مشخصات این فایل
عنوان: نگاهی به جایگاه وقف در فرهنگ اسلام
فرمت فایل : word( قابل ویرایش)
تعداد صفحات: 32
این مقاله درمورد نگاهی به جایگاه وقف در فرهنگ اسلام می باشد.
خلاصه آنچه در مقاله نگاهی به جایگاه وقف در فرهنگ اسلام می خوانید :
.نقش وقف در تزکیه انسان
مهمترین فلسفه وقف و انفاق از نظر اسلام آنگونه که از آیات و روایات متعددی استفاده میشود، رشد و تقویت روحیه مواسات و ایثار در افراد و پیدایش مساوات و عدالت اجتماعی در "جامعه" است.
همانگونه که یکی از حکمت های روزه از نظر امام صادق(ع) چشیدن طعم فقر و گرسنگی و تحریک عواطف انسانی و پیدایش روح ترحم و محبت و نوعدوستی در جامعه است.
عن الصادق(ع) قال:انمّا فرض الله الصیّام لیستوی به الغنیّ و الفقیر و ذلک انّ الغنیّ لم یکن لیجد مسّ الجوع فیرحم الفقیر لاّن الغنیّ کلما اراد شیئا قدر علیه فاراد الله عزّوجلّ ان یسویّ بین خلقه و ان یذیق الغنیّ نیل الجوع و الالم لیرقّ علی الضعیفّ و یرحم الجائع.(2)
همانا خداوند روزه را واجب فرمود تا ثروتمند و مستمند یکسان شوند زیرا که ثروتمند اگراحساس درد گرسنگی نکند به تهیدستان رحم نیاورد، ثروتمند هر وقت چیزی بخواهد توان تهیه آن را دارد و خدا عزوجل خواست میان همه آفریدگانش مساوات برقرار باشد و به دولتمند درد گرسنگی را بچشاند تا بر ناتوان رقت کند و بر گرسنه رحم آورد.
________________________________________
1-ر.ک:تاریخ تمدن اسلامی/ص627
2-آثار الصادقین/ج11/ص289
________________________________________
مطلوب اسلام این است که آحاد جامعه خود را اعضای یک خانواده بدانند و برای رفع نیازهای یکدیگر تلاش نمایند و نیازمندان را در اموال خود شریک بدانند و در مواردی دیگران را بر خود مقدم بدارند. آنچنانکه انصار در صدر اسلام نسبت به مهاجرین و اولیاء الهی نسبت به محرومین و نیازمندان چنین بوده اند:
و یوثرون علی انفسهم و لو کان بهم خصاصة.(1)
دیگران را بر خویش مقدم می دادند اگر چه خود محتاج و نیازمند باشند.
سئل عن الصّادق (ع) ایّ صدقة افضل؟ قال (ع) جهد المقل!(2)
از امام صادق(ع) پرسیدند:کدام صدقه بهتر است؟ فرمود:صدقه دادن کسی که خودش محتاج باشد.
از آنجا که وقف ماهیة برای رفع نیاز فقراء و محرومین و پر کردن خلاءهای اقتصادی و اجتماعی و روانی است، تحقق این امور به برکت وقف سبب محکم شدن اعتقادات مذهبی و تزکیه روان و تهذیب نفس واقف و موقوف علیهم می گردد، چون وقف یک نوع صدقه است و صدقات باعث تزکیه انسان میشوند، چه صدقات واجب نظیر زکوة و چه سایر صدقات و انفاقات که هر دو، برابر آیات ذیل باعث تزکیه منفق ومتضدّق می شود که نتیجه آن فلاح و رستگاری است.
قد افلح من زکیّها.(3)
نجات یافت و رستگار شد کسی که نفس خود را تزکیه کرد.
ان تبدوا الصّدقات فنعمّا هی و ان تخفوها و توتوها الفقراء فهو خیر لکم و نکفّر عنکم من سیئاتکم والله بما تعملون خبیر.(4)
اگر به افراد مستحق بطور آشکار انفاق کنید کاری نیکوست و اگر بطور پنهانی به نیازمندان کمک رسانید نیکوتر است و خداوند در عوض گناهاتان را مستور می دارد و خدا از آشکار ونهان شما آگاه است.
و هم سبب تزکیه و نمو و برکت مال میگردد، چنانکه میفرماید:
خذ من اموالهم صدقّة و تزکّیهم بها و صّل علیهم انّ صلوتک سکن لهم و الله سمیع علیم.(5)
ای پیامبر! تو از مومنین صدقات را دریافت نما تا بدین وسیله نفوس آنان را از پلیدی و حب دنیا پاک و تزکیه سازی و آنان به دعای خیر یارکن که دعای تو در حق آنان مایه تسلی خاطرآنها می شود و خدا به دعای بندگان خالص شنوا و به مصالح مؤمنین داناست .
________________________________________
1-حشر/9
2-بحار الانوار/ج193/ص179
3-شمس/9
4-بقره/271
5-توبه/103
________________________________________
به همین جهت پیشوایان معصومین (ع)پیش از همه و بیش از دیگران اموالشان را وقف می کردند و پیروانشان را به این کار توصیه و تأکید می نمودند .
