یکی از درخشانترین دوره های تاریخ فرهنگ و تمدن ایران از نظر ترویج هنرهای گوناگون، دوره ساسانی است. دوره طولانی جهانداری ساسانیان (652-224م) که خود را وارث شیوه و منشی جهانداری هخامنشیان می دانستند، از پادشاهی اردشیر اول آغاز گردیده و با ظهور اسلام و شکست یزدگرد سوم پایان گرفته است.
هنر این دوره دارای ویژگیهای درباری، رسمی و مذهبی می باشد. تاثیرات مذهب در فرهنگ و هنر از آغاز تا پایان دوره کاملاً نمایان است.
دوره ساسانی نه تنها تضمین کننده ی تداوم خلاقیتهای گذشته بوده بلکه با نوآوریهای هنری خود سهم مهمی در عرصه جهانی ایفا کرده است. جامعه و تمدن ساسانی ضمن نگاه به گذشته و بی تفاوت نبودن بر جریانهای فرهنگی روز به دلیل وسعت شاهنشاهی ساسانی که از سرحدات گرجستان و ارمنستان تا سواحل خلیج فارس و دریای عمان و از سواحل سند تا روز فرات گسترده بود، ضمن پذیرش جریانهای متفاوت فرهنگی، عناصر فرهنگی آنها را منطبق با نیازها و سنتهای ملی خود تغییر شکل و محتوا می دهد و تبدیل به محصول فرهنگی نوینی می کند.
با انقراض این شاهنشاهی، سنت هنری آن دوره پایان نمی پذیرد، بلکه خلافت بنی امیه وبنی عباس را تحت تاثیر شدید افکار و عقاید هنری خود قرار می دهد و تا نواحی دوردست اقیانوس اطلس و اقیانوس آرام و امپراتوری عظیم روم شرق نیز نفوذ می کند.
در دوره ساسانی بدلیل وسعت شاهنشاهی که برگستره وسیعی از جهان قدیم فرمانروایی می کرد، شاهد تنوع فرهنگی و اقلیمی و هنرهای رایج هستیم، هنرهای همچون معماری، فلزکاری، مهرسازی، گچ بری، پارچه بافی، سکه زنی و غیره، هر یک از این هنرها به اوج شکوفایی خود رسیده بوده اند که امروزه بر آثار باقی مانده قابل مشاهده است.یکی از این هنرها که به اوج شکوفایی خود رسیده بود هنر و صنعت فلزکاری است. اشیاء فراوانی از فلزهای گوناگون همچون طلا، نقره، مفرغ و غیره ساخته شده است. این اشیاء از ظروف گرفته تازیورآلات، مسکوکات، ادوات جنگی و پیکره ها و ...
در حال حاضر بسیاری از این آثار ارزشمند در موزه های معروف جهان همچون موزه لوور، بریتانیا، ارمیتاژ، متروپولتین و همچنین مجموعه های خصوصی نگهداری می شوند.
امروزه به اشیاء ساخته شده از طلا و نقره بخصوص ظروف، مسکوکات توجه فراوانی شده است و مطالعات جامع و کاملی از جنبه های مختلف بر روی این آثار توسط پژوهشگران ایرانی و خارجی صورت گرفته که بصورت مقالات و کتابهای متعدد منتشر گردیده است.
ولی متاسفانه به اشیاء مفرغی این دوره اهمیت چندانی داده نشده است.
در دوره ساسانی اشیاء فراوانی از مفرغ* ساخته شده است که از این میان می توان به ادوات جنگی، زیورآلات ظروف، پیکره ها، قلاب کمرها و مسکوکات اشاره نمود که هر کدام از آنها دارای اهمیت و زیبایی خاص به خود می باشند.
بدلیل اینکه مطالعه و بررسی همگی آثار مفرغی این دوره، بخاطر گستردگی در این پایان‌نامه میسر نمی باشد. بنابراین در این پایان‌نامه سعی بر آن شده است که مجموعه از این آثار را که شامل ظروف، پیکره ها و مسکوکات می باشد را مورد بررسی و مطالعه قرار داده و با تفکیک و معرفی آثار به تحلیل و مقایسه تطبیقی با سایر آثار این دوره پرداخته شود.
امید است مطالب این تحقیق گاهی کوچک باشد در جهت شناخت و معرفی هنر مفرغ کاری این دوره بخصوص اواخر دوره ساسانی و اوایل اسلام .
مقدمه .................................. 1
فصل اول:کلیات.......................... 3
1-1 بیان مسئله................................. 4
1-2 اهداف تحقیق................................ 4
1-3 سوالات تحقیق................................ 5
1-4 فرضیات تحقیق............................... 5
1-5 روش تحقیق.................................. 5
1-6 محدودیتهای تحقیق........................... 6
فصل دوم:تاریخ سیاسی ساسانیان........... 7
فصل سوم:ظروف........................... 11
3-1 مشخصات کلی ظروف دوره ساسانی .............. 12
3-1-1 شکل ظروف................................ 12
3-1-2 تکنیک ساخت ظروف......................... 15
3-1-3 تکنیک تزیینات ظروف...................... 16
3-1-4 تزیینات ظروف و گاهنگاری آنها............ 17
3-2 ظروف مفرغی................................ 23
3-2-1 بشقابها................................. 27
3-2-2 سینی ها................................. 37
3-2-3 کاسه ها................................. 49
3-2-4 ابریق ها................................ 67
3-2-5 گلدانها................................. 71
3-3 نتیجه گیری فصل............................ 81
فصل چهارم:پیکره ها..................... 85
4-1 مشخصات کلی پیکره سازی دوره ساسانی......... 86
4-2 پیکره های مفرغی........................... 95
4-3 نتیجه گیری فصل............................ 142
فصل پنجم:مسکوکات...................... 145
5-1 مشخصات کلی سکه های دوره ساسانی............ 146
5-2 سکه های مفرغی............................. 158
5-3 نتیجه گیری فصل............................ 197
فصل ششم:نتیجه گیری کلی و پیشنهادات.... 199
6-1 نتیجه گیری کلی............................ 200
6-2 پیشنهادات ................................ 201
پیوست ....................................... 203
منابع و مآخذ .............................. 204
چکیده انگلیسی ............................. 215
دانلود تحقیق بررسی مجموعه اشیاء برنزی دوره ساسانی (ظروف،پیکره ها،مسکوکات)