دقیقاً معلوم نیست که کشت زعفران از کجا آغاز شد اما اعتقاد بر این است که قبل از شکل گیری تاریخ یونان کشت آن آغاز شده است.در کاوشهای باستان شناسی نقاشی هایی دیده شده که زعفران را نقاشی کرده اند.
شکل یکی از این نمونه آثار باستانی که نقاشی روی کوزه می باشد را نشان می دهد .
ریشه لغوی crocus هم از لغت یونانی croci است که معنی تار عنکبوت و نخ است که در کارگاههای پارچه بافی استفاده می شده است . در اسطوره ها هم در داستان Ovidius نام گیاه از نام جوان بافنده ای گرفته شده که پس از نا امیدی از دیدن محبوب عزیزش Smilax که مرده بود ، به شکل گلی درآمد.
در عهد عتیق هم زعفران به عنوان ادویه ای گران قیمت و پرطرفدار در یونان ، مصر و رم بوده که از آن بخاطر رنگ ، بو و خواص مقویش استفاده می شده است . فینیقیها آنرا تجارت می کردند و آشوری ها هم آنرا بخاطر فوائد درمانیش استفاده می کردند . قسمتهای مختلف گل کلاله و خامه
کلاله یا مادگی گل که حاوی رنگدانه سرخ است ، انتهای کلاله که سفید است هنوز اسانس قابل توجهی در خود دارد اما مرغوبترین زعفران تجاری در واقع کلاله ای است که فاقد قسمتهای زرد خامه است و زعفران ممتاز نامیده می شود.
رنگ سرخ کلاله در واقع به علت تجمع رنگدانه های زرد رنگ کروسین است و در خانواده کارتنوئیدها قرار می گیرد.ماده دیگر موجود در آن پیکروکروسین است که اثر مثبتی روی عملکرد معده دارد.
اسانس زعفران بر اثر وجود سافرانال است که مقادیر زیاد آن ایجاد مسمومیت می کند. یکی از عواملی که نشان دهنده مرغوبیت زعفران است کم بودن میزان همین ماده است . یکی از نقاط قوت زعفران ایران نسبت به دیگر نقاط جهان هم همین مسئله می باشد.
خواص درمانی زیربرای کلاله بیان شده است :
- کمک به هضم طبیعی غذا ، تقویت معده ، ضد نفخ
- مسکن در درمان دردهای لثه و قلنج
- ضد تومور جمع کننده رادیکالهای آزاد در بدن
- آرام بخش و شادی بخش ، درمان کم خوابی ، تقویت کننده حافظه ، افزایش دهنده تمرکز ، ضد تشنج و افسردگی
- درمان فشار خون ، کاهش کلسترول ، در مان کم خونی ناشی از کمبود آهن در زنان ، کاهش ابتلا به بیماریهای قلبی ، تصلب شراین و افزایش سلامت قلب
- درمان بیماریهای تنفسی مثل آسم ، سرفه ، سرماخوردگی
- افزایش جریان خون در شبکیه ، اثر مثبت در پیرچشمی
- درمان کوفتگی و رماتیسم بصورت استعمال خارجی
- اثر مثبت در درمان بیماریهایی نظیر سرخک ، بزرگ شدن کبد ، طحال
کلاله زعفران جهت ایجاد طعم ، عطر و رنگ زردی که ایجاد می کند در غذاها و شیرینی جات استفاده می گردد.
گلبرگها
گلبرگهای گل زعفران 6 عدد و به رنگ بنفش هستند . سلولهای آن مثل تمام سلولهای گیاهی از جداری سلولزی تشکیل شده اند و در واکوئل آن رنگدانه آنتوسیانینی که رنگ بنفش را بوجود آورده قرار دارد. متاسفانه پس از جدا کردن کلاله گلبرگها دور ریخته می شوند و این رنگدانه با ارزش هدر می رود.
تولید زعفران در جهان
95درصد زعفران جهان در ایران تولید می شود و تقریباً تمام این مقدار محصول در استانهای خراسان کاشت و برداشت می شود .
متوسط برداشت در صورت عملکرد مناسب حدود 10 کیلو کلاله خشک از هر هکتار زعفران است . هر کیلوگرم زعفران حدود 2170 عدد گل است و از هر 78 کیلوگرم گل به طور متوسط 1 کیلوگرم زعفران دسته ای (کلاله + خامه ) حاصل می شود .
برای تهیه 1 کیلوگرم زعفران سرگل حدود 105 کیلوگرم گل و برای 1 کیلوگرم زعفران پوشالی ممتاز ( حداکثر طول خامه باقیمانده و متصل به کلاله کمتر از 3 میلی متر) نیاز به حدود 103 کیلوگرم گل زعفران است .
با این توصیف مشاهده می شود چیزی حدود 14 هزار تن در سال گل زعفران دور ریخته می شود . با توجه به آمار ارائه شده در هیچ کجای جهان و هیچ کجای ایران بجز خراسان پتانسیلی برای کار روی دوریزهای زعفران وجود ندارد ، از این رو ادامه تحقیقات این پروژه روی بدست آوردن عصاره رنگی از دوریز این گلهای وتعیین پارامترهای موثر برآن تمرکز دارد.
فرآیند استخراج رنگدانه آنتوسیانینی
بررسیها نشان داده یکی از روشهای مفید تولید رنگهای طبیعی به طور کلی ، استفاده از ضایعات و دورریزهای طبیعی برای استخراج رنگ است تا ضمن حفاظت از محیط زیست حداکثر استفاده مفید از ضایعات صورت گیرد . روشهای گوناگونی جهت استخراج رنگدانه آنتوسیانینی از گل زعفران بررسی شده که از جمله آنها ایده استفاده از سیال فوق بحرانی[1] برای استخراج است . از آنجا که تجهیزات این روش گران قیمت است ، لذا بیشتر در مواردی کاربرد دارد که ماده اولیه باارزش باشد (مثل جداسازی کافئین از چای ) ولی از آنجا که گل زعفران دورریز است روش استخراج با حلال یکی از روشهای مفید برای این منظور می باشد .
چون گل زعفران دارای گلبرگهای ظریف بوده و توده انبوه آن هم خلل و فرج فراوان دارد لذا مراحل پیش فراوری شامل خردکردن و ... را نیاز ندارد.
گلهای زعفران پس از جداسازی کلاله، جمع آوری و در استخراج کننده با جریان موازی و ناهمسو در تماس با حلال قرار گرفته و پس از رنگبری ، حلال فیلتر و تغلیظ می شود. ازماده تغلیظ شده حاصل می توان به عنوان رنگ خوراکی مستقیماً
دانلود پروژه بدست آوردن عصاره رنگی از دور ریز زعفران
