چکیده : هر پدیده در جهان هستی، جزئی از یک ابر سیستم جهانی است. وقتی سخن از اجزاء به میان می¬آوریم نظر به پیوند آن با یک کل داریم. در چنین تعریفی شهر نیز مانند هر سیستم طبیعی دیگر نظیر بدن انسان، شامل اجزاء و عناصری است که دارای وحدت بوده و با همپیوندی آن ها، هدف خاصی را دنبال می نماید. به این معنا که هر بنایی به منزله جزئی از یک کل به تدریج و با پیروی از قواعد خاص و در ارتباط با دیگر بناها شکل می گیرد. در این بین مفاصل شهر که می توانند شامل توده و فضا باشند در ایجاد این ارتباط نقشی اساسی دارند و می توانند عاملی منسجم کننده در شهرها باشند. در بررسی شهرهای تاریخی ایران ارتباط و انسجام به شکلی واضح دیده می شود. پیوند روشن شهر و مراکز محلات از طریق گذرهای اصلی نشان¬دهنده این موضوع است. ساختار شهر ایرانی مبتنی بر وحدت شکلی بوده اما در جریان خیابان کشی های جدید در دهه های اخیر این ترکیب هماهنگ و منسجم از هم گسیخته شدو مفاصل شهری در این میان با بی توجهی فراوان مواجه گشتند. این رساله تلاشی است در جهت یافتن اصولی برای مفصل که به عنوان یکی از اجزاء شهر نقش اساسی در انسجام آن داشته و پیونددهنده دو فضای شهری متفاوت در یک مرز مشخص می باشد. موضع مورد بررسی این پژوهش مفصل ارتباط دهنده حرم مطهر رضوی و بافت اطراف آن است و هدف آن دستیابی به اصولی است تا با آنها بتواند دوباره این پیوند را که همواره در طول زمان تا دوره معاصر وجود داشته بازیابی نماید. برای رسیدن به مولفه¬های اصلی مورد بررسی و تشکیل چارچوب نظری از نظریات مرتبط با انسجام شهر شامل نظریات کل گرایی، سازمندگرایی، ساختارگرایی، زیبایی شناسی و زمینه گرایی بهره گرفته شده است و برای تحلیل های تاریخی از شیوه تحلیل محتوا جهت خوانش نقشه های قدیمی استفاده شده است. در نهایت نتیجه کار اصولی خواهد بود که با اتکا به مبانی نظری، تحلیل های تاریخی و مطالعات مربوط به پیوند عناصر مذهبی در بافت شهر ایرانی استخراج شده و امید است تا بتواند گسست و انفصال موجود بین حرم مطهر و بافت شهر مشهد را از بین برده و فضایی باشد تا زائرین با حضور در آن جهت تشرف به فضای معنوی حرم قدسی آمادگی روحی و ذهنی لازم را کسب نمایند.
پایان نامه : تدوین اصول طراحی مفصل بین بافت شهری و مجموعه قدسی حرم مطهر رضوی