دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .
1-3- اهمیت وارزش غذایی علوفه یونجه به حدی است که موجب شده به ملکه نباتات علوفه ای شهره گردد . خاستگاه و مرکز پیدایش یونجه به نام علمی Medicago satival ایران زمین است .
یونجه یکی ازمهم ترین گیاهان علوفه ای برای حیوانات اهلی است . زیرا دارای مقدار زیادی پروتئین ، ویتامین های مختلف ، انرژی و قابلیت هضم پذیری بالاست . همچنین در مخلوط علوفه یونجه برای حاصلخیزی خاک ، اصلاح ظرفیت نگهداری آب و خاک به صورت مالچ و استخراج مواد معدنی و نیتروژن در لایه پایینی استفاده می شود .
- کشت یونجه سابقه ای بسیار طولانی دارد به طوری که قدمت آن به ابتدای تاریخ تمدن می رسد . کشت یونجه در اکثر نقاط دنیا رایج بوده و روز به روز به سطح زیر کشت آن افزوده می شود . بهترین شرایط برای رشد ونمو یونجه در مناطق خشک ، آفتابی ، گرم و با آب فراوان انجام می گیرد .
- ترکیب صفات زیر به همراه سازگاری گسترده به محیط های متنوع یونجه را به عنوان یک محصول منحصر به فرد معرفی نموده است این صفات عبارتند از :
- ظرفیت رشد مجدد سریع
- توانایی تثبیت بیو لوژیکی نیتروژن
- مقاومت به سرما و گرما
- مقاومت به خشکی
- دارا بودن دورۀ خاک
- کیفیت مناسب علوفه
- هضم پذیری بالا
- مغذی بودن
- واکنش پذیر بودن به مدیریت خوب
- قابلیت ذخیره و انبار کردن
- قابلیت استفاده به صورت چرای مستقیم ، کود سبز
- قدرت رقابت با علف های هرز
- تکثیر به وسیله بذر ، ریزوم ، استولون
- پایا و چند ساله بودن
تولید یونجه با عملکرد بالا مستلزم خاکهای عمیق است که توان ذخیره فراوان آب جهت عرضه در مدت طولانی فصل رشد داشته باشد همچنین برای تولید یونجه با عملکرد بالا نیاز به مقادیر زیادی آب از طریق بارندگی، اب ذخیره ای و یا آبیاری است. یونجه به ازای تولید یک تن علوفه در 6/0 هکتار است در سال نیاز به تقریبا 15 سانتی متر آب در ناحیه ریشه دارد. علاوه بر این خاک هایی که در آن یونجه کشت می شود بایستی PH نزدیک خنثی (6/6-5/7 )داشته و به اندازه کافی حاصلخیز برای عرضه مقادیر زیاد مواد غذایی باشند. فواید داشتن PH مناسب عبارتند از :
- کاهش حلالیت عناصر محلول سمی
- افزایش دسترسی به مواد غذایی ضروری
- افزایش فعالیت میکروارگانیسم های خاک
- تثبیت بهتره نیتروژن
با برداشت حدود یازده تن علوفه در هکتار تقریبا 45 کیلوگرم فسفر (P) ، 90 کیلوگرم کلسیم و 198 کیلوگرم پتاسیم (k2O) از خاک هارج می گردد. از امداد خارج شده فوق بایستی با استفاده از کودهایی که بر اساس تجزیه خاک تعیین می شوند به خاک باز گردانده شود .
در تمام انواع خاک ( شنی ، لومی و رسی ) می توان یونجه را کشت نمود . با این حال بایستی خاک به خوبی زهکشی شود تا از ابتدا به بیماری های ریشه و جلوگیری و همچنین اجازه جریان اکسیژن که برای تثبیت نیتروژن به وسیله باکتری Rhizobiam لازم است ، داده شود . خاکهای با PH نزدیک خنثی به علت در دسترس قرار دادن مواد غذایی و فعالیت باکتری Rhizobiam برای تولید مطلوب یونجه مناسب هستند .
