تجزیه و تحلیل اقتصادی کشاورزی برنج در استان مازندران و راهکارهایی در جهت دستیابی به حداکثر سودآوری
بصورت ورد ودر183صفحه
چکیده :
بسیاری از اقتصاددانان کشاورزی را به عنوان نیروی محرکه رشد اقتصادی در مراحل اولیه توسعه دانسته اند. نقش بخش کشاورزی از لحاظ تأمین درآمد، اشتغال، ارز آوری، بازار و به ویژه تأمین غذا در میان سایر بخشها از اهمیت ویژهای برخوردار است. از وظایف اصلی کشاورزی در هرکشوری تامین نیازهای غذایی آن جامعه است. اهمیت تأمین غذا به تنهایی میتواند مبنای استراتژی توسعه اقتصادی باشد. استان مازندران با توجه به موقعیت خاص اقلیمی از دیرباز به عنوان یکی از پایه های اصلی کشاورزی و تأمین مواد غذایی در ایران مطرح میباشد و رتبهی اول تولید برنج را در کشور دارا است. به طور کلی اقتصاد مازندران قطع نظر از برخی فعالیتهای محدود صنعتی و اقتصادی متکی بر کشاورزی است، اما این فعالیت مهم در سالهای اخیر رو به کاهش نهاده است. اکثر کشاورزان از میزان سودآوری کشاورزی برنج رضایت نداشته و از آینده شغلی خود نا امید هستند و به دنبال تغییر کاربری اراضی بخصوص در اراضی نزدیک به دریا میباشند. این کاهش علاقه به کشت با کاهش زمینهای کشاورزی همراه بوده و در پی آن میزان بیکاری نیز در این استان افزایش مییابد. پس باید به دنبال راهکارهایی بود تا این فعالیت مهم دوباره زنده شود و این امید به آیندهی شغلی دوباره برای کشاورز برنجکار فراهم شود. بررسی تحقیقات پیشین نشان داد که اکثر مطالعات انجام شده در زمینهی بهبود میزان برداشت (بازده بیشتر در تولید)،کاهش میزان ضایعات در مراحل مختلف تولید و تبدیل، بررسی سیستم دستگاهها و ماشینآلات کشاورزی و همچنین بررسی و تحلیل بهرهوری و عوامل تولید میباشد که مطالعات انجام شده به دنبال افزایش تولید و کاهش ضایعات به منظور تحصیل محصول بیشتر میباشند. امّا اهداف اصلی در این پایاننامه با دیدی اقتصادی و مهندسی به دنبال مشخص کردن تصویری گویا و روشن از وضعیت موجود بخش کشاورزی در اقتصاد استان مازندران و تعیین نسبت درآمد به هزینه یک کشاورز برنج کار در طول دوره 10 ساله (1382 الی 1391) است تا فرضیه اول اثبات شود که کشاورزی برنج در استان مازندران با روشهای موجود توجیه اقتصادی ندارد. سپس با شناساسی عوامل هزینهزا به عنوان متغیرهای مستقل و تعیین هزینهی مراحل مختلف کشت برنج، به دنبال تغییر در شیوهی مراحل مختلف کشت (که در ابتدا روش سنتی میباشد) با روشهای جدید (مکانیزاسیون) و سپس تحلیل آثار و پی آمدهای اقتصادی اجرای گزینههای مختلف و انتخاب پیشنهاد گزینه برتر، به دنبال کاهش هزینهها و افزایش سودآوری میباشد، تا فرضیه دوم بررسی شود که امکان بهبود ظرفیت و روشهای تولید در این بخش وجود دارد. این پژوهش از نظر هدف از نوع کاربردی و از منظر گردآوری دادهها روشی علی– مقایسهای محسوب میشود. روش گردآوری اطلاعات نیز میدانی است. متغیرهای مستقل این تحقیق شامل پارامترهای هزینه در مراحل مختلف تولید و تبدیل شامل هزینهی کارگر، هزینهی بذر، هزینهی سم، هزینهی حمل و نقل، هزینهی خرمنکوبی، تبدیل، آبیاری و ... میباشد. این پارامترها به طور کامل در پرسشنامهی پیوست این پایانامه موجود است. متغیرهای وابسته عبارتند از: میزان کشت برنج در استان مازندران، میزان هزینهی کل، میزان درآمد کل، میزان سود خالص و نسبت درآمد به هزینه. جامعه آماری شامل کلیهی زمینهای زیر کشت محصول برنج در 15 شهرستان مهم تولید این محصول و حجم نمونه 50 نفر، شامل کشاورزان برنجکار در 15 شهر ذکر شده استان مازندران، از سال 1382 الی 1391 میباشد. ابزار جمع آوری اطلاعات در تحقیق حاضر مصاحبه، پرسشنامه و اطلاعات مستند در سازمان جهاد کشاورزی استان مازندران است. جهت پاسخگویی سوالات و بررسی هر یک از فرضیه ها از تکنیک های اصلی اقتصاد مهندسی (ارزش فعلی و نسبت درآمد به هزینه ) استفاده شده است. با تجزیه وتحلیل صورت گرفته در فصل چهارم مشخص شد که اگرچه هزینه حاصل از کشاورزی برنج در استان مازندران هر ساله افزایش یافته است به طوری که پس از گذشت 10 سال این درآمد به بیش از 3برابر رشد پیدا کرده است، اما در مقابل این افزایش هزینه درآمد حاصل نیز به همان نسبت رشد داشته است به طوری که وقتی با استفاده از نرخ تورم و نرخ ترجیح زمانی (نرخ سود یک ساله بانکی) تبدیل و به سال مبناء (سال 1382) انتقال مییابد و با سال مبناء مقایسه میشود، تفاوت قابل ملاحظهای وجود ندارد و علیرغم نگرانی کشاورزان به سودآور نبودن کشت برنج در استان مازندران این فعالیت هنوز میتواند سودآور باشد. اما این پایان کار نیست و نشان داده شده است که امکان بهبود در شرایط و سودآورتر کردن کشت برنج وجود دارد و میتوان به این فعالیت مهم در استان رونق بیشتری بخشید. بدین صورت که با شناسایی پارامترهای هزینهزا در مراحل مختلف تولید و تبدیل و با تغییر در شیوهی کشت برنج از جمله مکانیزاسیون، عوامل هزینهزا تا حد ممکن کم و در صورت امکان حذف گردد تا هزینهی کل کاهش یافته و کسر سودآوری که نسبت درآمد به هزینه را نشان میدهد، افزایش یابد تا انگیزهی بیشتری برای کشاورزان برنجکار استان مازندران برای ادامهی این فعالیت به وجود آید.
پروژه:تجزیه و تحلیل اقتصادی کشاورزی برنج در استان مازندران و راهکارهایی در جهت دستیابی به حداکثر سودآوری