مقدّ مه
در خطبه های نهج البلاغه مکرّر دربارۀ اهمیّت و عظمت نماز و قرآن بحث شده است و هر یک از این سخنان ناظر به مطلبی میباشد . از جمله در خطبۀ اوّل ،علی (ع) بحث جامعی دربارۀ جامعیّت نماز و قرآن مطرح فرموده است زیرا هدف اصلی امام (ع) این بوده که این نکته را بیان کند که اگر رسول خدا (ص) از میان مسلمانان رفته ، کتاب جامعی در میان آنان به یادگار گذاشته که برنامه زندگی معنوی و مادّی ، فردی و اجتماعی آنها را در تمام جهات تنظیم و تبیین می کند. در این خطبه بعد از ذکر این جمله((کِتابَ رَبَّکُم فیکُم)) به چهارده نکته در مورد جامعیّت و ویژگیهای قرآن پرداخته است که بیان مسالۀ اعجاز قرآن از نظر محتواست، زیرا در این چهارده نکته ای که امام (ع) درباره قرآن مجید به آن اشاره فرموده به قسمت عمدۀ ریزه کاریهای قرآن و تنوّع محتوای آن در تمام زمینه ها و در مسیر پاسخگویی به نیازهای انسان ، از نظر اعتقادات و مسائل عملی و اخلاقی و واجبات و محرّمات و رابطه میان قرآن و سنّت و ... پرداخته است و دقّت در آنها نشان می دهد که تا چه حد محتوای قرآن و نماز حساب شده و منطبق بر نیازهای انسان ها است .
الله اکبر
با تکبیر نماز را آغاز می کنیم ، ندای انسان ساز تکبیر بر پیشانی نماز، جان نمازگزار را به اوجی می برد که در برابر بلندای آن هر قدرت و عظمتی کوتاه و ناچیز است، آنچه چشم ها را خیره ساخته ، آنچه گوشها را پر کرده ، خواسته ها و خواستنی ها ، داشته ها و داشتنی ها، ثروتها و اندوخته ها ، نیرو ها و برتری ها ، ظلم ها و ستمگری ها ، طاغوتها و ابر قدرتها.
همه با جان مومن با طنین الله اکبر رنگ می بازند. پست و حقیر می شوند . ضعیف و ناتوان می نمایند . و تنها یک چیز ، ذات لا یزال آفریدگار متعال بر عرصه می ماند ، و این به راستی برازندۀ اوست و او از هر چیز عظیمتر و برتر است . الله اکبر و مومن بر عرصه اندیشه، نماز را با تکبیر آغاز می کند و جان را با قدرت لا یزال ((او)) پیوند می زند و بدین ترتیب است که مومن از هیچ چیز نمی هراسد . و بدین سان است که طاغوت با پشتیبانی همۀ ابر قدرتها از تکبر مومنان می ترسد و گریزان می شود ، و بدین سان بود که مشت بر تانک غلبه کرد . و تکبیر بر طاغوت...
نیاز به نماز
من آن خدای یکتایم که خدایی جز من نیست ، مرا پرستش کن و نماز را همواره به پای دار تا در یاد من باشی.
انسان در امواج زندگی، و در کشاکش رنج ها و بلا ها به تکیه گاهی نیازمند است که بدان پناه برد و درون پر اضطراب را آرامش بخشد، و این تکیه گاه جز یاد خدا چیز دیگری نمی تواند باشد.
خدا به نماز ما نیاز ندارد و این مائیم که به خدا و به نماز که وسیلۀ ارتباط با خداست نیازمندیم . نماز تجلّی بخش دلهای خسته و مایۀ روشنی و صفای جان و وسیلۀ ارتباط مداوم بند با خدای جهان است، این ارتباط انسان ضعیف و محدود با خدای نا محدود ، در برابر مشکلات و در نشیب و فراز ها به انسان نیرو می بخشد.
نماز عطف دل به سوی آفریدگار جهان است ، انسان سر گشتۀ و حیران ، سکون و آرامش خود را تنها با روی آوردن به خدا می یابد ، و نماز بهترین راه ارتباط با خداست ، زیرا همۀ ارکان و خصوصیّات نماز از نیّت و تکبیر و حمد و سوره تا رکوع و سجود و تشهّد وسلام ، و دیگر مقدمات نماز همه و همه به گونه ایست که دل را به سوی خدا می برد و حتی تن و اندام آدمی در این عبادت به کاری خدایی مشغول می شود ، و بدین ترتیب در شبانه روز مومن پنج بار با تمام وجود به سوی حق توجّه می کند، و همچنانکه قطب نما کشتی را در امواج دریا به سوی مقصد پیش می برد و از گم شدن نگاه می دارد ، نماز نیز مومن را به سوی هدف نهائی لقاء الله – رهنمون می شود و از انحراف مسیر مصون می دارد...
