چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسى رابطه تقیّد به نماز و آرامش روان در دانش‌آموزان دبیرستانى شهرستان قم انجام شده است.
براى انجام این پژوهش، 604 نفر از دانش‌آموزان شهرستان قم در مقطع دبیرستان از مناطق چهارگانه قم به طور تصادفى انتخاب شدند.
پس از اجراى دو پرسش‌نامه (پرسش‌نامه تقیّد به نماز و پرسش‌نامه اضطراب اشپیل برگر) داده‌هاى به‌دست آمده با استفاده از فنون آمارى مربوطه تجزیه و تحلیل شد و نتایج زیر به‌دست آمد:
1. بین تقید به نماز و سطح اضطراب دانش‌آموزان، رابطه معنادار وجود دارد و هر قدر تقیّد دانش‌آموزان به نماز بیشتر باشد، از آرامش روانى بیشترى برخوردار مى‌شوند.
2. تقیّد دانش‌آموزان دختر به نماز بیشتر از دانش‌آموزان پسر است.
3. رابطه تقیّد به نماز و اضطراب حالت، بیشتر از رابطه تقیّد به نماز و اضطراب صفت است؛ یعنى نقش تقید به نماز در کاهش اضطراب حالت بیشتر است.
کلید واژه‌ها: تقیّد به نماز، آرامش روان، اضطراب حالت، اضطراب صفت.
مقدمه
بى‌تردید، انسان در حیات اجتماعى خویش از عوامل متعددى تأثیر مى‌پذیرد و خود نیز در یک تعامل پیوسته با آنها بر محیط پیرامون خویش اثر مى‌گذارد؛ به گونه‌اى که در دریاى موّاج محیط، گاهى به تلاطم مى‌افتد و تحت تأثیر موج‌هاى سنگین قرار مى‌گیرد؛ حرکت مى‌کند و گاهى از حرکت باز مى‌ایستد؛ گاه نظاره مى‌کند، به عقب برمى‌گردد یا به جلو مى‌رود؛ گاهى نگران و ملول است و آرامش قلبى ندارد و به آینده امیدوار نیست. گاهى نیز نورانى و با نشاط است و با اطمینان خاطر، وظایف انسانى خود را انجام مى‌دهد.
انسان‌ها به طور طبیعى، افزون بر تأثیرپذیرى‌هاى پیرامونى، از باورها و عملکردهاى خود نیز تأثیر مى‌پذیرند. در واقع، انگیزه‌هاى درونى، به باورهاى درونى و واکنش‌هاى افراد وابسته است. از این رو، برخى افراد با انگیزه‌اى بسیار قوى در حیات بشرى خود فعالیت مى‌کنند و بعضى، نشاط و شادابى کمترى دارند و بیشتر گرفتار نگرانى هستند.
در میان آموزه‌هاى دینى، عبادت و ذکر خدا از جایگاه ویژه‌اى برخوردار است و در ایجاد بهداشت روانى و آرامش روانى افراد نقش اساسى دارد؛ چنان‌که بعضى از بزرگان فرموده‌اند: تا زمانى که سلامت و بهنجارى اعتقادى حاصل نشود، سلامت روانى هم حاصل نمى‌گردد.2 از نظر روان‌شناسان، بیشتر بیمارى‌هاى روانى که از فشارهاى روانى و ناکامى‌هاى زندگى برمى‌خیزد، در میان افراد غیرمذهبى دیده مى‌شود. کارل یونگ3مى‌گوید: در طول سال‌ها درمان بیمارى‌هاى روانى، حتى یک بیمار را ندیدم که مشکل اساسى‌اش نیاز به گرایش دینى در زندگى نباشد. به جرئت مى‌توان گفت همه بیماران روانى به این دلیل بیمار شده‌اند که از درون‌مایه‌هاى دینى در زندگى بى‌بهره بودند و تنها وقتى به طور کامل درمان شدند که به دین و دیدگاه‌هاى دینى بازگشتند.4 افراد مذهبى به هر نسبت که ایمان محکمى داشته باشند، از بیمارى روانى دورتر هستند. از این رو، یکى از پى‌آمدهاى زندگى در عصر حاضر که برآمده از ضعف ایمان مذهبى است، افزایش بیمارى‌هاى روانى و عصبى است.
خداوند در قرآن کریم مى‌فرماید:
الَّذِینَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِکْرِ اللّهِ أَلا بِذِکْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ.(رعد: 28) آنها که به خدا ایمان آورده‌اند، دل‌هاشان به یاد خدا آرام مى‌گیرد. آگاه باشید که تنها یاد خدا آرام‌بخش دل‌هاست.
از جمله آثار یاد خدا آرامش خاطر است و این اثر، در اقامه نماز آشکار است؛ زیرا اقامه نماز، سبب آرامش خاطر و رفع نگرانى‌ها مى‌شود: «أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِکْرِی(طه: 14)؛ نماز را به خاطر یاد من به پا دارید».
پیامبر گرامى اسلام صلى‌الله‌علیه‌و‌آله مى‌فرماید:
مثل البیت الّذى یذکر اللّه تعالى فیه و البیت الّذى لایذکر اللّه فیه کمثل الحى و المیّت؛5 مَثَل خانه‌اى که در آن از خدا یاد مى‌شود و خانه‌اى که در آن یادى از خدا به میان نمى‌آید، مَثَل زنده و مرده است.
یعنى خانه و دلى که خدا در آن یاد مى‌شود، آباد و آرام است و خانه و دلى که از یاد خدا تهى است، ویران و تاریک است و اندوه و آشفتگى آن را فرا گرفته است.
پژوهشگران مختلفى در سراسر جهان درباره تأثیر مذهب، محیط‌هاى مذهبى و آداب و رسوم دینى در سلامت روانى افراد، بهداشت روانى جامعه و بهبودى بیماران روانى و مقاوم کردن افراد در برابر رخدادهاى دردناک و ایجاد آرامش پژوهش کرده‌اند و به دست‌آوردهاى مهمى رسیده‌اند. با وجود اختلاف روش‌ها، محیط‌ها و موضوع‌هاى مورد بررسى، تقریباً همه این پژوهش‌ها تأیید مى‌کنند که در محیط‌هاى مذهبى و جامعه‌هایى که ایمان مذهبى در آنها بیشتر است، میزان اختلال‌هاى روانى و به‌ویژه افسردگى به طور محسوسى کمتر از میزان آنها در محیط‌ها و جوامع غیر مذهبى است و افراد مذهبى به طور کلى، در مقایسه با دیگران سلامت روانى بیشترى دارند. در ادامه به برخى از این پژوهش‌ها اشاره مى‌کنیم:
شامل 21 صفحه word
دانلود تحقیق نقش نماز در آرامش روان