مقاله
اولین سوالی که مطرح می‌شود، دلیل پیدایش بورس در جهان امروز است. می‌توان گفت مهم‌ترین دلیل پیدایش بازار بورس تقسیم ضرر در سرمایه‌گزاری است. تجار و بازرگانان به دنبال راهی بودند تا در معاملات خود، با زیان کمتری مواجه شوند، بهترین راه حل تقسیم زیان بود! واژه بورس از نام خانوادگی شخصی به نام "واندر بورس" اخذ شده که در اوایل قرن چهاردهم در شهر بروژ بلژیک میزیسته و صرافان شهر در مقابل خانه او گرد هم می آمدند و به دادوستد کالا، پول و اوراق بهادار می پرداختند. این نام بعدها( 1309 ) به کلیه اماکنی اطلاق شد که محل دادوستد پول، کالا و اسناد مالی و تجاری بوده است. رشد بورس سهام و جا افتادن آن در عملیات تجاری و اقتصادی، با انقلاب صنعتی اروپا و شکوفایی اقتصاد تازه متحول شده آن همراه بوده است. واژه ی بورس از سال 1315 در ایران راه اندازی شد و طی یازده سال فعالیت بورس قبل از انقلاب اسلامی، تعداد شرکتها ، بانکها و شرکتهای بیمه پذیرفته شده در بورس از شش بنگاه اقتصادی با سرمایه 6/2 میلیارد ریال به 105 بنگاه با سرمایه ای بیش از 230 میلیارد ریال در سال 1357 افزایش یافت. در سال 1315، یک کارشناس هلندی و یک کارشناس بلژیکی به منظور بررسی و اقدام درمورد تهیه و تنظیم مقررات قانونی ناظر بر فعالیت بورس اوراق بهادار، به ایران آمدند. اما مطالعات آن دو با آغاز جنگ جهانی دوم متوقف گردید.
بررسی حرکت قیمت سهام شرکتها و شاخص‌های بورس در یک‌سال اخیر نشان می‌دهد که رفتار سهامداران بازار سهام تحت تأثیر مذاکرات هسته‌ای بوده و متناسب با اخباری است که از مذاکرات منتشر می‌شود. البته دلایلی چون کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی در روند بازار تأثیرگذار بود. در این مقاله به بررسی بورس و اصطلاحات آن و همچنین نوسانات بازار بورس از اول تا آخر آذر ماه 1395 به صورت هفته ای پرداختیم که نتیجه ی هر کدام از این نوسانات در جداول مربوطه آورده شده است. نتیجه ی جداول نشان می دهد که در آذر ماه چالش ها در ایران فراوان بود. از طرفی دیگر به بررسی انواع شاخص ها و الگوها که در بازار بورس با آن مواجه هستیم و لازم است که هر شخصی که میخواهد وارد بازار بورس شود با آن آشنایی کامل داشته باشد شرح داده شده است.
مقدمه
بازا ر سرمایه به عنوان یکی از ارکان اقتصاد کشور، نقش مهمی در جذب پس اندازها و منابع مالی کوچک مردم و تخصیص آنها در جهت تامین مالی طرح های بزرگ اقتصادی دارد. تردیدی نیست که رشد اقتصادی، توسعه رفاه و عدالت اجتماعی و گسترش ساز و کارهای تامین مالی در گرو رشد بازار سرمایه به تناسب سایر اجزای سیستم اقتصادی است. ورود شرکت ها به بورس ضمن کمک به رشد بازار سرمایه، به تعالی و رشد آنها در فضایی رقابتی و شفاف منجر شده، و نام و اعتبار آنها را در جامعه ترقی می بخشد.
از نظر اقتصادی، بازار سرمایه، منابع مالی مورد نیاز بنگاه های اقتصادی را فراهم می کند. اگر بازار سرمایه به انواع ابزارهای مالی که از نظر زمان، ریسک و نیازهای مشتریان متنوع اند، مجهز باشد، شرکت ها با انتشار انواع اوراق بهادار قابل معامله می توانند به تأمین مالی بازارها بپردازند. با گسترش بازار سرمایه، بانک های تجاری و بازار پول مجبور نیستند با اعطای اعتبارات بلند مدت و پرریسک به نقدینگی خود فشار آورند.
در بازار سرمایه ابزارهای تأمین مالی مانند سهام عادی، سهام ممتاز، اوراق مشارکت، اوراق قرضه، اوراق بهادار قابل تبدیل حق تقدم و ابزارهای مالی مشتقه و ترکیبی مورد معامله قرار می گیرند. از ابزارهای بازار مشتقه می توان به قراردادهای آتی و قراردادهای اختیاری اشاره نمود . پس انداز و سرمایه گذاری دو رکن رشد و توسعه اقتصادی می باشند. با انتشار ابزارهای فوق، پس اندازهای مردم به سمت سرمایه گذاری های مورد نیاز کشور هدایت می شوند. یک بازار سرمایه کارا باید بتواند امنیت مالی پس انداز کنندگان و سرمایه گذاران را فراهم آورد و منابع مالی را به نحو بهینه به متقاضیان سرمایه تخصیص دهد.
دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی نیازمند سرمایه گذاری است و این مهم نیز مستلزم تجهیز منابع مالی بلندمدت از طریق بازار سرمایه است. وجود بورس اورا ق بهادار، قدرتمند و توسعه یافته ، علاوه بر افزایش کمی حجم سرمایه گذاری و ارتقای کیفیت آنها، موجبات افزایش رشد و توسعه پایدار و درون زای اقتصادی را نیز فراهم می آورد.