هشتمین پیشوا و امام علی بن موسی (ع) در مکتوب گرامی خود علّت وجوب نماز را چنین بیان می فرماید:
((... مداومت بر یاد خدای عزوجل در شب و روز برای آن است که بنده ، مولا و آفریدگار خود را فراموش نکند و طغیان نورزد ، یاد خدا و ایستادن در پیشگاه او انسان را از گناهان و انواع فساد باز میدارد.))
پیامبر گرامی اسلام فرمودند: ((هنگامی که مومن به نماز می ایستد ، خدای متعال بر او تا پایان به لطف می نگرد ، و رحمت از آسمان بر او سایه می افکند ، فرشتگان پیرامون او تا افق آسمان جای می گیرند و خداوند فرشته ای را مامور می سازد که بالای سر او می ایستد و می گوید : ای نماز گزار! اگر بدانی چه کسی بر تو نظر افکنده است و با چه کسی به رازو نیاز مشغولی ، جایت را ترک نمی کنی و به هیچ سوی دیگر توجه نمی نمایی. ))
در روایتی دیگر چنین آمده است : ((اگر نماز گزار بداند تا چه حد جلال خداوند او را فرا می گیرد مایل نخواهد بود که سر از سجده بر دارد.))
و باز پیامبر اسلام (ص) در پاسخ کسی که از نماز پرسیده بود فرمود : ((نماز از راه های دین و راه پیامبران و موجب خشنودی و رضای پروردگار است. نماز برای نماز گزار وسیلۀ دوستی فرشتگان و هدایت و ایمان ، و نور معرفت ، و برکت در روزی ، و آسایش تن و نا خشنودی شیطان ، و همچون سلاحی در برابر کافران ، و موجب اجابت دعا و پذیرش سایر اعمال است، نماز برای مومن توشه یی برا آخرت و شفیعی هنگام مرگ ، و همدمی در قبر، و بستری برای تن او و پاسخی در برابر فرشتگان سوال و جواب در قبر است ، نماز بنده خدا در قیامت ناجی است بر سر او ، نوری بر صورت او و لباسی است بر اندام او ، و حائلی است میان او و دوزخ ، و حجتی است بین او و پروردگار عزوجل ، و موجب نجات تن اوست از آتش ، و جواز عبور بر صراط و کلید بهشت و کابین حوریان و بهای بهشت جاوید است ، با نماز ، بنده به درجات عالی میرسد چرا که نماز تسبیح و تهلیل و تمجید و تکبیر و تقدیس و ذکر و دعاست. ))
اصو لا نماز شکر و سپاس به پیشگاه خدای بزرگ است ، خدایی که همه پدیده ها از او و هستی همه آفریدگان به هستی اوست ، نعمت هایی را که به ما ارزانی داشته در شمار نمی آید ، و نماز سپاس نا چیزی است بر نعمت های او ، و ما نباید نا سپاس باشیم.
چهارمین امام زین العابدین (ع) فرمودند: ((جدّم پیامبر خدا (ص) چنان در عبادت و نماز کوشا بود که پایش از بسیاری از ایستادن ورم می کرد ، به او عرض کردند : چنین خویشتن را به زحمت می داری در حالیکه خداوند گذشته و آینده تو را بخشوده است ؟ پیامبر (ص) فرمودند : آیا بندۀ سپاسگزار نباشمک))
خدا شایستۀ ستایش و بندگی است ، امیر المومنین علی (ع) در دعای خویش می گوید: ((خدایا تو را از بیم دوزخ و به شوق بهشت عبادت نمی کنم ، تو را شایستۀ ستایش و سزاوار پرستش میدانم و عبادت می کنم.))
اهمیّت نماز
نماز از مهمترین و ضروری ترین فرایض و تکالیف اسلامی است که بر هر بالغ و عاقلی واجب است ، حتی در غوغای جنگ و غرقاب دریا نیز این تکلیف از مسلمان ساقط نمی شود و باید به اختصار و به صورتی ویژه برگزار شود.
