یک الگوی مشارکت در سود و زیان برای بخش مالی.
.13 همان، ص 185 - 187.
.14 همان، ص 196.
.15 ر.ک به: سیدهادی عربی، همان، ص 111 - 116 و همو، «تقاضای سرمایه‌گذاری در اقتصاد اسلامی»، مجله حوزه و دانشگاه، شماره 4، پاییز 1374، ص 14 - 21.
.16 یوسف بن عبدا الزامل و بوعلام بن جیلالی، اقتصاد کلان با نگرش اسلامی، ترجمه نصرا خلیلی تیرتاشی (چاپ اول: تهران، مؤ‌سسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1378) فصل 3.
.17 سیدعباس موسویان، بانکداری اسلامی (تهران، مؤ‌سسه تحقیقات پولی و بانکی، 1378) فصل 13.
.18 فهیم‌خان مقالات متعددی در این زمینه نگاشته است از جمله دو مقاله از ایشان در فصل 12 و 13 مجموعه مقالات منتشر شده از سوی بانک توسعه اسلامی با نامLessons in Islamic) (Economics آمده است. ترجمه این مجموعه مقالات که توسط گروهی از محققان صورت گرفته است بزودی از طرف معاونت پژوهشی دانشگاه مفید منتشر خواهد شد. این دو مقاله به ترتیب توسط آقایان سیدمحمد اسماعیل توسلی و سیدحسین میرمعزی ترجمه شده است. مشخصات کتاب عبارت است از:
er, kahf. Lessons in Islamic Economics - Islamic DevelopmentzMon .1418 / 1998Bank -
.19 برای اصلاح بیش‌تر ر.ک: مجید رضائی: عرضه نیروی کار بر مبنای اصول حاکم بر بازار کار اسلامی (پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه مفید) ص 53.
پروژه نظریه‌های سرمایه‌گذاری در اقتصاد اسلامی. doc