نگاهی به زندگی عطار نیشابوری و آثار او:
محمد ملقب به مزیر الدین و مشهور به عطار نیشابوری و شاعر و نویسنده مشهور ایرانی قرن ششم و هفتم قمری است. تاریخ تولد وی به درستی معلوم نیست ولی بر اساس شواهد حدود آن را می توان به سال 540 قمری دانست. در ( کدکن) از توابع نیشابور زاده شده است.
پدرش پیشه عطاری داشت و عطار هم شغل پدر را انتخاب نمود وبه عطاری شهره شد مادرش زنی با کمال بود که در شخصیت و رشد معنوی وی اثری بسزا داشت. او در وصف مادر خود گفته است:
مرا گر بود انسی در زمانه به مادر بود و او رفت ز میانه
نبود او زن که مرد معنوی بود سحرگاهان دعای او قوی بود
عطار تحصیلات خود را در نیشابور فرا گرفت و با پشتکار و با ذوق خدادادی علوم زمانش را فرا گرفت و آثار متنوع او مصداق این مطلب می باشد آثار متنوع او مصداق این مطلب می باشد که وی در علوم و فنون ادبی ، کلام، نجوم، تفسیر آیات و احادیث و سایر علوم فقه و نیز در علم گیاه شناسی و پزشکی استاد بود.
عبدالرحمن جامی در مورد گرایش وی به تصوف آورده است.
که روزی در دکان عطاری مشغول معامله بود درویشی به آنجا رسید و چند بار از عطار تقاضای کمک نمود. وی بهدرویش توجه نکرد. درویش گفت که ای خواجه تو چگونه خواهی مرد؟ عطار گفت: چنان که تو خواهی مرد. درویش کاسه ای چوبین زیر سر نهاد و گفت: ا...! و جان بداد. عطار از این اتفاق متغیر شد و به طریق صوفی در آمد.
و وی در کتاب تذکره الاولیاء میلش را به تصوف چنین آورده است که« از کودکی یاد دوستی این طایفه( صوفیان) در دلم موج می زد و سخن آنان در همه وقت مفرح دل من بود». و عطار همه دولت خود را مدیون ابوسعید ابی الخیر دانسته و برخورداری اش را از چاشنی عرفان حاصل روحانیت آن پیر عارف دانسته است.
روزگار پیری عطار مصادف با حمله خانمان سوز مغول بود و به گفته وی مغولان آفت مهلکی بودند که « آمدند و کشتند و کندند و سوختند و بردند ورفتند» و به قول ملک الشعرای بهار« "آمدند و کشتند و کندند و سختند و بردند و نرفتند» زیرا که آنها بیش از یک قرن در این کشور ماندند و حکومت کردند و تبعات ناگوار آنها به قرن ها بر قرار بود.
و در نهایت عطار نیز دچار حادثه شوم حمله مغول شد و مثل دیگران شیخ را به شهادت رساندند و شهادت وی را میتوان به تاریخ 618 قمری فرض کرد. آرامگاه وی در نیشابور و در قرن نهم هجری به همت علیشیر نوایی ساختمان جدید بر آن ساخته شد.
آثار وی:
آثار وی شامل الهی نامه که مثنوی عرفانی است مشتمل بر 6511 بیت در 21 مقاله.
اسرار نامه، مثنوی عرفانی در 3305 بیت و مشتمل بر 12 مقاله
خسرو نامه منظومه ای در 7838 بیت
مصیبت نامه، منظومه ای عرفانی مشتمل بر 7539 بیت
منطق الطیر، منظومه ای عرفانی از زبان مرغان 4458 بیت
دیوان قصاید و غزلیات مشتمل بر 9943 بیت
مجموعه رباعیات شامل 5000 بیت در 50 باب موضوع مختلف
تذکره الاولیاء به نثر در شرح حال 72 تن از بزرگان صوفیه و کرامات آنان.
پندنامه:
اثری است منظوم در پند و اندرز که بر اساس نسخه چاپی سیل و ستر دو سالی مشتمل بر 79 فصل و 853 بیت است.
این کتاب درموضوعات مختلف اخلاقی سروده شده است. منصف در تمام فصول کتاب در خطاب به نسل جوان که از آنان به عنوان « ای پسر» نام برد پند و اندرز می دهد و راه بهتر زیستن را می نماید.
دغدغه خاطر شاعر در تربیت نسل جوان در تمام ابیات کتاب به خوبی آشکار است. پرهیز از محرمات و عمل به واجبات اصلی ترین موضوع سرایش اثر است.