ارزش حیاتی و اثرات معنوی نماز به حدی است که پیشوایان گرامی دین نماز را ((ستون دین)) نامیده اند . ((اگر کسی عمدا آن را ترک کند دین خود را خراب کرده است.))
از امام صادق (ع) پرسیدند : بهترین و محبوبترین وسیلۀ نزدیکی به خدای متعال چیست؟ فرمودند: ((پس از خدا شناسی چیزی را برتر از نماز نمی دانم. ))
و نیز فرموده اند: ((به هنگام حساب ، پیش از هر چیز نماز بنده را محاسبه می کنند ، اگر نماز پذیرفته شود سایر اعمال او نیز پذیرفته می شود ، و اگر نمازش رد شود سایر اعمالش نیز مردود است.))
در خدمت امام باقر (ع) مردی را یاد کردند و گفتند : ((مرتکب حرام می شود و واجبات را سبک می شمارد ، حتی نماز را هم ترک کرده است.))
امام (ع) تکیه داده بود ، پس راست نشست و فرمود : ((سبحان الله ، نماز واجب را ترک کرده؟ همانا ترک نماز نزد خداوند امری عظیم است.))
نماز از اولین تکالیف اسلامی است که در همان روزهای نخستین بعثت پیامبر (ص) ، از طرف خداوند تشریع شد ، پیامبر گرامی (ص) با امیر المومنان علی (ع) که در آن هنگام ده ساله بود و بانوی فداکار خدیجه (ص) در کنا کعبه به نماز می ایستادند.
اهمیت نماز به حدی است که وقتی مردم طائف ضمن شرایط خود برای پذیرش اسلام از پیامبر (ص) خواستند آنان را از نماز معاف دارد، و ایشان فرمودند: اما نماز ، همانا در دینی که نماز نداشته باشد خیری نیست.
اینک باید دید که نماز با این ارزش و اهمیت ، و با اثرات حیاتی آن در سازندگی معنوی انسانها، در نظر ما مسلمانان چگونه است، و تا چه حد بدان ارج می نهیم و محترمش می داریم.
پیش از انقلاب اسلامی ایران، رژیم طاغوتی پهلوی برای خدمت به استعمارگران همه چیز ملت را فدای منافع ازبابان خارجی می کرد، احکام دین و آداب اسلامی را که سدی در برابر اهداف دشمنان بود به بازیچه می گرفت، تا آنجا که برای نماز که رکن دین است هیچ اهمیتی قائل نمی شدند، در ادارات و مراکز دیگر برای هر چیز ممکن بود وقت ویژه ای قرار دهند جز نماز که هیچش بحساب نمی آوردند.
اینک بر همه ما مسلمانان است که هشیار باشیم ، و به دشمنان فرصت ندهیم که با تبلیغات مسموم ، دین و مظاهر آن را کم اهمیت جلوه دهند، و علی رغم دشمنان دین باید احکام و تعالیم اسلام را ارج نهیم ، و فراموش نکنیم که تنها در سایه اسلام میتوانیم حیثیت از دست رفته را باز یابیم و بویژه بر ماست که برای نماز این فرضیه بزرگ الهی اهمیت بسیار قائل شویم ، باید بدانیم که نماز عبادتی تشریفاتی نیست و منافع فردی و اجتماعی و قدرت اصلاحی آن بسیار است نماز به کار گیرنده تن و اندیشه است ، و این هر سه را برای سازندگی انسان و خوشبختی او به تحرک و کوشش وامیدارد.
نماز یک دستور تربیتی و اصلاحی است برای رشد روح و تعالی افکار و پیراستگی از آلودگی ها و زشتی ها، نماز یک نوع توجه مستمر به خدا و وسیله ارتباط مداوم مومن با اوست.نماز برای مومن موجب تحکیم تقوی و پیشرفت در درستی و رستگاری است همچنانکه بی نمازی برای گناهکار موجب تشدید گناه و پیشرفت در شقاوت و تاریکی است تاآنجا که مجرم را به دوزخ می کشاند.