2-3- گیاهشناسی یونجه
1-2-3- بذر
بذر یونجه درون غلاف ، نیام یا پیله که مارپیچی یا حلزونی شکل است و دارای 2 تا 4 پیچش است تشکیل میگردد . در طول مدت رسیدن نیام یونجه ، بذور داخل آن به هم نزدیک شده و به علت رشد خارجی سه گوش به نظر میرسند . طول و عرض بذور رسیده، به ترتیب 5/2 و 5/1 میلی متر و ضخامتشان حدودا یک میلی متر است . نیام در گونه های مختلف یونجه به اشکال مختلف می باشد(شکل 1-3 )
بذررسیده یونجه زرد روشن یا سبز زیتونی تا قهوه ای است . به طور کلی بذر یونجه کوچک و ریز است و وزن هزار دانه آن از 5/2 تا 5/3 گرم متغیر است . در هر گرم وزن یونجه 300 تا 400 بذر وجود دارد .
بذر یونجه دارای دو لپه (Cotylidon) ، یک ریشه چه ، یک اپی کوتیل ، آندوسپرم و پوسته رنگی یا تستا و ناف است . در انتخاب بذرمرغوب و مناسب جهت کشت ، سنگینی و خوش فرمی آن از فاکتورهای مهم به شمار میرود . هر چه قدر پوسته بذر سفت ، سخت و سالم باشد قدرت انباری بیشتری خواهد داشت . مدت زمان انبارداری به طوری که خصوصیات بذر برای کشت حفظ شود 1-2 سال است . به طور کلی هر چه بذر نامناسب و مدت نگهداری در انبار زیاد باشد درصد جوانه زنی بذور یونجه کاهش می یابد . آزمایش ها نشان داده که بذور سالم ومرغوبی که در شرایط مناسب انبارشده اند بعد از چهارسال در صد جوانه زنی شان 10 درصد کاهش یافته است . لذا هنگام کاشت بذور یونجه مخصوصاً در صورت عدم اطمینان از طول عمر بذر و شرایط انبار داری بایستی تست جوانه زنی انجام گیرد . برای تعیین درصد جوانه زنی بذوریونجه را روی کاغذ صافی مرطوب در دمای 20 درجه سانتیگراد قرار داده و اولین شمارش بعد ازچهارروز و آخرین شمارش بعد از هفت روز انجام می گیرد ( شکل 1-3 بذور یونجه )
2-2-3- گیاهچه
با قرار گرفتن بذریونجه در خاک وجذب رطوبت ریشه راست و مستقیم وبدون انشعاب ازریشه چه بوجود می آید ( شکل 2-3 ). به موازات پیدایش ریشه اولیه ، محور زیر لپه (هیپوکوتیل ) طویل شده و باعث خارج شدن ازخاک می شود . در این زمان گیاه به زیادی وکمبودرطوبت ، شوری خاک وسله بستن خیلی حساس است . زمانی که هیپوکوتیل از خاک خارج می شود فقط دارای دو لپه بصورت برگ های متورم است . بعد از مدتی این لپه ها از بین رفته و از مرکز آن اولین برگ با دمبرگ بلند خارج می شود . برگ اولیه ساده و قلبی شکل بوده و شباهتی به برگچه های اصلی یونجه ندارد . باگذشت زمان نخستین برگ مرکب یونجه با سه برگچه به وجود آمده و با ادامه رشد ونمو به تدریج سایر برگ های مرکب ظاهر می شوند .
3-2-3- ریشه
یونجه علاوه بر ریشه اصلی که راست ومستقیم است ریشه های جانبی نیز دارد که سیستم ریشه ای قوی برای یونجه ایجاد کرده و خود عامل مهمی برای مقاومت گیاه در برابر عوامل نامساعد ونیزجذب مواد غذایی از لایه های پایینی خاک به شمار میرود . همچنین ریشه گیاه اجازه جذب آب از اعماق زمین را داده ( تاعمق حدود 5 متر یا بیشتر) که باعث مقاومت گیاه در برابر خشکی های طولانی مدت می شود . علاوه بر این به علت همزیستی ریشه یونجه با نژادهای باکتری Rhizobium در گرۀ تثبیت کننده نیتروژن ( شکل 3-3 ) در حاصلخیزی خاک نیز بسیارموثراست ، به طوری که بعد از مدتی نیازی به کاربرد نیتروژن در مزارع یونجه نخواهد بود . در مزارع یونجه با گذشت زمان بتدریج ساقه های خزنده روی زمین ( استولون ) و نیز ساقه های[1] خزنده زیر زمین ( ریزوم ) بوجود می آید .