ولی تقریباً در تمامی ابیات کتاب به آیات و احادیث نظر دارد و با استفاده از معارف اسلامی چه به صورت تلمیح یا اقتباس آنها را در شعر خود گنجانده است.
این کتاب را به زبان های مختلفی از جمله تازی و ترکی و هندی ترجمه کرده اند. افرادی مانند سعید نفیسی و نیز هلموت ریتر در دایره المعارف اسلام این اثر را از آثار مهم عطار بر شمره اند.
مختصری بر پند و پند نامه نویسی:
پند که از آن با عناوین اندرز، وصیت و نصیحت و موعطه یاد می شود و مجموعه ای است از اخلاقیات که انسان با کسب دانش و یا تجربه های مختف در زندگی خود را موظف می بیند که آگاهیها و دانسته هایش را به دیگران انتقال دهد تا بدین وسیله سعادت فرد و در نهایت اجتماع را تضمین کند.
آدمکی در کنار همه قوانین موضوعه ی خویش در علم و تکنیک از اخلاق در رعایت بسیاری از ملاحضات بی نیاز نیست و آن را از لوازمات اصلی حیات خود می داند و در هر جامعه ای شکلی و بروزی مخصوص به خود دارد که البته در یک مورد یعنی ایجاد پیوستگی میان مردمان مشترک است.
در باورهای دینی ظهور پیامبران از آدم تا محمد(ص) و یا به دید کلی تر آمدن تمامی مصلحان بشری، مانند بودا و کنفسیوس بدان دلیل بوده که مردم را به رعایت اخلاق پایبند سازند و آنان را به پند و اندرز از کارهای نادرست دور و به اعمال نیک هدایت کنند.
پند و اندرز در ادبیات فارسی بازتابی گسترده دارد که می توان آنها را مشتمل بر توصیه های مذهبی وصیت نامه ها، آیین کشور داری، چگونگی اداره منزل خویشتن سناسی و از این دست دانست.
در ادبیات نیز یکی از بیشترین مضامینی که ادیبان و شاعران بدان پرداخته اند بیان پند و اندرز و توجه دادن مردمان به اخلاقیات است.
در دوره های پیش از اسلام میراث مکتوبی از پند و اندرز به ما رسیدن است که مربوط به دوره ساسانی است که شامل کلمات قصار حکیمانه ای می باشد . پس از اسلام نیز تأثیر بسزایی گذاشته است و شاعران و نویسندگان از تذکر مردمان و آراستگی آنان به اخلاقیات غافل نماندند. مانند حمزله بادقیسی و ابوسلیک گرگانی و رودکی از شاعران مشهور دوره سامانی است که ا از او لقب «پدر شعر فارسی» یاد کرده اند و دیگری ابو شکور بلخی صاحب منظومه « آفرین نامه» است و پس از او فردوسی است و...
در ستایش خدا
حمد بی حد ، آن خدای چاک را
آنکه ایمان داد ، مشتی خاک را
ستایش بی اندازه مخصوص خداوند پاک است که به مشتی خاک ایمان بخشید خداوندی که روح خود را در آدم دمید و حضرت نوح را از خطر طوفان رهایی بخشید، پروردگاری که خشمش باد را فرمان داد تا قوم عادرا به سزای اعمل ننگینشان برساند. و از سوی دیگر مهربانی و لطافتش چنان کرد که آتش بر خلیل ا... به گلستانی بدل شد خداوندی که قوم گناهکار لوط را در سحرگاهی نابود ساخت و برای نافرمانی نمرود پشه ای را مأمور کرد تا به مغزش فرود آید و او را به هلاکت رساند.
سپاس مطلق شایسته بخشاینده ای است که دشمنان پیامبرش را در میان آبها غرق کرد و از میان سنگهای به هم فشرده و محکم کوه شتری را در اثبات حقانیت پیامبرش بیرون آورد. و به عنایت قدرتمندانه اش آهن سخت در دستان داوود نبی به مومی نرم تبدیل شد. خدایی که به حضرت سلیمان عظمت و برتری بخشید و دیو پری را در اختیار او آورد.
حضرت یونس را همانند لقمه ای در دهان و شکم ماهی قرار داد . تنها اوست که هر چه بخواهد انجامش می دهد و به اراده ای جهان را به یک لحظه ویران می سازد.
بی هیچ تردیدی فرمانروایی مطلق از آن اوست و کس را پروای برابری با او نیست و آنچه می کند محض درستی و راستی است چنان که به تدبیر خود برخی را گنج و پادشاهی دهد و جماعتی دیگر ار به مصلحت دچار رنج و عذاب گرداند.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 16 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلودمقاله گزیده هایی از پند نامه فرید الدین عطار نیشابوری