گَچ،(Plaster) سنگ گچ کلسیم سولفات آبدار طبیعی است و در چندین فرم بلوری یافت می‌شود که در داشته‌های خاکی پوسته جامد کره زمین به فرم قشرهای نسبتاً ضخیم و کلفت فراوان است که آن را از دل زمین بیرون می‌آورند و مورد به‌کارگیری قرار می‌دهند. نخستین بار حدود ۱۶۰ تا ۲۰۰میلیون سال پیش، زمانی که دریاها خشک شدند، لایه های سنگ گچی که در زیر آن ها به وجود آمده بودند پدیدار گشتند. گچ یکی از قدیمی ترینمصالح ساختمانی مورد استفاده در دنیا میباشد که در قرون گذشته با روش های دیگر تولید و به صورت هایی دیگر استفاده می شده است. مطابقتحقیقات زمین شناسان، دوران ناپدید شدن دایناسورها و پدیدار شدن لایه های سنگ گچ خیلی قدیمی تر از ایجاد تمدن ها بر روی زمین است. در قرن ۱۷ پاریس پایتخت گچ بود و تمام دیوارهای چوبی خانه ها توسط گچ پوشانده شده بود. پادشاه فرانسه این قانون را بعد از این که لندن بزرگ در سال ۱۶۶۶ در اثر آتش سوزی از بین رفت اجباری نمود. گچ را پس از استخراج از معدن مانند آهک به کوره می‌برند و تا دمای نزدیک به ۱۸۰۰ درجهسانتی‌گراد گرما می‌دهند تا شماری از مولکول‌های آب تبلورش را از دست بدهد وبه فرم گچ قابل به‌کارگیری به عنوان مصالح ساختمانی و قالب گیریدرآید. معمولاً گچ را با آسیابهای مخصوص به صورت پودر درمی‌آورند و در کیسه‌ها یا به صورت فله به فروش می‌رسد. پودرهای گچ مرغوب باید کوچکتر از ۰٫۱۵ میلی‌متر باشد. در اکثر موارد ترکیب گچ و آب خالص برای کاربردهای مختلف استفاده می‌شود هر چند در موارد نیاز با اضافه کردن مقداری مواد مختلف می‌توان زمان سفت شدن آن را کاهش داد. مثلاً با اضافه کردن ۱٪ نمک طعام به مخلوط گچ و آب زمان سفت شدن آن زیاد می‌شود و اگر میزاننمک بیش از ۴ درصد شود زمان سفت شدن زیاد می‌شود (تا ۳۰ دقیقه).
- 2CaSO4 · 4H2O → 2CaSO4 · H2O + 3H2O (به صورت بخار متصاعد می‌شود).
رنگ گچ به فرم طبیعی سفید بوده و ممکن است به دلیل ناخالصی‌های مواد آلی رس و اکسید آهن به رنگ‌های خاکستری، خاکستری مایل به آبی،صورتی یا زرد دیده شود. سنگ گچ دارای سیستم تبلور منوکلینیک، وزن مخصوص ۳۲/۲ و سختی ۵/۱ تا ۲ میباشد. ژیپس مورد به‌کارگیری با سنگ گچ به فرم توده‌ای بلوری‌شده که به فرم دانه‌های ریز و درشت است؛ در اسید کلریدریک و آب گرم به فرم محلول در می‌آید. سنگ گچ خالص دارای ۹/۲۰ درصد آب ترکیبی و ۶/۴۶ درصد SO3 و ۵/۳۲ درصد CaOO است.
خلوص سنگ گچ بر پایه درصد کانی ژیپس در آن تعریف می‌شود. بر پایه انجمن استاندارد مصالح آمریکا (ASTM) دست‌کم خلوص مورد نیاز برای سنگ گچ در مواد صنعتی ۷۰ درصد ژیپس است در صورتی که بیش‌تر سنگ گچ‌های تجارتی و بازرگانی دارای ۷۵ تا ۹۰۰ درصد خلوص می‌باشند. نا خالصی‌های موجود در سنگ گچ بیش‌تر شیل، رس‌ها و کربنات کلسیم است و گاهی بازمانده کنش‌ها و فعالیت‌های حیاتی نیز در آن دیده می‌شود.
این واژه از فارسی میانه gač است که ریشهٔ نهایی آن نامعلوم است، ولی با واژه‌های اکدی gaṣṣu، آرامی gaṣṣā، عربی جصّ، لاتین gypsum، و یونانی باستان gýpsoss مرتبط است.
فهرست مطالب:
تاریخچه و مقدمه ای بر استفاده از گچ
منابع تهیه گچ
فرمول شیمیایی سنگ گچ
انواع سولفات کلسیم آبدار
مصارف گچ
آماده سازی سنگ گچ برای خوراک کوره
گچ پزی
تولید گچ ساختمانی از سنگ گچ
تولید گچ تشنه
تولید گچ سوخته
گرمادهی زیاد به سنگ گچ
وجود اکسید کلسیم در گچ
انواع کوره های گچ پزی
کوره های چاهی
کوره های تاوه ای
گوره های گردنده خفته
خواص گچ
زودگیر بودن گچ
خاصیت ازدیاد حجم گچ
مقاومت در برابر آتش سوزی
خاصیت آکوستیک
ارزانی گچ
خاصیت الاستیسیته
رنگ گچ
رنگ پذیری
سخت شدن
مقاومت در برابر آب
تولید ملات گچ
و...
پاورپوینت کامل و جامع با عنوان گچ، روش های تولید و کاربردها و خواص آن در 48 اسلاید