نتیجه اینکه:چون موقوفات یا عواید حاصله از وقف ، صرف تآمین نیازهای جامعه و ریشه کن ساختن فقر و رفع نیاز محرومین می شود.وقف وسیله مناسبی است برای نیکوکاری و رشد محبت و مودت و نوعدوستی و اجتناب از خود بینی و خود پرستی ، که این به حقیقت تشیع نزدیکتر است . ابو اسماعیل می گوید به امام باقر (ع)عرض کردم فدایت شوم ، شیعیان نزد ما بسیارند .حضرت فرمودند:
فهل یعطف الفقیر و هل یتجاوز المحسنین عن المسیئی و یتواسون ؟ فقلت : لا !
فقال (ع):لیس هؤلاء شیعة ، الشیعه من یفعل هذا .
آیا ثروت بر فقیر محبت و توجه می کند ؟ آیا نیکوکار از بدکار می گذرد ؟ آیا با یکدیگر مساوات دارند ؟ عرضه کردم خیر ؟ فرمود :آنان شیعه نیستند ، شیعه کسی است که اینگونه عمل کند.
.راههای گسترش و شکوفائی وقف
با استفاده از روشها و بکارگیری تمهیداتی می توان مردم را ، حتی کسانی که تمکن مالی زیادی هم برخوردار نیستند و توانائی افتصادی بالائی ندارند ، تشویق به وقف نمود تا قسمتی از اموال خود را به این اقدام انسانی اسلامی که ذیلاً به برخی از راه ها و روشها اشاره می گردد:
1-با استفاده از روشها و بروشورها ی تبلیغاتی که حاوی آیات و روایات مربوط به وقف و انفاق و صدقات و ایثار و بذل مال و همچنین نکاتی در رابطه با سیره عملی معصومین (ع)و اقدامات آنان در خصوص وقف باشد .
2-تبلیغ ارزش و اهمیت و آثارگوناگون وقف و تشویق و ترغیب مردم به این اقدام خداپسندانه در ایام تبلیغ نظیر ماه مبارک رمضان و محرم و صفر از طریق منابر بویژه تریبون نماز جمعه که بدلائلی تأثیر گذارتر است .
3-تهیه مجموعه های نمایشی و تلویزیونی و گزارشات مستند و ارائه آن از طریق صدا و سیما بویژه تلویزیون که طبق آمار منتشره در سال 78،بیش از 90% از مردم ایران (پر بیننده ترین مردم جهان در تماشای تلویزیون)تماشاگرآنند.
با به تصویر کشیدن آثار مثبت وقف در تأسیس مراکز آموزشی (دانشگاهها،حوزه های علمیه،دبیرستانهاو مدارس،مساجد،کتابخانه ها و دهها بلکه صدها موارد دیگر و...)
4-تهیه گزارشات مستند تصویری از نقش وقف در تألیف قلوب مسلمین و غیر مسلمین از صدر اسلام تاکنون،گسترش روابط حسنه آحاد جامعه،تزکیه نفس و رشد معنوی انسانها ،هدایت جامعه اسلامی و موارد دیگر...
5-تشکیل میزگرد در صدا و سیما با حضور جمعی از متخصصان آگاه و علاقمند اسلام شناس ،اقتصاددان و آشنا به مسائل اجتماعی و...
________________________________________
1-بحارالانوار/ج74/ج49
________________________________________
6-صیانت از موقوفات و نگهداری و صرف بجا و جلوگیری از سوءاستفاده ها و تولیت صحیح آنها راه دیگری است برای جلب اعتماد عمومی و دلگرم ساختن آنان به عملی کردن تصمیم شان مبنی بر اقدام به وقف ما یملک.
بی تردید اگر اقدامات فوق و نظائر آن صورت پذیرد از جانب مردم مسلمان استقبال شایانی به عمل خواهد آمد و مردم ایثارگر ما در دوران انقلاب و 8سال دفاع مقدس ثابت کرده اند که از مال خود در راه خدا به مراتب آسان تر خواهند گذشت...
مطالعه تاریخ صدر اسلام و پس از آن تا به امروز مبیّن این حقیقت است که در هر مقطع از تاریخ، هرگاه رشد معرفتی و تقویت اعتقادی مردم مسلمان افزونتر و مستحکم تر بوده است اقدام به وقف و پرداخت خمس و زکوات و انفاقات و صدقات و ایثار اقتصادی آنها نیز بیشتر بوده است.
گفتار را با سخنی از امام خمینی(ره)از باب حسن ختام پایان می برم که فرمود:
اگر اداره تبلیغات دولت اسلامی رایج شود ، خواهید دید که از همین نظر و وصیت و وقف چه خدمت هایی به کشور و توده می شود و بی شک نیمی از اداره کشور را اینگونه چیزها می چرخاند.(1)
والحمدالله رب العالمین
________________________________________
1-کشف الاسرار/ص288
بخشی از فهرست مطالب مقاله نگاهی به جایگاه وقف در فرهنگ اسلام
کلمه نخست
.تعریف وقف
.مشروعیت وقف
.اقسام وقف
.وقف در قرآن
.وقف در سنّت
منابع معارف
می
الف: سنّت پیامبر (ص)
ب- سنت ائمه معصومین(ع)
ج- اصحاب و شیعیان
.وقف در میان سایر ملل (در گذشته و حال)
.نقش وقف در محو فقر و تالیف قلوب
* ضرورت بندگی
* فلسفه هدف بعثت
* وظیفه همگانی
.نقش وقف در رونق علوم و فنون
.نقش وقف در تزکیه انسان
.راههای گسترش و شکوفائی وقف
دانلود مقاله نگاهی به جایگاه وقف در فرهنگ اسلام