از سوی دیگر اقتصاد ایران در وضعیت فعلی، شرایط حساس و مهمی را پشت سر می گذارد. ابلاغ سیاستهای کلی اصل 44 قانون اساسی از سوی مقام معظم رهبری، تلاش کلیه مسئولین رده بالای کشور در این رابطه و تصویب قانون )اجرای سیاستهای کلی اصل 44 قانون اساسی( که در تاریخ 8/11/86 توسط مجلس شورای اسلامی تصویب و از سوی مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز مورد تأیید قرارگرفت، بیانگر اهمیت بسیار زیاد این موضوع است.
نکته ی مهم تأیید این قانون بر واگذاری شرکت ها از طریق بورس است که در این راستا واگذاری کلیه ی تصدی های دولتی در موارد خارج از صدر اصل 44 قانون اساسی تا پایان برنامه پنجم توسعه، عرضه حجم بسیار بالای سهام بنگاه های دولتی و نیز قیمت گذاری سهام پایه بنگاه ها از طریق بورس وظیفه ی سنگینی برعهده ی بورس نهاده است و قطعاً بدون داشتن بورسی قوی که بتواند از طریق تجهیز پس اندازها و جذب نقدینگی به این کار سامان بخشد، امکان پذیرنخواهد بود.
جایگاه بورس در اقتصاد کشورها با استفاده از نسبتهای مختلفی نظیر نسبت ارزش بازار یا ارزش معاملات سالانه به تولید ناخالص داخلی یا نسبت سرمایه گردآوری شده از طریق سازوکار بازار اوراق بهادار به تشکیل سرمایه ثابت نشان داده می شود.
توسعه بازار مالی یکی از کلیدهای دستیابی به رشد بلندمدت اقتصاد است. نظام مالی کارآمد، نقش اساسی در تجهیز منابع مالی برای سرمایه گذاری، تشویق ورود و تجهیز سرمایه خارجی و بهینه سازی ساز و کار تخصیص منابع ایفا میکند. نوآوریهای تکنولوژیکی، نیرو محرکه رشد اقتصادی به حساب می آید و بازارهای مالی از طریق قرار دادن منابع مالی لازم در اختیار کارآفرینان، نقش مهمی در ایجاد نوآوری دارد .از طرفی، چون در بازارهای مالی نقدینگی فراوان وجود دارد، هزینه سرمایه و سرمایه گذاری که برای سرمایه گذاران اهمیت فراوانی دارد، کاهش مییابد. بازار سرمایه به سرمایه گذارانی که دچار مشکل نقدینگی می شوند، این امکان را می دهد که سرمایه گذاریهای خود را با سایر پس اندازکنندگان بازار مبادله کنند به صورتیکه کسانی که فعلاً به پول خود نیاز ندارند و علاقمند هستند که سهم ثروت خود را بالا ببرند و دارائیهائی را بخرند که نرخ بازده بالاتر ایجاد کند، میتوانندبه سرمایه گذاران نیازمند به وجوه سرمایه گذاری، کمک مالی کنند٠بنابراین بازار سرمایه با ایجاد نقدینگی در خدمت افزایش سرمایه گذاری است.
همچنین، بازار سهام به وسیله جبران خدمات مدیران از طریق اختیار خرید سهام باعث افزایش انگیزه مدیران می شود زیرا در این صورت مدیران هم در منافع بلند مدت بنگاه سهیم هستند.
طبق روزنامه بورس نیوز تغییراتی که در بازار بورس در تاریخ 30 آذر ماه 1395 با آن مواجه بودیم و در پروزه نیز ذکر شده در چند خط زیر خلاصه کردیم:
در معاملات امروز سه‌شنبه 95.09.30 در بازار برق بورس انرژی 2,180 مگاوات برق به ارزش 13 میلیارد و 216 میلیون ریال مورد معامله قرار گرفت که نسبت به روز معاملاتی گذشته با کاهش 70 درصدی همراه بوده است.
معاملات اختیار معامله (آپشن) سکه طلا که از چهارشنبه گذشته در بورس کالای ایران آغاز شد، با استقبال معاله گران رو به رو بوده به طوریکه حجم معاملات (تا پایان معاملات روز گذشته) در مجموع و در سه نماد معاملاتی به ۳ هزار و ۹۰۱ قرارداد رسیده است.
طی معاملات روز جاری شاخص کل بورس با افت 290 واحدی همراه شده و با وجود انجام معاملات بلوکی در نمادهای "وغدیر" و "پارسان" باز هم نتوانست رنگ سبز خود را حفظ کند و فشار فروش موجود در بازار آنرا به سمت قرمزی برد.
روز چهارشنبه مورخ 1395.10.01 همزمان با آغاز فصل جدید، نماد معاملاتی بورس تهران در فهرست نرخ‌های تابلو اصلی بازار اول بورس اوراق بهادار تهران گشایش نماد می شود.
از دیدگاه اقتصادی، نقش بورس اوراق بهادار از چهار بعد قابل تأمل است:
الف: جمع آوری سرمایه های جزیی و پراکنده و یک کاسه کردن آنها در جهت تجهیز منابع مالی شرکتها
انتشار سهام و فروش اوراق قرضه یکی از مطمئن ترین راه های جمع آوری وجوه لازم برای سرمایه گذاری است. واحدهای تولیدی و تجاری به عوض استقراض از نظام بانکی می توانند تحت ضوابطی از طریق انتشار سهام یا فروش اوراق قرضه در بورس نیازهای مالی خود را تأمین کنند. در گذشته ایجاد واحدهای کوچک با تأمین سرمایه از سوی یک شخص یا یک خانواده میسر بود. در حالیکه امروزه دیگر تأسیس واحدهای بزرگ تولیدی و تجاری چنان سرمایه انبوهی را می طلبد که از توان مالی یک فرد یا خانواده خارج است.
نوسانات قیمت بورس