4-2-3- ساقه
ساقه اصلی یونجه تو پر و از سلول پارانشیمی نسبتاً بلند و فشرده ای پرشده و تقریباً چهار گوش است . ساقه اصلی یونجه انشعابات زیاد و نسبتاً ظریفی دارد . ساقه یونجه در نزدیک سطح خاک ، انشعابات زیادی تولید می کند که به مرور زمان ضخیم وچوبی شده و طوقه را به وجود می آورد . باگذشت زمان از طوقه ساقه های کوتاه و منشعب و ضخیم بوجود می آید .که ساقه های اصلی و بلند یونجه را بوجود می آورد . بعد از چیدن یا رسیدن یونجه ساقه دیگری از ساقه قبلی از محل طوقه خارج می شود . تعداد ساقه های یونجه از 5 تا40 عدد متغیر است . ارتفاع ساقه یونجه در ارقام مختلف در هر یک از این چین ها ، مناطق گوناگون و خاک های مختلف متفاوت بوده و از 60-100 سانتی متر متغیر است . ساقه هایی که دائماً تولید می شوند راست ، نرم و کرک دار بوده و در محل خروج برگ ها انشعابات کوتاهی پیدا می کند .
5-2-3- برگ
برگ یونجه مرکب بوده ودرمحل انشعابات ظریف ساقه بوجود می آیند . برگچه ها کشیده ، طویل ودر یک سوم انتهایی دندانه دار هستند . برگچه ها دارای یک رگبرگ اصلی هستند که تا انتهای برگچه کشیده میشود و از این رگبرگ اصلی برگچه ( رگبرگچه ) رگبرگچه های فرعی منشعب می شوند ( شکل 4-3 ).
برگ مرکب به وسیله دمبرگ به ساقه وصل شده ودرمحل اتصال دمبرگ به ساقه دو گوشوارک (stipule ) باریک وجود دارد که به دمبرگ متصلند . هر کدام از گوشوارک ها ، زائده باریک و بلند در انتها و دندانه های ظریف و کوچک در قاعده دارند .
برگچه های یونجه تخم مرغی شکل بوده و در سطح زیری از کرک های فراوانی پوشیده شده است . تراکم کرک ها دردر سطح رویی برگ کمتر است . برگچه ها سبز تیره هستند . برگچه میانی دارای دمبرگ کوتاهی است در حالی که برگچه های کناری فاقد دمبرگچه بوده و مستقیماً به دمبرگ وصل می شوند .
6-2-3- گل
تغییر حالت گیاه ازرشد ونمورویشی به زایشی با تولید گل های یونجه آغاز می شود . تولید شاخه های گل دربهاراز دهمین تا چهاردهمین گره از طوقه یونجه و در فصل تابستان از ششمین تا دهمین گره صورت می گیرد . ( شکل 5-3 ) . بعضی از یونجه هایی که در بهار به گل می نشینند ارتفاع ساقه بیشتری دارند و بر عکس در تابستان ارتفاع ساقه کوتاه تری دارا هستند . هنگام تشکیل گل ، برآمدگی بافت مریستم درمحوربرگ بوجود می آید و از هر برآمدگی یک گل آذین بوجود می آید . هر گل یونجه ، دارای یک کاسه ( با پنج کاسبرگ هم اندازه ) و یک جام ( با پنج گلبرگ به نام های درفش یک عدد و بال و ناو هر کدام دو عدد ) ، ده پرچم و یک مادگی است (شکل 5-3 ) . رنگ گل ارقام مختلف و گونه های جنس Medicago ممکن است بنفش ، سفید ، زرد ، و یا رنگارنگ باشد . گل یونجه دارای خصوصیات خاصی است از این رو تعداد محدودی از حشرات در گرده افشانی یونجه مؤثر هستند به خاطر این ویژگی و نیز پلی پلوئیدی بودن یونجه عوامل موثر در گرده افشانی یونجه کمتر اثر دارند .
