1- اخلاق فیلسوفانه این شیوه اخلاقی راه اعتدال و حد وسط را بعنوان معیار کلی فضیلت اخلاقی در مقابل « افراط و تفریط» پذیرفته اند کتابهای فراوانی در این راستا نوشته شده و اختلافاتی که در نظرات وجود دارد ناشی از تفسیر « اعتدال» است عیب این شیوه اخلاقی خشک و بی روح بودن آنست که بیان عموم مردم راه پیدا نمی کند
2- اخلاق عارفانه: توسط عرفا و متصوفه آنرا ترویج می کردند که بیشتر از راه سیروسلوک یعنی طی مقاصد و منازل و مراحل خاص صورت می گیرد محور اخلاق عارفانه مبارزه با نفس است مکاتب متعددی دارد که به دو گروه عمده تقسیم الف) مکتبی که خود را پایبند به شریعت نمی داند یا در مقطعی خاص آنرا لازم می داند
ب) به احکام شرعی پایبند بوده و همواره آنرا ضروری می داند گروه اول دچار افراط در مبارزه نفس می شوند اما گروه دوم با پایبندی به شریعت توانسته اند سیر معنوی را طی کنند که موجب آشکار شدن کارآمدی اخلاق اسلامی بوده است
3- اخلاق نقلی: استفاده از کتاب و سنت و دستورهایی اخلاقی که در آن آمده اخلاق نقلی گفته می شود این شیوه نارسایی روش های دیگر را جبران می کند کلاً این شیوه پیروی از کتاب خدا وسنت بنی اکرم و اهل بیت امت در عین توجه به معرفت و مجاهده نفس و در عین بهره گیری از رهیافت های عقلی با ابراز دل و محبت برای سیر معنوی بکار می گیرد شاخص های اصلی روش اخلاقی
مقبول:
نهایتاً شیوه ای مناسب اخلاق اسلامی است که:
1- با کتاب سنت مطابق باشد 2- بتواند پاسخگویی پرسشهای اخلاقی باشد
3-حد اعتدال رعایت شود 4- به ابراز تربیت و مشروعیت آن توجه داشته باشد
5- در تهذیب اخلاق از تجربه به پیش کوتان بهره برد
6- قواعد کلی اخلاق را از کتاب و سنت استخراج کند
7- تنها دیدگاه اسلام را در حوزه های رفتاری و ملکات نفسانی تعیین کند
8- به جایگاه عقل توجه داشته باشد 9- از هر گونه افراط و تفریط بپرهیزد
10- شرایط خاص مخاطبان را در نظر گیرد
تقسیم مباحث اخلاق اسلامی
مباحث اخلاق اسلامی بطور طبیعی و منطقی به سه فصل تقسیم می شود
1- برخی مباحث بنیادین و فلسفی اخلاق که عبارتند از الف) واقعیت علم اخلاق ب) عناصر ضروری عمل اخلاقی ج) شناسایی علم اخلاق 2- توصیف زشتی و زیبایی اخلاقی 3- اخلاق تربیتی: یعنی بیان شیوه و ابراز رسیدن به فضایل و دوری از رذائل اخلاقی
فصل دوم: جاودانگی اخلاق : 1- طرح مسئله سؤال اینست که آیا اخلاق و خوبی ها و بدیهای اخلاقی امری نسبی هستند یا مطلق و فراگیرند یعنی منظور اینست همه با توجه به زمانی و مکانهای مختلف اخلاق و ملاکهای اخلاقی تفاوت دارند
2- پیشینه بحث: برمی گردد به دوران یونان باستان و امروز نیز در مغرب زمین این پرسش
(نسبی گرایی اخلاقی یا مطلق گرایی آن ) یکی از دغدغه های فیلسوفان اخلاق است در حوزه فلسفه اسلامی هم بین اشعری « نسبیت اخلاقی» مطرح است
3- اهمیت دینی موضوع جاودانگی نسبیت یا مطلق بودن اخلاق جاودانگی اخلاق در نزد مسلمانان بیانگر بی نیازی بشر از ادیان گذشته و آینده است هیچ شرایط مکای و زمانی جاودانگی اخلاق را تحت اشعاع قرار نمی دهد در نتیجه نسبیت گرایی با تفسیر معقول از اصل کمال و خاتمیت اسلام در تعارض است بنابراین پایبندی به اصل جاودانگی اخلاق وامدار اثبات نوعی ثبات و اطلاق در مفاهیم اخلاقی است
4- مفهوم اطلاق و نسبیت « مطلق گرایی» بیانگر این است که گزاره های اخلاقی به هیچ امری واسته نیستند یعنی اگر نگهداری از سالمندان عملی پسندیده است در هر شرایطی پسندیده است مگر تزاحم ارزها باعث تغییر آن شود اما نسبیت اخلاقی چه فضلیت و چه رذیلت بستگی به شرایط بیرونی دارد یعنی عدم رعایت حجات در جامعه ای رذیلت نباشد و در جامعه ای مثل ایران رذیلت باشد در یک تقسیم بندی نسبی گرایی اخلاقی به اقسام زیر تقسیم می شود.
1- نسبیت قرار دادی ( اصول اخلاقی را تابع فرهنگ اجتماعی می دانند )
2- نسبیت ذهنی ( اصول اخلاقی تابع خواست فردی می دانند)
3- اصالت عین : مکاتبی که اصول اخلاقی را دارای منشأ عینی و خارجی می دانند
.1در یک تقسیم بندی دیگر نسبیت گرایی اخلاقی به شرح زیر است
.2نسبیت گرایی زیست شناختی اصول اخلاقی تابع وضعیت متغیر زیستی فرد است
.3 نسبیت گرایی جامعه شناختی تابع اوضاع متغیر اجتماعی است
.4روان شناختی تابع وضعیت روانی شخص است
.5نسبیت گرایی فرهنگی:بستگی به آداب و رسوم جامعه دارد
.6ماتریالیستی : بستگی به آن دارد که آن صفت اخلاقی تا چه میزان در ایجاد برابری و تساوی مادی نقش داشته باشد
الف) پیامدهای نسبیت گرایی اخلاقی
.1سلب مسئولیت انکار همگانی و جاودانه بودن اخلاق هیچ فردی را در قبال خود مسئول نمی شناسد
.2بی ثمری احکام اخلاقی: چون با یان دیدگاه دیگر منشاء تاثیر نخواهد بود و شور و شوقی وجود ندارد که انسان را آماده ایثار کند تبلیغ ارشاد معنایی پیامبران هم انتظار لبیک گفتن مردم را ندارند
شامل 212 اسلاید powerpoint