حالت بازدارندگی نماز:
دارای مراتب و درجاتی است که به میزان ایمان نماز گزار و خضوع و حضور قلب او بستگی دارد، هر چه ایمان و توجه و حضور قلب بیشتر باشد این اثر حیاتی قوی تر می شود . می بینیم که پیامبر گرامی اسلام و ائمه طاهرین (ع) که به نماز توجه و دلبستگی داشتند و با نهایت خضوع و اخلاص نماز خویش می گذاشتند از هر گونه زشتی و گناه منزه بودند. آن گرامیان علاوه بر نماز های واجب در انجام نمازهای مستحبی نیز کوشا بودند.
آداب و دستورات نماز هر یک در سازندگی انسان و تکمیل فضیلت او نقشی بزرگ دارد و در زندگی فرد و اجتماع آثاری ارزنده به بار می آورد. نمازگزار می داند که نماز در جای غصبی و با لباس غصبی باطل است ،
توجه و دقت در اوقات نماز ، و نیز وجوب ترتیب ، قیام پیش از رکوع و رکوع پیش از سجود و تکبیر در آغاز و سلام در پایان و ... که هر یک از واجبات نماز را در جای خود باید به جا آورد و بر هم زدن این ترتیب باطل کنندۀ نماز است ، میتواند نظم و انضباط برای نماز گزار باشد که در زندگی نیز امور خود را منظم و منضبط سازد.
آثار اجتماعی و سیاسی نماز:
نماز اگر به جماعت خوانده شود اثر اجتماعی بزرگ و گستردهایی دارد . نماز جماعت از مراسم شکوهمند و با عظمت اسلام است، تاکید اسلام در برگزاری نماز جماعت گواه روشنی است که اسلام دین همبستگی و اتحاد است ، و فشردگی صفوف مسلمین و تعاون و همکاری مسلمانان را در همه امور ارج می نهد و خواستار است.
نماز جماعت امتیازات نژادی و طبقاتی را از میان بر میدارد ، در صف نماز همه مسلمانان از هر نژاد و رنگ و ملیتی باشند برابرند و در کنار هم ، و همه در یک زمان هم نوا و همدل به نیایش می ایستند و با هم بر خاک می افتند و با هم بر می خیزند و ....
نماز جماعت برترین وسیله تفاهم برادرانه جامعه و مناسبترین فرصت برای آگاهی از حال و گرفتاری یکدیگر است و بویژه نماز جماعت عبادتی سیاسی است که صفوف مسلمانان را در برابر دشمن فشرده تر می سازد و دو خطبه اش نمازگزاران را با معارف اسلام آشنا و به پاسداری از تقوی و ایمان و توجه به مبدا و آمادگی برای معاد راهنمایی می کند. و به جامعه در امور سیاسی و اجتماعی آگاهی مستمر می بخشد ، و برترین تجلی وحدت و یکپارچگی در برابر دشمنان و سلاحی و کوبنده و موثر در مبارزه ای بی امان علیه ستمگران و مخالفان اسلام است .
فضیلت نماز اول وقت:
اگر چه خواندن هر نماز از اول تا آخر وقت آن جایز است ولی خواندن نماز در اول وقت بسیار فضیلت دارد امام رضا (ع) فرمودند: ((چون وقت نماز شد نمازت را بخوان ، چه می دانی چه خواهد شد .))
نماز و نیایش یکی از موثرترین عوامل تربیتی:
نماز قدیمی ترین نیایش به خداست و مظهر نتیجه خداپرستی و گرایش به حق می باشد، روی همین اساس ابراهیم (ع) که در میان همه ملل مذهبی به عنوان قهرمان یکتا پرستی لقب گرفته ، پس از آنکه همسرش هاجر را با اسماعیل کنار کعبه در بیابان خشک و سوزان، دور از حکومت های بت پرست قرار می دهد به خدا عرض می کند (( آنان را در این بیابان بی آب و علف آوردم تا نماز بگذارند.))
نماز، اسرار و نتایج بسیاری دارد (چه نتایج فردی و اجتماعی و چه منافع قلبی و عملی و عرفانی). جای هیچگونه تردید نیست که ((یاد خدا)) سر چشمۀ واقعی بسیاری از فضیلت ها و ارزش های اخلاقی است، یاد خدا از طغیان و سرکشی غرائز، جلوگیری می کند، چهره روح را شستشو می دهد، یاد خدا، پایه های ایمان را در وجود انسان محکم می سازد و یک پناهگاه امین و مطمئن به وجود می آورد.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 13 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلودمقاله دلایل ترک نماز