در هنگام آزاد شدن اندام های جنسی ، کیسه بساک ترکیده و دانه های گرده بفراوانی در روی کلاله مادگی قرارمیگیرند . بااین حال مشکل عمده در گرده افشانی یونجه غشاء کوتیکولی موجود در روی کلاله است که مانع از ترشح مواد توسط کلاله می شود . این غشاء بعد از آزاد شدن اندام های جنسی از بین میرود وازاین طریق امکان باروری ناشی ازگرده افشانی فراهم می گردد . عمل آزاد شدن اندامهای جنسی از درون ناو را می توان به عواملی مانند فشار وارده از طرف سلولهای مربوط به اندامهای جنسی ، فشار مکانیکی وارده توسط حشرات و عوامل محیطی مانند باران ، باد ودرجه حرارت مربوط دانست .
در گرده افشانی غیر مستقیم یونجه ، تعداد گل های تشکیل شده زیادتر و تعداد بذر در هر نیام بیشتر است علت این پدیده به عواملی مانند 1) خود ناسازگاری نسبی بیشتر بوته های یونجه 2) اختلاف ادامه حیات تخمک های بارور شده که دارای جنین و آندوسپرم خود گشن شده و هیبرید شده هستند مربوط می شود . گل آذین یونجه بصورت خوشه مرکب است که از محل محور برگ خارج می گردد که دمگلی به اندازه دمبرگ برگ مرکب یا طویل تر از آن دارا می باشد . میوه یونجه نیامی باشکل خاص است . در اثر رشد سریع طرف داخلی نیام ، پیچشی در نیام تولید می گردد . نیام دارای چند بذر است . بذور شکل کم وبیش قلوه مانند داشته و برنگ زرد یا قهوه ای روشن دیده می شوند
ارقام یونجه :
ارقام یونجه موجود در ایران از ارقام خارجی و یا محلی است . ارقام یونجه محلی در مقایسه با ارقام اصلاح شده خارجی در دوسال اول کشت عملکرد متوسطی دارند ولی برای سالهای بعد میزان محصول این ارقام بیشتر و مطمئن تری است جهت انتخاب ارقام یونجه محلی یونجه بایستی به وضع جغرافیایی محل رشد گیاه توجه نمود بعنوان مثال چنانچه ارقام یونجه مقاوم به سرما مورد نظر باشد بایستی از یونجه های بومی مناطق سردسیر ( مانند یونجه همدانی) که به احتمال قوی دارای عوامل وراثتی مقاوم به سرما هستند استفاده نمود .
ارقام یونجه موجود در بازارهای دنیا را بر حسب منطقه جغرافیایی آنها نامگذاری می کنند لذا ارقام مختلف یونجه خارجی به نام های یونجه آرژانتین، جنوب افریقا ، یونجه پرواس (مبدأ جنوب شرقی فرانسه ) ، یونجه بوفالو(مبدأ کانزاس ایالت متحده ، آمریکا ، یونجه ویلیامس بورگ ( مبدأ کانزاس ) ، یونجه تالنت ( مبدا فرانسه ) ، یونجه ترکستان ، یونجه (مبدا ترکمنستان ) ، یونجه هارایسان ( مبدا ترکستان ) ، یونجه اورستان ( مبدا ترکستان ) ، یونجه گریم ( مبدا آلمان ) ، یونجه کوزاک ( مبدا روسیه ) یونجه کانادایی ، یونجه رولاک (مبدا هندوستان) ، یونجه بالتیک ، یونجه هاردیگان ( رقم اصلاح شده مخصوص مناطق مرطوب و نسبتاً مرطوب ) ، یونجه رنجر ( رقم اصلاح شده از یونجه های کوزاک 45% ، ترکستان 45% ، لاداک 10% ) ، یونجه آتلانتیک ، یونجه ناراگامنت ( یونجه اصلاح شده ) .
ارقام مختلف یونجه ایرانی :
رقم های یونجه موجود در ایران بر اساس نام ناحیه ای که در آنجا کشت می شود نامگذاری شده اند .
1) یونجه همدانی :
مشخصه بارز این رقم رشد و نمو در مناطق سرد و مقاومت زیاد به سرمای زمستان است . یونجه همدانی نسبت به یونجه رنجر که در گذشته برای کشت در مناطق سرد سیر توصیه می شد مزایای زیادی دارد . یونجه همدانی رشد نسبی داشته و سالیانه بیش از 5-4 چین بیشتر تولید نمی نماید .
شامل 151 صفحه فایل word قابل ویرایش
